Σε γενικευμένες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών και τις εργασιακές σχέσεις μπορεί να οδηγήσει η επόμενη ημέρα της πανδημίας. Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης που εφάρμοσαν οι τραπεζικές διοικήσεις δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα, στην οποία κυρίαρχη θέση είχαν η τηλεργασία και οι πιο ευέλικτες ομάδες αποφάσεων, μια εμπειρία που αφήνει διδάγματα για ένα διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της εργασίας στο μέλλον.
Όπως λένε τραπεζικά στελέχη, «η τηλεργασία ήλθε για να μείνει και θα αλλάξει πολλά στη λειτουργία των τραπεζών». Πάντως, το πείραμα των τελευταίων εβδομάδων δημιουργεί ανησυχία σε μεγάλο αριθμό εργαζομένων που φοβούνται ότι η τηλεργασία τελικά θα συνδεθεί με ένα νέο γύρο περικοπών και μείωσης προσωπικού.
Στη διάρκεια των έκτακτων συνθηκών λειτουργίας, οι τράπεζες κατάφεραν σε πολύ σύντομο χρόνο να μεταφέρουν στον κυβερνοχώρο ένα πολύ μεγάλο μέρος των λειτουργιών τους καθώς περισσότερο από το ένα τέταρτο του διοικητικού προσωπικού πέρασε σε τηλεργασία. Σύμφωνα με πληροφορίες, από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες διανεμήθηκαν πολύ γρήγορα στους υπαλλήλους που πέρασαν σε τηλεργασία περισσότεροι από 10.000 φορητοί υπολογιστές, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με τα κατάλληλα πρωτόκολλα ασφάλειας ώστε να αποκλειστούν κακόβουλες ενέργειες (hacking).
Τα κορυφαία διοικητικά στελέχη των τραπεζών δεν αρνούνται ότι τα διδάγματα από αυτή την κρίση θα αξιοποιηθούν στο μέλλον. Στην τελευταία ενημερωτική τηλεδιάσκεψη της Εθνικής, ο διευθύνων σύμβουλος, Παύλος Μυλωνάς, ερωτήθηκε αν ο τρόπος οργάνωσης της εργασίας στις έκτακτες συνθήκες αυτής της πανδημίας θα οδηγήσει τη διοίκηση να εξαγάγει συμπεράσματα για αλλαγές στο μέλλον, με στόχο τον περιορισμό του λειτουργικού κόστους. Ο κ. Μυλωνάς σημείωσε ότι είναι νωρίς για να καταλήξει η τράπεζες σε μόνιμες αλλαγές στη λειτουργία της, δεν αρνήθηκε όμως ότι η εμπειρία που αντλήθηκε από τη διαχείριση αυτής της κρίσης θα αξιοποιηθεί στο μέλλον.
Το αποτέλεσμα της άσκησης ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες από τις εργασίες που μεταφέρθηκαν στα σπίτια των υπαλλήλων, μέσω ασφαλούς σύνδεσης με τα κεντρικά δίκτυα των τραπεζών, έγιναν χωρίς προβλήματα, ουσιαστικά σαν να βρίσκονταν οι υπάλληλοι στα γραφεία τους. Το εγχείρημα αυτό δεν ήταν απλό και απαίτησε μια πολύ μεγάλη τεχνολογική αναβάθμιση των τραπεζών, που συντελέσθηκε αστραπιαία, υπό την πίεση των έκτακτων συνθηκών.
Τέσσερις ημέρες στο γραφείο, μία στο σπίτι
Προς το παρόν δεν έχουν σχηματοποιηθεί τα σχέδια των τραπεζικών διοικήσεων για την αξιοποίηση της εμπειρίας που άφησε η διαχείριση αυτής της κρίσης, όμως υπάρχουν ήδη εκτιμήσεις για σημαντικές αλλαγές στην οργάνωση του τρόπου εργασίας, που θα έχουν συνέπειες και στη διαμόρφωση του μισθολογικού κόστους. Μια ιδέα που συζητείται έντονα στους διαδρόμους των τραπεζών είναι να καθιερωθεί, αν όχι για όλο το προσωπικό, πάντως για μεγάλο ποσοστό, εβδομάδα εργασίας τεσσάρων ημερών, με την πέμπτη ημέρα εργασίας να μεταφέρεται στο σπίτι.
Ένας άλλος τρόπος αξιοποίησης της τηλεργασίας στην οργάνωση της λειτουργίας των τραπεζών, που επίσης συζητείται στους τραπεζικούς κύκλους, θα μπορούσε να ήταν και η μόνιμη μετατροπή ορισμένων θέσεων σε θέσεις πλήρους απασχόλησης με τηλεργασία. Αρκετές δουλειές του back office, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι απολύτως κατάλληλες για εφαρμογή του μοντέλου της τηλεργασίας και στη διάρκεια της κρίσης διεκπεραιώθηκαν χωρίς προβλήματα με αυτή τη μέθοδο.
Εξάλλου, όπως εκτιμάται, με την εκ περιτροπής εργασία θα απελευθερωθούν εργασιακοί χώροι, μειώνοντας το κόστος ενοικίων αλλά και πάγια έξοδα.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση η γενίκευση της τηλεργασίας δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς η νομοθεσία (ν. 3846/2010), που διέπει την τηλεργασία, ενσωματώνοντας σχετική κοινοτική Οδηγία, ορίζει ότι η τηλεργασία δεν μπορεί να επιβληθεί με απόφαση του εργοδότη, αλλά εφαρμόζεται μόνο με τη συναίνεση του υπαλλήλου.
Η μείωση προσωπικού θα συνεχισθεί
Ανεξάρτητα, πάντως, από την κατεύθυνση που θα πάρει η εφαρμογή της τηλεργασίας, οι τράπεζες οδηγούνται αναπόφευκτα σε νέες και σημαντικές μειώσεις προσωπικού και δικτύων, αφού και η εμπειρία από αυτή την κρίση επιβεβαίωσε ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές γενικεύονται με μεγάλη ταχύτητα.
Έτσι, παρά το γεγονός ότι στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχουν χαθεί περισσότερες από 26.000 θέσεις εργασίας και από 64.600 εργαζόμενοι το 2009 σήμερα ο αριθμός έχει μειωθεί στους 38.500 (Δεκέμβριος 2018) τα επόμενα χρόνια η απασχόληση στον κλάδο εκτιμάται ότι θα μειωθεί περαιτέρω. Σημειώνεται ότι και το 2019 υπήρξε μείωση προσωπικού στις 4 τράπεζες.
Η μεγάλη συρρίκνωση των τραπεζών 2009 - 2018
| 2018 | 2009 | Μετ. | Μετ. % | |
| Αριθμός Εργαζομένων | 38.536 | 64.600 | -26.064 | -40,35% |
| Δίκτυο Καταστημάτων | 1.874 | 4.100 | -2.226 | -54,29% |
Περαιτέρω μείωση του προσωπικού των τραπεζών συνιστά, εξάλλου, και η Κομισιόν, τονίζοντας ότι, παρότι έχει μειωθεί το λειτουργικό κόστος, οι τράπεζες έχουν πολύ ασθενή κερδοφορία και δυσκολεύονται να την αυξήσουν από άλλες πηγές.
Για τη βελτίωση της κερδοφορίας, η Κομισιόν έχει συστήσει στις τράπεζες περαιτέρω προσπάθεια για τη συγκράτηση του λειτουργικού κόστους και μείωση των υπαλλήλων, παρότι ήδη έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια συγκράτησης του κόστους και οι λειτουργικές δαπάνες ως ποσοστό των εσόδων ήδη έχουν πέσει στις τέσσερις συστημικές τράπεζες στο 50,4%, από 66,2% στην ευρωζώνη, κατά μέσο όρο
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
