Με φόντο τη λήξη της θητείας του, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ, EESC), Όλιβερ Ρόπκε, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες που ενδέχεται να επιφέρουν τα προβλήματα στη στέγαση και την αύξηση του κόστους ζωής στην κοινωνική συνοχή και τη δημοκρατία της Ευρώπης.
Σε συνέντευξή του στο European Newsroom, ο Ρόπκε υπογράμμισε ότι η παρούσα κρίση του κόστους ζωής αποτελεί μια «μεγάλη απειλή για (...) την εμπιστοσύνη στη δημοκρατία και επίσης για την εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Ευρώπης να δρα». Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, αν δεν υπάρξουν άμεσα μέτρα, «διαβρώνονται θεμελιώδη κριτήρια, θεμελιώδη δικαιώματα, κριτήρια του κράτους δικαίου».
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, από το 2010 έως σήμερα, οι τιμές των κατοικιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 57,9%, ενώ τα ενοίκια σημείωσαν άνοδο 27,8%. Παράλληλα, οι μισθοί παρέμειναν στάσιμοι, αδυνατώντας να καλύψουν τα διαρκώς αυξανόμενα κόστη διαβίωσης.
Καθοριστικό ρόλο στην επιδείνωση της κατάστασης διαδραματίζουν τόσο η άνοδος του κόστους κατασκευής όσο και η σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού δημιουργίας νέων κατοικιών. Ταυτόχρονα, ένα αυξανόμενο ποσοστό ακινήτων προορίζεται είτε για βραχυπρόθεσμη μίσθωση είτε αποκτάται ως επενδυτικό αγαθό. Το αποτέλεσμα είναι να εκτινάσσονται περαιτέρω οι τιμές, ιδίως σε μεγάλες αστικές περιοχές.
Όπως σημειώνει ο Ρόπκε, «ξέρουμε πως δεν υπάρχει κάποια λύση που να ταιριάζει για όλους». Παρ' όλα αυτά, εξέφρασε την ελπίδα ότι, με τη λήξη της θητείας του, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναλάβει δράση, παρουσιάζοντας ολιστικές προτάσεις και ένα αποτελεσματικό πλαίσιο πολιτικής στεγαστικής υποστήριξης για τα κράτη μέλη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΟΚΕ, ως συμβουλευτικό όργανο της ΕΕ, δεν διαθέτει νομοθετική ισχύ, αλλά διατυπώνει συστάσεις προς την κατεύθυνση διαμορφώσης κοινής στεγαστικής πολιτικής, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στη σχετική δημόσια συζήτηση και διεκδικώντας λύσεις υπέρ της προσβασιμότητας και της αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και το Σχέδιο Οικονομικά Προσιτής Στέγασης
Συνολικά, η ΕΕ δεν κατέχει άμεση αρμοδιότητα επί των θεμάτων στέγασης —υποχρεώσεις όπως ο καθορισμός των τιμών, οι οικοδομικοί κανονισμοί και οι πολιτικές στέγασης αποτελούν εθνική ευθύνη. Ωστόσο, μέσω της προώθησης συνεργασίας και της άσκησης επιρροής, μπορεί να συμβάλει στη χάραξη κοινής προοπτικής. Πρόσφατα, ανακοινώθηκε ότι το νέο Σχέδιο Οικονομικά Προσιτής Στέγασης (Affordable Housing Plan) αναμένεται να παρουσιαστεί στις αρχές του 2026.
Όπως δήλωσε ο Νταν Γιόργκενσεν, ο πρώτος επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για τη στέγαση, «το σχέδιο αυτό θα περιγράψει το τι μπορεί να κάνει η ΕΕ, το πώς μπορούμε να δουλέψουμε μαζί για προσιτή οικονομικά, βιώσιμη και αξιοπρεπή στέγη για όλους», καλώντας παράλληλα τους πολίτες της Ευρώπης να συμμετέχουν στη δημόσια διαβούλευση, μέσω online ερωτηματολογίου.
Ο Ρόπκε επισήμανε πως ένα από τα πλέον κρίσιμα ζητήματα είναι η χρηματοδότηση της στέγασης. Αν και παραδέχεται το υψηλό κόστος των παρεμβάσεων, ξεκαθαρίζει ότι το κόστος της αδράνειας θα είναι «ακόμα υψηλότερο» για την ευρωπαϊκή κοινωνία στο σύνολό της.