Τ. Καζίνος (Trastor): Οι επόμενες κινήσεις για χαρτοφυλάκιο 550 εκατ.

Σε νέες επενδύσεις γραφείων, retail και logistics αναμένεται να προχωρήσει το επόμενο διάστημα η Trastor ΑΕΕΑΠ, τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Τασος Καζίνος, σε συνέντευξή του στο Business Daily, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αγορά λόγω της αύξησης των επιτοκίων.

Μέχρι το τέλος του 2024, ο κ. Καζίνος εκτιμά ότι το μέγεθος του χαρτοφυλακίου της εταιρείας θα ανέλθει στα 550 εκατ, παρουσιάζοντας μια αύξηση της τάξεως του 34% από τα τωρινά επίπεδα.

Σχετικά με την κρίση των εμπορικών ακινήτων διεθνώς και το πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα, ο κ, Καζίνος εμφανίζεται καθησυχαστικός, εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν της ελληνική αγορά από τις άλλες. «Το real estate είναι local business. Άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων μπορεί να αξιολογούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά όχι όλα τα ακίνητα», τονίζει.

Για την αγορά κατοικιών, ο κ. Καζίνος επισημαίνει τις υπερβολές που παρατηρούνται στις τιμές, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Αν η αγορά προσφέρει σπίτια που ο μέσος Έλληνας δεν έχει τη δυνατότητα να μείνει μέσα, τι να τα κάνεις; Να είναι όλα για Golden Visa; Εδώ κάπου έχει ξεφύγει λίγο το πράγμα».

• Έχετε ανακοινώσει ένα επενδυτικό σχέδιο της τάξεως των 120 εκατ. ευρώ. Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία ακόμα για τα επόμενα βήματα σας; Ποιος είναι ο στόχος για το μέγεθος του χαρτοφυλακίου σας;

Έχουμε ένα επενδυτικό πλάνο που φθάνει συνολικά τα 120 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 85 εκατ. ευρώ είναι για την αγορά νέων ακινήτων και τα άλλα 35 εκατ. είναι για το capex πρόγραμμα της εταιρείας, δηλαδή για την αναβάθμιση υφιστάμενων γραφείων. Αυτές οι επενδύσεις θα υλοποιηθούν μέσα στο 2023 και το 2024.

Σχετικά με την αξία του χαρτοφυλακίου μας, αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα 409 εκατ ευρώ και εκτιμώ ότι μέχρι το τέλος του 2024 η αξία του θα αυξηθεί κοντά στα 550 εκατ. ευρώ.

Έχουμε κάποιες νέες συμφωνίες που έχουν προγραμματιστεί. Από εμάς το επόμενο διάστημα θα δείτε νέες επενδύσεις σε γραφεία στην Αθήνα, κάτι στο retail και ένα προσύμφωνο για logistics, που θα αφορά την κατασκευή νέων ακινήτων με σκοπό να τα πάρουμε εμείς.

• Τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ, αυξάνονται οι ανησυχίες για την πορεία των εμπορικών ακινήτων, συγκεκριμένα για τα γραφεία μετά από την αύξηση της τηλεργασίας που επέφερε η πανδημία. Ανησυχείτε για την τοπική αγορά γραφείου; 

Τα ποιοτικά γραφεία στη Ελλάδα, στην Αθήνα συγκεκριμένα, θα είναι πολύ πιο ανθεκτικά από αυτό που βλέπουμε στα CRE της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Το real estate είναι local business. Άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων μπορεί να αξιολογούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά όχι όλα τα ακίνητα.

Στην Ελλάδα δεν έχουμε χτίσει καλά γραφεία εδώ και μια δεκαετία λόγω της κρίσης. Αρχίσαμε από ένα stock μη μοντέρνων γραφείων, από το μηδέν, ενώ η επιστροφή στο γραφείο έχει να κάνει, επίσης, και με το είδος των θέσεων εργασίας που προσφέρει η κάθε οικονομία και ο βαθμός με τον οποίο λειτουργεί στην κάθε εταιρεία η τηλεργασία. 

Στην Ελλάδα δεν έχουμε πολλά tech επαγγέλματα που εύκολα γίνονται εξ αποστάσεως. Έχουμε, επίσης, πολλές εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες. Άρα, εδώ θέλεις τον κόσμο να είναι μαζί. 

Η επίπτωση από τη μείωση του εργασιακού χώρου δεν πιστεύω ότι θα είναι τόσο εμφανής στην Ελλάδα, όσο είναι στις ΗΠΑ. Σε ποιοτικά ακίνητα στην Αθήνα, η ζήτηση θα συνεχίσει να υπάρχει, όμως τα secondary γραφεία θα επηρεαστούν αρνητικά.

• Πρόσφατα είδαμε την εξαγορά της Intercontinental International από την Briq Properties. Πιστεύετε ότι θα δούμε νέες συγχωνεύσεις εισηγμένων ΑΕΕΑΠ; Είναι κάτι που ενδιαφέρει άμεσα την Trastor;

Εμείς δεν μιλάμε με κανέναν για συγχώνευση. Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια συνεργασία με κάποια ΑΕΕΑΠ αλλά αυτό είναι κάτι άλλο. Νομίζω ότι, στην παρούσα φάση, είναι μαλλον δύσκολο να δούμε νέες εξαγορές. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν στον ορίζοντα συγχωνεύσεις, είτε από εισηγμένες ΑΕΕΑΠ ή από εταιρείες που προορίζονται να εισαχθούν. 

• Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο κλάδος; 

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι τα μακροοικονομικά που αντιμετωπίζουμε. Η αγορά, γενικά, έχει καλά θεμελιώδη στοιχεία, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αυξημένες προσδοκίες στις κατοικίες. Στην τελική, αν η αγορά προσφέρει σπίτια που ο μέσος Έλληνας δεν έχει τη δυνατότητα να μείνει μέσα, τι να τα κάνεις; Να είναι όλα για Golden Visa; Εδώ κάπου έχει ξεφύγει λίγο το πράγμα.

Αυτό που απασχολεί την αγορά είναι πόσο πιο ψηλά ακόμα θα ανέβουν τα επιτόκια. Και για πόσο καιρό θα κρατηθούν ψηλά για να μπορέσεις να δαμάσεις τον πληθωρισμό.

• Αυτή την στιγμή, ποιο είναι κλίμα στην αγορά;

Υπάρχει μια στάση αναμονής στην αγορά λόγω επιτοκίων, λόγω εκλογών, λόγω κατασκευαστικού κόστος. Ίσως να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πώς θα διαμορφώνεται η αγορά από τον Σεπτέμβριο και μετά, ώστε να δούμε και πώς πήγε ο τουρισμός φέτος, επειδή έχει πολύ μεγάλο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία.