Η ΔΕΗ «απέναντι» στην πορτογαλική EDP: To crash test και τα συμπεράσματα

Ένα μεγάλο άλμα στο μέλλον καλείται να πραγματοποιήσει η ΔΕΗ για να καλύψει την τεράστια απόσταση που τη χωρίζει από τη σημερινή πραγματικότητα των ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών, όπως δείχνει ένα... crash test με μια συγκρίσιμη εταιρεία του κλάδου, την πορτογαλική EDP, που έχει κάνει τεράστια βήματα προόδου στην κατεύθυνση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και είναι πολύ αποδοτικότερη, σε όρους κερδοφορίας, ενώ έχει σχεδόν εννέα φορές μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία.

Η διοίκηση της ΔΕΗ, υπό τον Γιώργο Στάσση, βρίσκεται στα τελευταία βήματα για τη μεγάλη αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, κατά 1,35 δισ. ευρώ, η οποία έχει υπερκαλυφθεί τόσο στο διεθνές, όσο και στο ελληνικό σκέλος πριν κλείσει, σήμερα, το βιβλίο προσφορών. Το μεγάλο, για τα ελληνικά δεδομένα, ποσό της αύξησης κεφαλαίου θα αποτελέσει, σύμφωνα με όσα έχει ανακοινώσει η ΔΕΗ, ένα μέρος των κεφαλαίων που θα χρηματοδοτήσουν ένα επενδυτικό πρόγραμμα συνολικού ύψους 9,3 δισ. ευρώ, το οποίο ενσωματώνει μια μεγάλη υπόσχεση προς τους μετόχους: να περάσει η ΔΕΗ από τη... μουτζούρα και τις ζημιές της λιγνιτικής παραγωγής και, γενικότερα, της παραγωγής με βάση τα ορυκτά καύσιμα, στην πράσινη και πολύ πιο επικερδή παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Παράλληλα, μέσα από αυτή τη διαδρομή, η ΔΕΗ καλείται να εκσυγχρονίσει τις δομές και τη λειτουργία της, που απέχουν παρασάγγας από τα ευρωπαϊκά πρότυπα αντίστοιχων εταιρειών.

Το πόσο δύσκολο είναι να κερδηθούν αυτά τα στοιχήματα φαίνεται από τη σύγκριση που επιχείρησε το Business Daily ανάμεσα στη ΔΕΗ και στην ενεργειακή εταιρεία της Πορτογαλίας, EDP. Πρόκειται για δύο εταιρείες που μπορούν να θεωρηθούν συγκρίσιμες, δεδομένου ότι δραστηριοποιούνται σε δύο εθνικές αγορές με παραπλήσια πληθυσμιακά και οικονομικά μεγέθη, οι οποίες «ταλαιπωρήθηκαν» στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίες από σοβαρές οικονομικές κρίσεις και χρειάσθηκαν προσφυγή σε διεθνή δανεισμό για να αποφύγουν την κατάρρευση (η Πορτογαλία, βέβαια, βγήκε με την... πρώτη από το δικό της μνημόνιο, ενώ η Ελλάδα εφάρμοσε τρία διαδοχικά προγράμματα).

Πριν φθάσουμε στο crash test και στα συμπεράσματα, θα πρέπει να τονισθεί, για να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι τεράστιες διαφορές των δύο επιχειρήσεων, πόσο διαφορετική πορεία ακολούθησαν σε ό,τι αφορά την προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή:

• Στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, η ΔΕΗ ζούσε ακόμη στην περίοδο της... λιγνιτικής μακαριότητας. Οι τεράστιες αλλαγές που έρχονταν δεν είχαν γίνει ακόμη αντιληπτές από τον διοικητικό της μηχανισμό, ούτε και από την κυβέρνηση και είναι χαρακτηριστικό ότι τότε οριστικοποιήθηκαν οι αποφάσεις για τη φαραωνική επένδυση, ύψους 1,4 δισ. ευρώ, στο υπερσύγχρονο λιγνιτικό εργοστάσιο 5 της Πτολεμαΐδας. Περίπου την ίδια περίοδο, το 2011, η πορτογαλική κυβέρνηση προχωρούσε σε ιδιωτικοποίηση της EDP με στρατηγικό επενδυτή την κινεζική China Three Gorges, που πήρε το 21% των μετοχών και συμφωνήθηκε να εισφέρει 2 δισ. ευρώ σε ένα μεγάλο πρόγραμμα επενδύσεων σε ΑΠΕ. Δέκα χρόνια αργότερα, η EDP θέτει στο νέο της πενταετές πρόγραμμα στόχο να φθάσει την παραγωγή από ΑΠΕ στο 100%, ενώ η ΔΕΗ μόλις τώρα αρχίζει την πολύ δύσκολη προσπάθεια εξόδου από τον λιγνίτη και γρήγορης αύξησης της εγκαταστημένης παραγωγικής βάσης των ΑΠΕ...

Τι δείχνει η σύγκριση: Δύο διαφορετικοί κόσμοι...

Το τίμημα αυτής της στρατηγικής μυωπίας κυβερνήσεων και διοικήσεων της ΔΕΗ, που μαζί με τους συνδικαλιστές της επιχείρησης έμοιαζαν να πιστεύουν ότι ο λιγνίτης, το καύσιμο που τροφοδότησε τη μεταπολεμική ανάπτυξη της χώρας θα μπορούσε να συνεχίσει να δίνει ρεύμα στην ελληνική οικονομία μέχρι να εξαντληθεί και το τελευταίο κοίτασμα, γίνεται εμφανές δια γυμνού οφθαλμού από μια σύγκριση της σημερινής κατάστασης της ΔΕΗ και της EDP.

Η σύγκριση αναδεικνύει την τεράστια υστέρηση της ΔΕΗ:

• Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2020 η EDP είχε λίγο μεγαλύτερο κύκλο εργασιών από τη ΔΕΗ (5,092 δισ. έναντι 4,694 δισ. ευρώ), αλλά τα λειτουργικά της κέρδη ήταν 4,8 φορές μεγαλύτερα (3,95 δισ. έναντι 821 εκατ. ευρώ). Τα λειτουργικά έξοδα της ΔΕΗ, που καταδεικνύουν την εξαιρετικά χαμηλή αποδοτικότητά της, ήταν περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερα.
• Στην κερδοφορία (προ φόρων) η σύγκριση είναι συντριπτικά εις βάρος της ΔΕΗ, που εμφάνισε μικρά κέρδη (67 εκατ. ευρώ) ύστερα από αρκετές ζημιογόνες χρήσης, ενώ η πορτογαλική εταιρεία είχε το 2020 κερδοφορία 1,16 δισ. ευρώ, περίπου 23 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της ΔΕΗ.
• Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο, που «φωτίζει» τη διαφορά αποδοτικότητας των δύο εταιρειών, εντοπίζεται στο απασχολούμενο προσωπικό. Η EDP απασχολούσε 12.180 εργαζομένους στον όμιλό της το 2020, δηλαδή πολύ λιγότερους από τη ΔΕΗ, που απασχολούσε 13.832 εργαζομένους. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι με 1.652 λιγότερους εργαζομένους, η EDP κάλυπτε το σύνολο των δραστηριότητων της στην Πορτογαλία και άλλες 21 χώρες, μεταξύ των οποίων μεγάλες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Ισπανία. Στην Πορτογαλία, το απασχολούμενο προσωπικό της EDP ήταν μόλις 5.800 άτομα, δηλαδή η ΔΕΗ απασχολεί υπερδιπλάσιο αριθμό εργαζομένων.
• Εύλογα, με αυτά τα δεδομένα, οι επενδυτές αποτιμούν την EDP πολύ καλύτερα από τη ΔΕΗ. Η χρηματιστηριακή αξία της πορτογαλικής εταιρείας πλησιάζει τα 20 δισ. ευρώ και είναι σχεδόν 9 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της ΔΕΗ.

Όπως προαναφέρθηκε, αυτό που δίνει στην EDP το μεγάλο πλεονέκτημα έναντι της ΔΕΗ είναι το γεγονός ότι βρίσκεται σήμερα, σε ό,τι αφορά το μείγμα της παραγωγής της, εκεί όπου θέλει να βρεθεί η ΔΕΗ σε αρκετά χρόνια. Δηλαδή, η EDP έχει απεξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, που προκαλούν τεράστιες επιβαρύνσεις στα αποτελέσματα λόγω της ξέφρενης αύξησης των ευρωπαϊκών δικαιωμάτων ρύπων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη η πορτογαλική εταιρεία βασίζει την παραγωγή της κατά 74% σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ανακοίνωσε πρόσφατα ότι έχει στόχο να φθάσει στο 100% το 2030. Η ΔΕΗ, αντίθετα, παραμένει μέχρι και σήμερα δέσμια των ορυκτών καυσίμων. Υποκαθιστά τον λιγνίτη με φυσικό αέριο, αλλά από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αντλεί μόνο το 29% της παραγωγής της (στοιχεία 2020).

Η ΔΕΗ απέναντι στην EDP

*Αριθμός εργαζομένων ομίλου. Στην Πορτογαλία απασχολούνται 5.800 εργαζόμενοι.

Μια αποτυχία αλά ελληνικά

Αναλυτές και πρώην στελέχη της ΔΕΗ που κλήθηκαν από το Business Daily να εξηγήσουν την  αποτυχία της ελληνικής επιχείρησης να προσαρμοσθεί στις σύγχρονες συνθήκες, με αποτέλεσμα να φθάσει το 2018 - 2019 πολύ κοντά στα όρια της κατάρρευσης, τονίζουν ότι:

• Η ΔΕΗ σώρευε αφανώς οικονομικά βάρη για πολύ μεγάλη χρονική περίοδο, λόγω της διπλής αναποτελεσματικότητας που χαρακτήριζε τη διοίκησή της: ήταν μη αποδοτική η λειτουργία, με κύριο χαρακτηριστικό τα πολύ υψηλά εργατικά και λοιπά κόστη, ενώ μη αποδοτικός ήταν και ο σχεδιασμός και εκτέλεση των επενδυτικών της προγραμμάτων, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται συνεχώς ο ισολογισμός, μέχρι που έφθασε στα όριά του προ διετίας. Πίσω από αυτές τις αποτυχίες βρίσκεται βεβαίως η απόλυτα ελληνική στρέβλωση των πελατειακών σχέσεων, των πολιτικών παρεμβάσεων στη διοίκηση και της διαπλοκής με επιχειρηματικά συμφέροντα, που δημιουργούσαν συνεχώς λογαριασμούς στη ΔΕΗ. Υπήρχε, βέβαια, η βεβαιότητα ότι θα πληρωθούν, αφού η επιχείρηση είχε μονοπωλιακή θέση στην αγορά και μονοπώλιο στον λιγνίτη (παρότι αυτό είχε κριθεί παράνομο από την Κομισιόν ήδη από το 2009).
• Σε αυτά τα βάρη ήλθαν να προστεθούν απότομα τα τελευταία χρόνια τα τεράστια κόστη που δημιούργησε για τη ρυπογόνο ΔΕΗ η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για γρήγορη ενεργειακή μετάβαση, με «πολιορκητικό κριό» τις τιμές των ευρωπαϊκών δικαιωμάτων ρύπων. Η διοίκηση της ΔΕΗ βρέθηκε μπροστά σε απρόβλεπτα ισχυρή πίεση, όταν τα ευρωπαϊκά δικαιώματα ρύπων εκτινάχθηκαν σε επίπεδα ακόμη και 50 ευρώ και μετέτρεψαν τις λιγνιτικές μονάδες παραγωγής ρεύματος ρεύματος σε μονάδες παραγωγής... ζημιών.

Αυτά τα προβλήματα επιχειρείται να λυθούν με δύο κινήσεις: αρχικά, στα τέλη του 2019, για να αποκατασταθεί η κερδοφορία η κυβέρνηση αποφάσισε σημαντική αύξηση τιμολογίων της ΔΕΗ, που δεν «φάνηκε» στους λογαριασμούς των καταναλωτών επειδή μειώθηκε αντισταθμιστικά ο ΦΠΑ. Αυτή η αύξηση, σε συνδυασμό με την απότομη πτώση της χονδρικής τιμής του ρεύματος το 2020, βρίσκεται πίσω από τη μικρή κερδοφορία που παρουσίασε η ΔΕΗ το 2020. Σε δεύτερο χρόνο, όμως, για να κατακτήσει μακροπρόθεσμα τη βιωσιμότητά της η ΔΕΗ, θα χρειασθεί να εφαρμόσει ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα μετασχηματισμού, με κύριο στοιχείο τις επενδύσεις στις ΑΠΕ και σε νέες δραστηριότητες που θα φέρουν κέρδη (φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, είσοδος στη χονδρική αγορά τηλεπικοινωνιών).

Τα προβλήματα που επισημαίνουν αναλυτές είναι δύο: αφενός, το σχέδιο που έχει παρουσιάσει η διοίκηση Στάσση έχει πολύ υψηλό βαθμό δυσκολίας και είναι αμφίβολο αν θα εφαρμοσθεί πλήρως. Οι αδυναμίες του διοικητικού μηχανισμού της ΔΕΗ και οι πάσης φύσεως εξωτερικές αντιστάσεις και αντιδράσεις θα μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στην εφαρμογή του σχεδίου. Αφετέρου, ακόμη και αν το σχέδιο εφαρμοσθεί θα είναι μόνο η αρχή, αφού η ΔΕΗ θα πρέπει να συνεχίσει την κούρσα για να προλάβει τις άλλες ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες που, όπως η EDP, θέτουν στόχο να «πρασινίσει» πλήρως η παραγωγή τους ως το τέλος αυτής της δεκαετίας. Θα είναι, με άλλα λόγια, ένας μαραθώνιος όπου θα πρέπει η ΔΕΗ να τρέξει με ρυθμούς αγώνα ταχύτητας και το ρίσκο εκτέλεσης θα είναι πάντα υψηλό, όπως σημειώνει αναλυτής.

Το μεγαλύτερο turnaround

Πάντως, η διοίκηση της ΔΕΗ υπόσχεται στους επενδυτές το μεγαλύτερο turnaround στην επιχειρηματική ιστορία της Ελλάδας, με αύξηση κερδοφορίας κατά 1.279% μέσα σε μια πενταετία και διανομή μερισμάτων από το 2024. Η διοίκηση ξεκαθαρίζει στο ενημερωτικό δελτίο για την Α.Μ.Κ. ότι αυτές οι προβλέψεις συνοδεύονται από πλήθος «αστερίσκων» και θα χρειασθεί να συντρέξουν πολλές και δύσκολες προϋποθέσεις για να γίνει πραγματικότητα αυτό το εντυπωσιακό turnaround story.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, σε βάθος πενταετίας, δηλαδή ως τη χρήση του 2026, προβλέπεται από τη διοίκηση αύξηση των εσόδων κατά 13,52% και μείωση των εξόδων κατά μονοψήφιο ποσοστό. Η λειτουργική κερδοφορία (επαναλαμβανόμενα EBITDA - κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) προβλέπεται ότι σχεδόν θα διπλασιασθεί (αύξηση 96%). Τα δε κέρδη προ φόρων από τα 67 εκατ. ευρώ του 2020 θα εκτιναχθούν στα 554,8 εκατ. ευρώ το 2024 και στα 924 εκατ. ευρώ το 2026, σημειώνοντας μια αύξηση κατά 1.279,1%.

Ως το τέλος του 2026, η ΔΕΗ προβλέπεται να έχει μεταμορφωθεί σε μια επιχείρηση με εξαιρετικά υψηλά περιθώρια κέρδους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το καθαρό περιθώριο κέρδους (κέρδη προ φόρων ως ποσοστό των εσόδων) από το «αναιμικό» 1,4% του 2020 θα διευρυνθεί στο 17,3% το 2026.

Οι προβλέψεις της ΔΕΗ για τα βασικά μεγέθη 2020 - 2026

Αυτή η θεαματική βελτίωση της κερδοφορίας θα επιτρέψει, σύμφωνα με όσα αναφέρει η διοίκηση στο ενημερωτικό δελτίο, να αρχίσει και πάλι η ΔΕΗ τη διανομή μερισμάτων στους μετόχους. «Σχεδιάζουμε να προτείνουμε τη διανομή μερισμάτων το 2023. Εάν η πρότασή μας γίνει αποδεκτή (σ.σ.: από τους μετόχους) τα μερίσματα θα καταστούν πληρωτέα το 2024», τονίζεται στο ενημερωτικό.

Για να επιτύχει αυτούς τους στόχους, η ΔΕΗ θα πρέπει να εφαρμόσει ένα εξαιρετικά φιλόδοξο πενταετές επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει την απολιγνιτοποίηση με τεράστιες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αλλά ακόμη και την ανάδειξη της ΔΕΗ ως κορυφαίου παρόχου στη χονδρική αγορά τηλεπικοινωνιών, με σημαντικές επενδύσεις σε δίκτυο οπτικών ινών.