H ανισότητα, αυτή η μεγάλη πληγή της ανθρωπότητας, «ευδοκιμεί» σε κάθε εποχή, με κάθε πολίτευμα και σε κάθε φάση της οικονομίας.
Το σκηνικό είναι πάντοτε το ίδιο: Ο πλούτος συγκεντρώνεται στους λίγους και οι πολλοί (οι οποίοι κατά βάση παράγουν τον πλούτο) αγωνίζονται να επιβιώσουν.
Σήμερα, στην ανθρώπινη κοινωνία, η έκταση και η ένταση της ανισότητας ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Για να πάρουμε μια εικόνα των ορίων της, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα δεδομένα των ακραία πλούσιων και των ακραία φτωχών του Πλανήτη.
Θα ξεκινήσουμε λοιπόν με τη λίστα 2023 του περιοδικού “Forbes”, η οποία περιλαμβάνει 2.781 δισεκατομμυριούχους, με περιουσία 14,2 τρισεκατομμύρια δολάρια (τρις $), από τα οποία τα 2 τρισ. $ ανήκουν σε μόλις 10 από αυτούς.
Την ίδια χρονιά, πάνω από 700 εκατομμύρια συνανθρώπων μας ζούσαν σε συνθήκες εξαθλίωσης (κάτω από 2,15 $ ημερησίως), ενώ στις φτωχότερες χώρες του κόσμου (με πληθυσμό εκατοντάδων εκατομμυρίων), το μέσο ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα από εργασία, μετά βίας έφτανε τα 1.000$.
Επίσης, 3,6 δισεκατομμύρια (το 44% του παγκόσμιου πληθυσμού) ζούν κάτω από το όριο της φτώχειας (6,85 $ ημερησίως).
Δεν θα σταθώ στο γεγονός ότι ο πλούτος 2.781 ατόμων ήταν ίσος με το ΑΕΠ 36 ετών(!) 300 εκατομμυρίων ανθρώπων από τις πιο πάνω χώρες, παρά το γεγονός ότι αποτελεί μια διαπίστωση που προκαλεί σοκ.
Ούτε στο ότι προστέθηκαν στην περιουσία τους 2 τρις $ το 2024, μια ετήσια αύξηση δηλαδή που θα αρκούσε να ανακουφίσει εκατοντάδες εκατομμύρια συνανθρώπων μας, αν οι μηχανισμοί διανομής λειτουργούσαν δικαιότερα.
Θα πάω λίγο παρακάτω, κάνοντας μια απλή συσχέτιση των αριθμών που προαναφέρθηκαν: Σε οικονομικούς όρους, οι 2.781 δισεκατομμυριούχοι του Πλανήτη, με τα χρήματα που διαθέτουν, μπορούν να προσλάβουν 280 εκατομμύρια άτομα (περίπου 100.000 ανά δισεκατομμυριούχο) από τις φτωχότερες χώρες, για να τους υπηρετούν σαν σκλάβοι επί 50 χρόνια, δηλαδή όσο ζουν, δεδομένου ότι το προσδόκιμο ζωής στις χώρες αυτές είναι 65 χρόνια.
Ακόμη χειρότερα, οι 10 πλουσιότεροι δισεκατομμυριούχοι, μπορούν να έχουν 40.000.000 «σκλάβους» συνολικά ή περίπου 4.000.000 ο καθένας.
Για να καταλάβουμε πόσο παρανοϊκή είναι αυτή η κατάσταση, αρκεί να πούμε ότι κατά την εποχή που μεσουρανούσε η δουλεία, διακινήθηκαν συνολικά, σε 60 χρόνια (1800-1860), γύρω στα 13 εκατομμύρια άνθρωποι, από την Αφρική στις ΗΠΑ.
Τόσους δούλους είχαν «στη δούλεψη τους» οι πλούσιοι της εποχής εκείνης, παρέχοντας τους μόνο φαγητό και στέγη.
Σήμερα, οι άνθρωποι που εξουσιάζονται ολοκληρωτικά από τους κατόχους του πλούτου και που η επιβίωση τους (έστω και μέσα στη μιζέρια) προϋποθέτει την παράδοση τους άνευ όρων σε αυτούς, είναι εκατονταπλάσιοι.
Μόνο που οι σύγχρονοι σκλάβοι, παρά το ότι παρέχουν την εργασία τους εφ' όρου ζωής και σε οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν εξασφαλίζουν πάντοτε φαγητό και στέγη.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, όπου 55.000.000 ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ο αριθμός των αστέγων αυξάνεται διαρκώς (+18% το 2024). Δεν αρκεί πλέον να εργάζεσαι για να εξασφαλίσεις στέγη.
Αυτό άλλωστε δείχνουν τα στοιχεία του National Coalition for the Homeless, σύμφωνα με τα οποία το 40%-50% των αστέγων εργάζονται (μερική ή ολική απασχόληση).
Είμαστε λοιπόν μπροστά σε μια νέα μορφή δουλείας, που στις δημοκρατικές χώρες είναι «πακεταρισμένη» με ένα φανταχτερό «περιτύλιγμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τα οποία όμως δεν μπορείς να τα ασκήσεις όταν ζεις στην εξαθλίωση.
Ακόμη χειρότερα, αναγκάζεσαι αργά ή γρήγορα να τα εκχωρήσεις οικειοθελώς, προκειμένου να επιβιώσεις.
Το κακό είναι ότι η κατάσταση αυτή έχει όλες τις προϋποθέσεις να διαιωνισθεί, διότι είναι η ίδια η δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που αναπαράγει την ανισότητα και επιτρέπει τη συσσώρευση υπερβολικού πλούτου σε λίγους.
Είναι επίσης το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα που όχι μόνο ανέχεται την περιθωριοποίηση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά πολλές φορές συμπλέει με εκείνους που τους εκμεταλλεύονται και προκαλούν αυτή την εφιαλτική κατάσταση.
Ας ρίξουμε μια ματιά στις ΗΠΑ του δισεκατομμυριούχου Τραμπ, που κυβερνά παρέα με τους δισεκατομμυριούχους φίλους του:Άρχισε τις περικοπές δαπανών από την ανθρωπιστική βοήθεια.
Πρότεινε να εκτοπισθούν 2,1 εκατομμύρια παλαιστίνιοι, για να δοθεί η Γάζα στους υπερπλούσιους του real estate. Προσπαθεί να αρπάξει ληστρικά τις σπάνιες γαίες από τους Ουκρανούς, εκβιάζοντας τους με μεθόδους νονών της μαφία, τώρα που τους βρίσκει σε συνθήκες πολέμου και οικονομικής κατάρρευσης.
Όταν αυτές οι αθλιότητες πηγάζουν από την ηγέτιδα δύναμη του Δυτικού κόσμου, η οποία υποτίθεται ότι είναι θεματοφύλακας της ελευθερίας και της δημοκρατίας, που αλλού να στηριχθείς για να έχεις την ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει;
Στην ανίσχυρη Ευρώπη; Στις δικτατορίες της Ανατολής; Στις πολυπληθείς χώρες που «ψάχνουν να βρουν τον εαυτό τους» (π.χ. Ινδία, Βραζιλία); Προφανώς όχι.
Μήπως, πάλι, έλθει η λύση από την τεχνολογία και ιδιαίτερα την Τεχνητή Νοημοσύνη, που «υπόσχεται» να πολλαπλασιάσει την παραγωγικότητα της εργασίας;
Δυστυχώς, η απάντηση είναι και πάλι «όχι», γιατί το πρόβλημα δεν έγκειται στην παραγωγή αλλά στη διανομή των αγαθών. Όμως, μια δικαιότερη διανομή προϋποθέτει την «επανεκκίνιση» της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκόσμιας πολιτικής κατάστασης.
Πως αλλιώς να αλλάξεις τους σημερινούς μηχανισμούς, που δίνουν το 79% του παγκόσμιου εισοδήματος (και το 69% του πλούτου) στο 20% του πληθυσμού που παρέχει το 10% της εργασίας, αφήνοντας μόλις 21% στο υπόλοιπο 80% των μη προνομιούχων, που προσφέρουν το 90% της εργασίας;
*Ο κ. Μιχαήλ Γκλεζάκος είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
