Ο χρυσός έχει πλέον ξεπεράσει το ευρώ και αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο παγκοσμίως, σηματοδοτώντας μια καθοριστική αλλαγή στη δομή των διεθνών συναλλαγματικών διαθεσίμων και στον τρόπο που οι κεντρικές τράπεζες διαχειρίζονται τα αποθέματά τους.
Η ιστορική αυτή εξέλιξη οφείλεται σε μαζικές αγορές, σε εκρηκτική άνοδο της τιμής του πολύτιμου μετάλλου, σε αυξανόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους και στην αμφισβήτηση της κυριαρχίας του δολαρίου.
Για πρώτη φορά από το 1996, οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως κατέχουν περισσότερο χρυσό από ό,τι αμερικανικά κρατικά ομόλογα στα συναλλαγματικά τους αποθέματα, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg και της Crescat Capital.
Ο χρυσός πλέον αντιπροσωπεύει περίπου 27% των παγκόσμιων αποθεματικών, ξεπερνώντας τις αμερικανικές ομολογίες με 23% και αφήνοντας πίσω το ευρώ με 16%, σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση για τα Συναλλαγματικά Αποθεματικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Η ΕΚΤ επισημαίνει ότι στο τέλος του 2024, ο χρυσός αποτελούσε περίπου 20% των επίσημων αποθεματικών διεθνώς, αυξημένος σημαντικά από το 16,5% του προηγούμενου έτους. Παράλληλα, το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί με ποσοστό 46%, αν και η επιρροή του υποχωρεί σταδιακά την τελευταία δεκαετία.
Αυτή η εξέλιξη αντανακλά μια βαθιά μεταβολή στις στρατηγικές διαχείρισης αποθεματικών. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν αγοράσει πάνω από 1.000 τόνους χρυσού ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια, ποσότητα διπλάσια από τον μέσο όρο της δεκαετίας του 2010.
Συνολικά, τα παγκόσμια αποθέματα χρυσού ανέρχονται πλέον σε περίπου 36.000 τόνους, πλησιάζοντας τα ιστορικά υψηλά της εποχής του συστήματος Bretton Woods τη δεκαετία του 1960.
Η άνοδος του πληθωρισμού, οι δημοσιονομικές ανησυχίες στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι αμφιβολίες για την ανεξαρτησία της Federal Reserve έχουν εντείνει τον σκεπτικισμό γύρω από τη σταθερότητα των αμερικανικών κρατικών ομολόγων, παραδοσιακά του ασφαλέστερου επενδυτικού μέσου στον κόσμο.
Ταυτόχρονα, οι γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιαίτερα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, ωθούν πολλές κεντρικές τράπεζες να αναζητήσουν περιουσιακά στοιχεία που δεν εκτίθενται σε κυρώσεις.
«Η ζήτηση για χρυσό ως μέσο νομισματικών αποθεματικών αυξήθηκε ραγδαία μετά την εισβολή της Ρωσίας και παραμένει σε υψηλά επίπεδα», σημειώνει η ΕΚΤ στην έκθεσή της για το 2024. Η τράπεζα υπενθυμίζει ότι ο χρυσός χρησιμοποιείται ιστορικά ως αντιστάθμιση κινδύνου κυρώσεων, μια τάση που έχει επιταχυνθεί ιδιαίτερα μετά το 1999.
Μια έρευνα της ΕΚΤ έδειξε ότι τα δύο τρίτα των κεντρικών τραπεζών επικαλούνται τη διαφοροποίηση ως τον βασικό λόγο αύξησης των αποθεμάτων χρυσού, ενώ το 40% αναφέρει τον γεωπολιτικό κίνδυνο ως καθοριστικό παράγοντα.
«Χώρες που είναι γεωπολιτικά πιο κοντά στη Ρωσία και την Κίνα έχουν αυξήσει σημαντικά τα αποθέματά τους σε χρυσό από το τέλος του 2021», ανέφερε η ΕΚΤ, συνδέοντας την τάση αυτή με τη διαδικασία «απο-δολαριοποίησης».
Η τιμή του χρυσού αυξήθηκε σχεδόν 30% το 2024, αγγίζοντας ιστορικό υψηλό περίπου 3.500 δολάρια ανά ουγγιά τον Απρίλιο του 2025, σύμφωνα με το CNBC. Η εκτόξευση αυτή οφείλεται στη ζήτηση των κεντρικών τραπεζών, στις πληθωριστικές πιέσεις και στην αποδυνάμωση του δολαρίου. Ως αποτέλεσμα, η συνολική αξία των αποθεμάτων χρυσού στις κεντρικές τράπεζες ξεπερνά πλέον τα 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, έναντι περίπου 3,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που αντιστοιχούν σε αμερικανικά ομόλογα.
Σύμφωνα με το World Gold Council, οι μεγαλύτεροι αγοραστές χρυσού το 2024 ήταν η Πολωνία, η Τουρκία, η Ινδία και η Κίνα, αντιπροσωπεύοντας συνολικά περίπου το ένα τέταρτο των παγκόσμιων επίσημων αγορών. Οι αναδυόμενες αγορές ηγούνται της προσπάθειας διαφοροποίησης των αποθεματικών τους από τα δυτικά νομίσματα.
«Ο χρυσός θεωρείται ολοένα και περισσότερο όχι απλώς ως αντιστάθμιση στον πληθωρισμό, αλλά ως στρατηγικό αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο», δήλωσε ο Τάβι Κόστα, μακροοικονομικός στρατηγικός αναλυτής της Crescat Capital, στο Bloomberg.
«Το γεγονός ότι οι ξένες κεντρικές τράπεζες κατέχουν πλέον περισσότερο χρυσό από ό,τι αμερικανικά ομόλογα αποτελεί σημαντικό ορόσημο και δείχνει μια βαθιά, μακροπρόθεσμη μετατόπιση στη διαχείριση αποθεματικών.»
Οι αναλυτές παρατηρούν ομοιότητες με τη δεκαετία του 1970, όταν ο πληθωρισμός, η νομισματική αστάθεια και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις ώθησαν τον χρυσό να φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα ως ποσοστό των παγκόσμιων αποθεματικών, προσεγγίζοντας έως και 75% στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Αν και ένα τέτοιο επίπεδο σήμερα θεωρείται απίθανο χωρίς παρατεταμένη οικονομική κρίση και διψήφιο πληθωρισμό, η τάση δείχνει ότι ο ρόλος του χρυσού θα συνεχίσει να αυξάνεται.
«Οι δομικές δυνάμεις πίσω από αυτή την αλλαγή, πληθωρισμός, γεωπολιτική κατακερματισμό και ερωτήματα για την κυριαρχία του δολαρίου, είναι απίθανο να εξαφανιστούν σύντομα», πρόσθεσε ο Τάβι Κόστα. «Ζούμε την αρχή μιας μεγάλης αναδιάρθρωσης στη σύνθεση των παγκόσμιων αποθεματικών.»
Πέρα από τους γεωπολιτικούς κινδύνους, ένας βασικός λόγος που ωθεί τις κεντρικές τράπεζες στην αύξηση των αποθεμάτων τους είναι ο αντίκτυπος του πιστωτικού κινδύνου.
Ο χρυσός, σε αντίθεση με τα κρατικά ομόλογα, είναι απτό περιουσιακό στοιχείο που δεν υπόκειται σε αθέτηση πληρωμών ή κυρώσεις. Είναι επίσης ιδιαίτερα ρευστός και παγκοσμίως αποδεκτός, κάτι που τον καθιστά ελκυστικό στοιχείο σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο αποθεματικών.
Η ΕΚΤ επισημαίνει ότι η ελκυστικότητα του χρυσού ως «ουδέτερου, μη κυρίαρχου περιουσιακού στοιχείου» έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Σε πρόσφατη ανάλυσή της, η UBS Global Wealth Management συνέστησε στους επενδυτές να «διασφαλίσουν επαρκή διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου και να διατηρήσουν σημαντική έκθεση σε χρυσό και hedge funds» ενόψει συνεχιζόμενης αστάθειας στις αγορές.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο ρυθμός των αγορών ενδέχεται να επιβραδυνθεί. «Οι κεντρικές τράπεζες έχουν διαδραματίσει καίριο ρόλο στην άνοδο του χρυσού, αλλά πιθανότατα θα συνεχίσουν να αγοράζουν με πιο ήπιο ρυθμό», δήλωσε ο Χαμάντ Χουσείν, οικονομολόγος εμπορευμάτων της Capital Economics, στο CNBC.
Η πτώση του μεριδίου του ευρώ στα παγκόσμια αποθεματικά, μόλις 16%, από σχεδόν ίσο επίπεδο με τον χρυσό το 2023, αντικατοπτρίζει ευρύτερες ανησυχίες για τη σταθερότητα και τις προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Ταυτόχρονα, τα αμερικανικά ομόλογα βρίσκονται σε στασιμότητα, με το ποσοστό τους να υποχωρεί κάτω από το 25% για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες.
«Το σημερινό μακροοικονομικό περιβάλλον είναι πολύ πιο ευνοϊκό για τον χρυσό σε σχέση με τα τέλη της δεκαετίας του 1990», σημείωσαν αναλυτές της Morgan Stanley.
«Τότε, ο χαμηλός πληθωρισμός, η ισχυρή ανάπτυξη και ακόμη και το δημοσιονομικό πλεόνασμα των ΗΠΑ περιόριζαν τη ζήτηση για χρυσό. Σήμερα, οι συνθήκες έχουν αντιστραφεί».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
