Καθημερινά μαθήματα για το τι πρέπει να κάνει μία κυβέρνηση προκειμένου να... καταστρέψει την οικονομία της χώρας της και ταυτόχρονα να ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δίνουν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και οι αρχές της χώρας.
Με ανεπαρκή συναλλαγματικά αποθέματα, αδυναμία ως τώρα να κλείσει διεθνείς συμφωνίες για swaps συναλλάγματος, τη λίρα να καταρρέει και τους οίκους αξιολόγησης να ετοιμάζονται για υποβαθμίσεις δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, η Τουρκία φαίνεται να μην έχει πολλές επιλογές από το να ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ.
Ο ίδιος ο Ερντογάν, όμως, σε δηλώσεις του την Τετάρτη υποστήριξε ότι ποτέ η Τουρκία δεν θα αφήσει τις τύχες της πολιτικής και της οικονομίας της στα «χέρια» ξένων διεθνών οργανισμών όπως το ΔΝΤ. «Η Τουρκία ποτέ ξανά δεν θα υποτάξει το πολιτικό και οικονομικό της μέλλον σε «συνταγές» διεθνών οικονομικών οργανισμών που έχουν μάθει να κηδεμονεύουν όπως είναι το ΔΝΤ», τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος, όμως όλα δείχνουν η χώρα του βρίσκεται ένα βήμα πριν την προσφυγή της στο Ταμείο, εάν φυσικά συνεχίσει την τρέχουσα οικονομική και νομισματική της πολιτική, αποκλειστικής εμπνεύσεως Ερντογάν.
Αρκετοί θεωρούν ότι η αντίσταση του Ερντογάν στο ΔΝΤ οφείλεται στην ιδεολογική κατεύθυνση τόσο του ίδιου όσο και του κόμματός του αλλά και στον φόβο ότι θα χάσει μέρος της βάσης του, όμως, όπως όλα δείχνουν οι λόγοι δεν έχουν να κάνουν με τα παραπάνω. Αυτό που φοβίζει τον Τούρκο πρόεδρο είναι το γεγονός ότι το ΔΝΤ απαιτεί εφαρμογή συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων, αλλά και διαφάνεια στον τρόπο που λειτουργεί μία κυβέρνηση, κυρίως σε ό,τι αφορά τις δημόσιες δαπάνες.
Τεράστια κεφάλαια από δημόσιο χρήμα έχουν διοχετευθεί σε εταιρείες που έχουν φιλικές σχέσεις με την οικογένεια Ερντογάν, ο οποίος ούτως ή άλλως έχει συγκεντρώσει σχεδόν όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του. Ένα παράδειγμα αυτής της τακτικής αποτελεί ένα περιφερειακό αεροδρόμιο που φτιάχτηκε το 2013, από έναν στενό φίλο του Ερντογάν, το οποίο κόστισε 55 εκατ. δολάρια για να κατασκευαστεί και υποτίθεται ότι μέχρι το 2019 εξυπηρετήσει περισσότερα από 7,6 εκατ. επιβάτες.
Τελικά μέχρι τα μέσα του 2020 δεν είχαν εξυπηρετηθεί περισσότεροι από 300.000 επιβάτες, αλλά η εταιρεία κατασκευής και διαχείρισής του έχει συμβόλαιο με το τουρκικό δημόσιο που λήγει το 2044 και μέσω αυτού εκτιμάται ότι θα λάβει στήριξη που θα φθάσει στα 228 εκατ. δολάρια για να εξυπηρετήσει επιβάτες που όπως φαίνεται δεν υπάρχουν. Ένα πρόγραμμα υπό το ΔΝΤ θα οδηγούσε σε διακοπή τέτοιου είδους συμφωνιών, ενώ θα απαιτούσε την ύπαρξη μίας απόλυτα ελεύθερης Κεντρικής Τράπεζας και άλλων ανεξάρτητων αρχών.
Ράλι πληθωρισμού και προειδοποίηση υποβάθμισης
Η νέα εκτίναξη του πληθωρισμού τον Νοέμβριο στο 21,31% από 19,89% που ήταν τον προηγούμενο μήνα και έναντι εκτίμησης των αναλυτών ότι θα φθάσει στο 20,7% κατέφθασε λίγες ώρες μετά την υποβάθμιση των προοπτικών της τουρκικής οικονομίας σε «αρνητικές» από «σταθερές» πριν, από τον οίκο Fitch. Η υποβάθμιση αυτή υποδεικνύει ότι έχουν αυξηθεί σημαντικά η πιθανότητα υποβάθμισης και της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας από τον οίκο εντός του επόμενου 12μηνου.
«Το sell off της λίρας τον Νοέμβριο ήταν απλά η αρχή και δεν αποτυπώνεται πλήρως στα στοιχεία του πληθωρισμού. Η πορεία του πληθωρισμού θα είναι ακόμη χειρότερη τον Δεκέμβριο», εκτίμησε ο Εχσάν Κόμαν, αναλυτής της MUFG Bank για την περιοχή ΕΜΕΑ.
Σημειώνεται ότι το τουρκικό νόμισμα υποχώρησε 29% έναντι του δολαρίου τον Νοέμβριο, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη πτώση εδώ και δύο δεκαετίες, οδηγώντας σε εκτίναξη της τιμές και πλήττοντας ακόμη περισσότερο την αγοραστική δύναμη του μέσου πολίτη. Πέραν της έκρηξης κατά 32,14% των τιμών ενέργειας τον προηγούμενο μήνα, μία πορεία που καταγράφεται σε σχεδόν όλες τις οικονομίες και όχι μόνο την τουρκική, αυτό που ξεχωρίζει από την ανακοίνωση για τον πληθωρισμό ήταν η αύξηση κατά 27,11% των τιμών τροφίμων.
Την ίδια ώρα στην έκθεσή του οίκος Fitch τονίζει ότι ο πρόωρος κύκλος χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας και η προοπτική περαιτέρω μειώσεων επιτοκίων ή πρόσθετων οικονομικών κινήτρων ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023 οδήγησαν σε επιδείνωση της εγχώριας εμπιστοσύνης, που αντανακλάται σε απότομη υποτίμηση της τουρκικής λίρας και αύξηση του πληθωρισμού. Αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν κινδύνους για τη μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα και θα μπορούσαν ενδεχομένως να αναζωπυρώσουν τις εξωτερικές χρηματοδοτικές πιέσεις.
Μετά τις κρίσεις του 2018 και του 2020, η Τουρκία εισέρχεται σε αυτή τη νέα περίοδο μεγάλων δυσκολιών από μια ευάλωτη θέση, με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας σχετικά με τον τρόπο και τη λογική που λειτουργούν οι οικονομικές της αρχές, υψηλές απαιτήσεις εξωτερικής χρηματοδότησης, επιδείνωση της δυναμικής του πληθωρισμού και αποδυναμωμένα συναλλαγματικά αποθέματα. Ο οίκος επίσης θεωρεί ότι η πρόσφατα ανακοινωθείσα παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος, εάν διατηρηθεί, δεν θα αντιμετωπίσει από μόνη της τις κύριες αιτίες που υπάρχουν πίσω από την πτώση, ενώ θα πλήξει ακόμη περισσότερα τα ήδη χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα.
Τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια, η απουσία ουσιαστικής ενημέρωσης των αγορών από την κεντρική τράπεζα, οι δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων που υποστηρίζουν μια ασθενέστερη λίρα ως μέρος μιας στρατηγικής οικονομικής ανάπτυξης και οι αυξανόμενες προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα διατηρήσουν την πίεση στο νόμισμα. Ο οίκος εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα φθάσει στο 25% έως το τέλος του 2021 και θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα, τοποθετώντας τον μέσο όρο στο 20% για το διάστημα 2020 – 2023.
Αν και η αύξηση του ΑΕΠ είναι ισχυρή σε σχέση με άλλες αναδυόμενε αγορές, με τον Fitch να προβλέπει ότι θα φθάσει στο 10,5% φέτος, αυτό που έχει υποχωρήσει δραματικά είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ουσιαστικά δηλαδή η αγοραστική δύναμη των Τούρκων. Βάσει των στοιχείων που υπάρχουν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έφθασε στα 8.500 δολάρια φέτος, έχοντας μειωθεί σωρευτικά κατά 4.000 δολάρια από το 2013.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
