H πανδημία δημιούργησε πολύ μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά την τροφοδοσία και τον εφοδιασμό της αγοράς και η κυβέρνηση έλαβε κάποια επιτυχημένα και σημαντικά μέτρα.
Το σημαντικότερο από όλα είναι το μέτρο που πήρε το 2021, που ουσιαστικά απαγόρευε σε οποιονδήποτε έμπορο να πουλάει οποιοδήποτε προϊόν με μεικτό περιθώριο κέρδους μεγαλύτερο από αυτό που είχε τον Αύγουστο του 2021. Αν ξεπερνούσε αυτό το όριο, προβλεπόταν μεγάλο πρόστιμο για αισχροκέρδεια.
Αυτό πραγματικά βοήθησε γιατί αποφεύχθηκαν υπερβολές της αγοράς λόγω της αβεβαιότητας, σημαντικές υπερτιμήσεις και ανατιμήσεις προϊόντων.
Αυτό το μέτρο είχε προσωρινό χαρακτήρα, αλλά ακόμα και σήμερα είναι σε ισχύ. Πέντε χρόνια μετά είναι σε ισχύ. Υπάρχει ένα μέτρο που λέει ότι δεν μπορείς να πουλάς οποιαδήποτε κατηγορία προϊόντων, 60 κατηγορίες συνολικά, όπου το μεικτό περιθώριο κέρδους δεν επιτρέπεται να είναι μεγαλύτερο από το σύνολο του 2021.
Είναι σαφές ότι, όταν ένα μέτρο λαμβάνεται προσωρινά και για περιορισμένο χρόνο είναι πάρα πολύ σημαντικό και πάρα πολύ χρήσιμο -και αυτό βοήθησε.
Η συνεχής παράτασή του, όμως, μέχρι και σήμερα ενώ εξέλιπαν οι λόγοι για τους οποίους έγινε αρχικά, έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην αγορά και αυτά βλάπτουν ακραία τον καταναλωτή και τον ανταγωνισμό.
Γιατί βλάπτουν τον καταναλωτή και τον ανταγωνισμό;
Πρώτον, εάν μία εταιρεία είχε τυχαία ένα πάρα πολύ καλό περιθώριο κέρδους το 2021, ας πούμε 30%, επιτρέπεται να πουλάει συνεχώς με 30% περιθώριο κέρδους. Μια άλλη εταιρεία, όμως, αν είχε 2% περιθώριο κέρδους το 2021, αν πουλήσει με 3% το ίδιο προϊόν είναι αισχροκέρδεια. Αυτό το πράγμα δεν μπορεί να σταθεί.
Και βέβαια αυτές οι δύο εταιρείες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά, καθώς αυτό το πράγμα δημιούργησε ανώμαλες συνθήκες ανταγωνισμού. Γι’ αυτό και πολλές εταιρείες που έτυχε να έχουν το 2021 μικρό περιθώριο κέρδους έβγαλαν τα προϊόντα από την αγορά και έμειναν αυτές με υψηλό περιθώριο κέρδους.
Δεύτερον, αυτό το μέτρο επηρέασε τις αλυσίδες. Αν μια αλυσίδα θέλει να χαμηλώσει τις τιμές σε μία κατηγορία προϊόντων, όπως τα γαλακτοκομικά, π.χ. να ρίξει τις τιμές 10%, για να μπορέσει να επιβιώσει θα πρέπει να ανεβάσει τις τιμές σε μια άλλη κατηγορία, π.χ. στα απορρυπαντικά κατά 2%. Όμως, δεν μπορεί να το κάνει γιατί θα τιμωρηθεί για αισχροκέρδεια στα απορρυπαντικά. Άρα οι εταιρείες, στην προσπάθειά τους να κρατηθούν, ούτε μειώνουν τις τιμές και ούτε τις αυξάνουν.
Τελικά, ο νόμος περιόρισε τη δυνατότητα των αλυσίδων να ανταγωνίζονται άρα να προσφέρουν και σημαντικές μειώσεις τιμών για αυτό το λόγο έχουμε εξηγήσει στο υπουργείο Ανάπτυξης αλλά και στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, την οποία επισκεφθήκαμε ως Ένωση, ότι αυτό το μέτρο μόνο βλάπτει, δεν προσφέρει τίποτα σήμερα, ούτε στον καταναλωτή ούτε στον ανταγωνισμό.
Είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός μέτρου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε έντονα και πολιτικά, γιατί πολλές εταιρείες τιμωρήθηκαν και κρεμάστηκαν στα μανταλάκια ότι έκαναν αισχροκέρδεια. Ο μόνος λόγος που υφίσταται ακόμα αυτό το μέτρο είναι πολιτικός και η έλλειψη θάρρους για να αποφασιστεί η κατάργησή του.
Σημειώνεται ότι δεν είναι θέμα μόνο της κυβέρνησης, καθώς οι ανανεώσεις του μέτρου ψηφίζονται από όλα τα κόμματα στην Βουλή.
Ο καλύτερος τρόπος για να ευνοηθεί ο καταναλωτής και να κρατηθούν ή να πέσουν οι τιμές είναι η κάθε κυβέρνηση να ευνοεί τον ανταγωνισμό για να έχει επιλογές ο καταναλωτής τι θα αγοράσει και από που. Κάθε μέτρο που διαρκεί περισσότερο από ό,τι χρειάζεται βλάπτει την αγορά.
Ο πληθωρισμός τροφίμων
Είναι γεγονός ότι τους τελευταίους έξι μήνες υπήρξε μία σημαντική αποκλιμάκωση στον πληθωρισμό των τροφίμων. Αυτό που ζήτησε ο υπουργός Ανάπτυξης, σε μία συνάντηση όπου κάλεσε εκπροσώπους από όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, είναι να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τη διαφορά του μέσου όρου μας με την Ευρώπη μέχρι το καλοκαίρι.
Βεβαίως αυτό που εξηγήθηκε στον υπουργό είναι ότι οι αλυσίδες θέλουν να έχουν όσο το δυνατόν χαμηλότερες τιμές, αλλά ταυτόχρονα να μπορούν να επιβιώνουν κιόλας.
Υπάρχουν ορισμένα προϊόντα που επηρεάζονται πάρα πολύ αρνητικά από την κλιματική κρίση, όπως ο καφές, το κακάο, ο χυμός πορτοκαλιού, το βοδινό κρέας. Σε αυτά δεν θα μπορέσουμε να κρατήσουμε τις τιμές γιατί δεν θα μπορέσουμε να εφοδιαστούμε τέτοια προϊόντα και είναι χειρότερο για τους καταναλωτές να έχουμε άδεια ράφια.
Από την άλλη, εμείς θα προσπαθήσουμε, αλλά χρειάζεται να μας βοηθήσει και η τύχη, όπως συνέβη με το ελαιόλαδο. Αναφέραμε στον υπουργό ότι θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, αλλά δεν μπορούμε διασφαλίσουμε το τελικό αποτέλεσμα, γιατί ένα μεγάλο μέρος των προϊόντων αυτών είναι εισαγόμενα.
Άρα, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε να συγκρατήσουμε τις τιμές, αλλά μέχρι του σημείου που να μπορούμε να πληρώνουμε και τους εργαζομένους μας και τους προμηθευτές. Θέλουμε, πάντως, να βοηθήσουμε τους Έλληνες καταναλωτές γιατί το χρειάζονται.
Τι αλλάζει με τον Κώδικα Δεοντολογίας
Ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι ένας ευρωπαϊκός νόμος που βάζει κανόνες στον τρόπο με τον οποίο οι λιανέμποροι, σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων, επικοινωνούν στον καταναλωτή μειώσεις τιμών. Με στόχο να είναι οι επικοινωνίες αυτές και αξιόπιστες και πραγματικές. Άρα, είναι ένας κώδικας επικοινωνίας της τιμής και ένας κώδικας τιμολόγησης προϊόντων.
Έχει δύο μεγάλους πυλώνες. Ο πρώτος είναι ότι προσδιορίζεται πρώτη φορά με ευρωπαϊκή νομοθεσία σε όλη την ΕΕ η έννοια της τιμής αναφοράς σε μία προσφορά ή σε μία έκπτωση. Η τιμή αναφοράς είναι η χαμηλότερη τιμή που πουλήθηκε αυτό το προϊόν, τις τελευταίες 30 ημέρες στο κατάστημα.
Ο δεύτερος έχει να κάνει με τις ποσοτικές προσφορές, τα «1+1», «2+1», κ.α. Πλέον όταν γίνεται ποσοτική προσφορά θα πρέπει να υπάρχει στο ράφι το προϊόν και μεμονωμένο, ώστε να αξιολογείται αν είναι όντως έκπτωση ή όχι. Και το δεύτερο είναι ότι δεν μπορεί μία επιχείρηση να έχει διαρκώς μία ποσοτική προσφορά στο ράφι.
Επομένως, μπαίνουν κάποιοι κανόνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο με αυστηρά πρόστιμα και επιβάλλεται στους λιανέμπορους να είναι πολύ πιο διαφανείς στον τρόπο με τον οποίο κάνουν και επικοινωνούν τις προσφορές.
Οι τιμές με το μέτρο αυτό πιθανότατα δεν θα αλλάξουν. Αυτό που θα αλλάξει είναι ότι οι καταναλωτές, επειδή θα δουν έναν καινούργιο τρόπο επικοινωνίας πάνω στα ράφια θα τους πάρει λίγο χρόνο να κατανοήσουν τον νέο τρόπο επικοινωνίας.
*Ο κ. Απόστολος Πεταλάς είναι γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
