Η μεγάλη «μάχη» που θα κρίνει το μέλλον του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα

Σε κλίμα που μόνο σε ευρωπαϊκή ενότητα δεν παραπέμπει, θα γίνουν σήμερα οι πρώτες επαφές στελεχών της ιταλικής Unicredit και της δεύτερης μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, Commerzbank, Παρότι ακούγονται πολλές διαφορετικές απόψεις για την πιθανή εξαγορά μιας κορυφαίας γερμανικής τράπεζας από μια ιταλική, οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν με την άποψη του CEO της Unicredit, Αντρέα Ορσέλ: πρόκειται για ένα μεγάλο τεστ που θα κρίνει πολλά για το μέλλον του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα.

Από την εποχή που άρχιζε η μεγάλη διεθνής κρίση, το 2009, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας δεν έχει δει μεγάλες διασυνοριακές συμφωνίες. Πολύ περισσότερο, δεν έχει υπάρξει προσπάθεια επιθετικής διασυνοριακής εξαγοράς, όπως αυτή που επιχειρεί τώρα η ιταλική Unicredit, που προκάλεσε σοκ τη Δευτέρα στη Γερμανία, όταν ανακοίνωσε ότι, εκτός από το 4,5% της Commerzbank που απέκτησε από τη γερμανική κυβέρνηση και άλλο 4,5% που είχε γίνει γνωστό ότι απέκτησε μέσω συμβολαίων στην αγορά παραγώγων, έχει αποκτήσει συνολικά συμμετοχή 21% με πρόσθετες συναλλαγές στα παράγωγα και πλέον είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος μέτοχος, πάνω και από τη γερμανική κυβέρνηση.

Ήταν μια κίνηση από τον Ορσέλ, που εξέπληξε τους πάντες στη Γερμανία -και όχι μόνο. Είχε προηγηθεί η αρκετά αυστηρή αντίδραση της γερμανικής κυβέρνησης στις πρώτες πρωτοβουλίες της Unicredit, που οι περισσότεροι περίμεναν ότι θα «έκοβε τη φόρα» της ιταλικής τράπεζας. Το Βερολίνο είχε ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα ότι «παγώνει» μέχρι νεοτέρας η διαδικασία ιδιωτικοποίησης της Commerzbank, ακριβώς για να μη δοθεί η δυνατότητα στη Unicredit να αυξήσει το μερίδιό της, αποκτώντας επιπλέον μετοχές από το κράτος.

Μέχρι στιγμής, οι δημόσιες τοποθετήσεις των κορυφαίων Γερμανών αξιωματούχων χαρακτηρίζονται από εκνευρισμό, αμηχανία και σύγχυση. Ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, εξέφρασε τη δυσφορία του για την επιθετική τακτική της ιταλικής τράπεζας, ενώ και ο υπουργός Οικονομικών (προερχόμενος από το κόμμα των Φιλελεύθερων), Κρίστιαν Λίντνερ μίλησε για το «στιλ» των κινήσεων της Unicredit, λέγοντας ότι έχει προκαλέσει αναστάτωση στους μετόχους της Commerzbank. Βέβαια, οι αριθμοί δεν προδίδουν «αναστάτωση» των μετόχων: η μετοχή της Commerzbank έχει κερδίσει 22% μέσα στον Σεπτέμβριο, ενώ κορυφαίος ιδιώτης μέτοχος προέτρεψε τη διοίκηση να μπει σε συνομιλίες με την ιταλική τράπεζα.

Από τα ανώτατα στελέχη της Commerzbank έγινε πιο σαφής η αντίδραση στην πιθανή εξαγορά από τη Unicredit. «Δεν το θέλουμε», είπε σε δημοσιογράφους ο αντιπρόεδρος της τράπεζας, Ούβε Τσέγκε. Όπως εξήγησε, «μου φέρνει αναγούλα όταν ακούω τις υποσχέσεις του (σ.σ.: του Ορσέλ) για εξοικονόμηση δαπανών». Η νέα CEO της Commerzbank, Μπετίνα Όρλοπ, που μόλις ανέλαβε καθήκοντα και θα αντιπαρατεθεί στον Ορσέλ, αμέσως «έχτισε» αμυντικές γραμμές έναντι των κινήσεων εξαγοράς, υποσχόμενη στους μετόχους μεγαλύτερη απόδοση κεφαλαίου και αύξηση του συντελεστή διανομής μερίσματος από το 40% στο 50%.

Από την πλευρά του, ο Αντρέα Ορσέλ, που δεν θα συμμετάσχει σε αυτή τη φάση στις συνομιλίες με την Commerzbank, θυμίζει ποδοσφαιριστή υψηλών τεχνικών δυνατοτήτων, που είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να κινηθεί σε οποιαδήποτε κατεύθυνση, αλλά έχοντας πάντα στόχο να σκοράρει. Από τη μια, δεν εγκαταλείπει τον στόχο της απόκτησης ελέγχου στην Commerzbank (θα ζητήσει εποπτική έγκριση για να ανεβάσει το μερίδιο στο 30%), ούτε αποκλείει το χειρότερο σενάριο για τους Γερμανούς, δηλαδή τη συγχώνευση της Commerzbank με την HypoVereinsbank (HVB), που ήδη ελέγχεται από τη Unicredit. Από την άλλη, σε μια προσπάθεια να ανταποκριθεί στις ευαισθησίες των Γερμανών, δηλώνει ότι η Unicredit δεν θα διεκδικήσει (σε αυτή τη φάση τουλάχιστον...) εκπροσώπηση στο διοικητικό συμβούλιο, αλλά θα προσπαθήσει να επηρεάσει ως μέτοχος την κατεύθυνση της τράπεζας.

Οι περικοπές αλά... Ορσέλ

Αναλυτές εκτιμούν ότι η Commerzbank έχει περιθώριο για τεράστια εξοικονόμηση κόστους, με κλείσιμο καταστημάτων και μείωση προσωπικού. Αυτές είναι οι περικοπές που προκαλούν... αναγούλα στα στελέχη της γερμανικής τράπεζας, αλλά ανησυχούν ιδιαίτερα και την κυβέρνηση, που θεωρεί ότι η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας είναι ο «αιμοδότης» των μεσαίων επιχειρήσεων και πρέπει να κρατήσει εκτεταμένο δίκτυο, Άλλωστε, το τελευταίο που θα ήθελε τώρα η πολιτικά αποδυναμωμένη, τρικομματική κυβέρνηση Σολτς, θα ήταν μαζικές απολύσεις σε μια μεγάλη τράπεζα.

Στοιχεία που δημοσίευσε το Bloomberg (πίνακας) δίνουν μια πολύ καλή ιδέα για τα κέρδη αποτελεσματικότητας που θα είχε η Commerzbank, αν «ευθυγραμμιζόταν» με τη γερμανική θυγατρική της Unicredit, την HVB, όπου έχουν γίνει ήδη «αιματηρές» περικοπές κόστους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης δαπανών προς έσοδα είναι μόλις 39,2% στην HVB, όταν στην Commerzbank ξεπερνά το 58%. Τεράστιες είναι οι διαφορές και κέρδη προς ενεργητικό, αλλά και στα έσοδα ανά απασχολούμενο, που είναι διπλάσια στην HVB, όπου από το 2020 έχει απομακρυνθεί το 20% του προσωπικού.

Crash test σε Commerzbank και HVB

Όσον αφορά τις ανακατατάξεις που θα δημιουργούσε μια ενοποίηση της Unicredit με την Commerzbank στο γερμανικό και ευρύτερα στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, το πιο χαρακτηριστικό, ίσως, είναι ότι η ενιαία τράπεζα θα είχε μεγαλύτερο ενεργητικό από την πρώτη γερμανική τράπεζα, την Deutsche Bank και θα έπαιρνε μια θέση ανάμεσα στις κορυφαίες της Ευρώπης. Προφανώς, βέβαια, στους Γερμανούς πολιτικούς θα προκαλούσε δέος η ιδέα ότι ο μεγαλύτερος τραπεζικός οργανισμός της χώρας ελέγχεται από Ιταλούς.

Η κατάταξη των τραπεζών στην Ευρώπη (πηγή: Bloomberg)

Αναλυτές εκτιμούν ότι, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, ο Ορσέλ δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει τον στόχο του για την... κατάληψη εξ εφόδου της Commerzbank, με την απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών ή και, πολύ περισσότερο, την ενοποίηση της τράπεζας με την HVB. Όμως, δεν φαίνεται και ότι θα εγκαταλείψει τον ρόλο του μεγαλύτερου μετόχου της Commerzbank. Ούτε βέβαια και ότι θα αφήσει την προσπάθεια να επηρεάσει τις αποφάσεις της διοίκησης, προς την κατεύθυνση της μείωσης του κόστους και της ενίσχυσης της απόδοσης για τους μετόχους.

Όπως εκτιμάται, θα πρέπει να υπάρξει κάποιου είδους «ανακωχή», τουλάχιστον ως τις εθνικές εκλογές της Γερμανίας, το επόμενο φθινόπωρο, ώστε ο Ορσέλ να προσπαθήσει να εφαρμόσει τη στρατηγική του σε ένα νέο, πιθανόν ευνοϊκότερο, πολιτικό περιβάλλον (μια κυβέρνηση με πυρήνα τους Χριστιανοδημοκράτες). Σε κάθε περίπτωση το τεστ για την Ευρώπη, για το οποίο έχει μιλήσει ο Ορσέλ, έχει τις προϋποθέσεις να καταλήξει επιτυχώς: έστω και με περιπέτειες και καθυστερήσεις, ένα μεγάλο διασυνοριακό deal που δεν φαινόταν μέχρι πρόσφατα ότι θα μπορούσε να προχωρήσει, τελικά θα στεφθεί με επιτυχία, ανοίγοντας τον δρόμο και για άλλες αντίστοιχες κινήσεις, που θα μετριάσουν τον κατακερματισμό του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα.