Ακατάσχετη «αιμορραγία» φορολογικών εσόδων συνεχίζει να προκαλεί στον κρατικό προϋπολογισμό η φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή από τους αυτοαπασχολούμενους, καθώς δεν έχει ακόμη λυθεί από τις αρχές, όπως επισημαίνουν η Κομισιόν και η Τράπεζα της Ελλάδος, το μεγάλο και διαχρονικό… μυστήριο, των τζίρων δισεκατομμυρίων, οι οποίοι όμως παραμένουν μακριά από το «βλέμμα» της εφορίας, με τεράστιο αριθμό επαγγελματιών να αποφεύγουν τον ΦΠΑ και να εμφανίζονται «φτωχοί» στις δηλώσεις εισοδήματος, με εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ.
Το πρόβλημα υπογραμμίζεται από την Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, με παραπομπή σε προηγούμενη, αντίστοιχη αναφορά σε πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν, η οποία ασκεί πίεση στην ελληνική κυβέρνηση να λάβει αποτελεσματικότερα μέτρα για να διευρυνθεί η φορολογική βάση από τους μεγάλους τζίρους των αυτοαπασχολούμενων, που παραμένουν στο… ημίφως.
Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση της Κομισιόν ότι το 2021 καταγράφηκε μεγάλη αύξηση τζίρου των αυτοαπασχολούμενων, ο οποίος έφθασε τα 48,6 δισ. ευρώ, αλλά στην εφορία δηλώθηκαν εισοδήματα μόλις 4,2 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι μόνο το 14% του κύκλου εργασιών των αυτοαπασχολούμενων κατέληξε να δηλωθεί ως φορολογητέο εισόδημα, είτε επειδή κρύφθηκε εντελώς (φοροδιαφυγή), είτε επειδή μειώθηκε με νόμιμα μέσα (εμφάνιση δαπανών), που υποκρύπτουν φοροαποφυγή.
«Τα υπάρχοντα φορολογικά κίνητρα για την αποκάλυψη των συναλλαγών σε κατηγορίες επαγγελμάτων υψηλής φοροδιαφυγής παραμένουν αναποτελεσματικά», τονίζει η Τράπεζα της Ελλάδος, παραπέμποντας σε πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία, όπου τονίζεται ότι:
- «Υπάρχει περιθώριο διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και επιβολής της φορολογικής συμμόρφωσης των αυτοαπασχολούμενων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο κύκλος εργασιών των αυτοαπασχολούμενων αυξήθηκε ραγδαία, ενώ τα δηλωθέντα εισοδήματά τους αυξήθηκαν ελάχιστα.
- Με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2021, πάνω από το 67% των αυτοαπασχολούμενων δήλωσαν ετήσιο εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ. Τα συνολικά δηλωθέντα έσοδα ανήλθαν σε 4,2 δισ. ευρώ, έναντι κύκλου εργασιών πωλήσεων ύψους 48,6 δισ. ευρώ. Αυτή η απόκλιση είναι πιθανό να υποδηλώνει σημαντική φοροδιαφυγή και απώλεια φορολογικών εσόδων.
- Η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί με την αναθεώρηση του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος των αυτοαπασχολούμενων και την αυξημένη χρήση των πληροφοριών από τις ηλεκτρονικές πληρωμές.
- Αυτό συνάδει με τη συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία συνεχίζει να αναπτύσσει νέα ψηφιακά εργαλεία και υπηρεσίες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
- Η ενίσχυση της αυτονομίας της ΑΑΔΕ, όσον αφορά τη διαχείριση και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και των υποδομών πληροφορικής της θα είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή υλοποίηση των εν εξελίξει επενδύσεων στο πλαίσιο του σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας, όπως η αντικατάσταση του βασικού συστήματος φορολογικών πληροφοριών».
ΤτΕ: Χρειάζονται καλύτερα κίνητρα
Στην ίδια κατεύθυνση, η Τράπεζα της Ελλάδος υποδεικνύει στην κυβέρνηση τα επόμενα βήματα που θα πρέπει να γίνουν, υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, την ανάγκη να βελτιωθούν τα κίνητρα στους φορολογούμενους για να πληρώνουν με ηλεκτρονικά μέσα κυρίως τους αυτοαπασχολούμενους με μεγάλη ροπή προς τη φοροδιαφυγή, όπως είναι οι επαγγελματίες που παρέχουν υπηρεσίες, από γιατρούς και δικηγόρους μέχρι συνεργεία αυτοκινήτων.
Όπως τονίζει η ΤτΕ,
- «Υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, εκτιμάται ότι η υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων θα συνεχιστεί και τα επόμενα έτη.
- Η συνεχιζόμενη αναβάθμιση των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ διευρύνει τις δυνατότητες διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η εν εξελίξει διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τις φορολογικές αρχές θα συμβάλει θετικά προς την ίδια κατεύθυνση.
- Εντούτοις, τα υπάρχοντα φορολογικά κίνητρα για την αποκάλυψη των συναλλαγών σε κατηγορίες επαγγελμάτων υψηλής φοροδιαφυγής παραμένουν αναποτελεσματικά.
- Η βελτιωμένη απόδοση των φορολογικών εσόδων θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη χρηματοδότηση αποτελεσματικότερων φορολογικών κινήτρων (π.χ. με τη μορφή φοροαπαλλαγών για την αποκάλυψη συναλλαγών σε κλάδους υψηλής φοροδιαφυγής), που θα αποδυνάμωναν αντίστοιχα τα κίνητρα φοροδιαφυγής.
- Τέλος, μια αύξηση του αφορολόγητου ορίου θα πρέπει να συνοδεύεται από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μέσω της βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης».
Η μελέτη του ΙΟΒΕ
Το υπουργείο Οικονομικών είχε ήδη, από την εποχή του Χρ. Σταϊκούρα, θέσει ως βασική προτεραιότητα τη βελτίωση του πλαισίου παροχής κινήτρων για «φανερές» συναλλαγές με επαγγελματίες που είναι «συνήθεις ύποπτοι» για φοροδιαφυγή, καθώς το υπάρχον πλαίσιο δεν έχει καταφέρει ως τώρα να λειτουργήσει αποτελεσματικά για να πιέζουν οι καταναλωτές τους επαγγελματίες για νόμιμες συναλλαγές.
Η γνωστή πρακτική, όπου ο καταναλωτής και ο επαγγελματίας μοιράζονται τα οικονομικά οφέλη από την «κλοπή» του (υψηλού) ΦΠΑ έχει αποδειχθεί ότι δεν χάνει την ελκυστικότητά της, με βάση τα κίνητρα που έχουν ήδη δοθεί στους καταναλωτές, με βάση τα οποία ο καταναλωτής μπορεί να έχει έκπτωση φόρου εισοδήματος έως 2.200 ευρώ, δηλώνοντας δαπάνες σε αυτές τις κατηγορίες επαγγελματιών, οι οποίες φέρνουν διπλάσια έκπτωση από τις άλλες αποδείξεις.
Το υπουργείο Οικονομικών είχε ζητήσει από το ΙΟΒΕ σχετική μελέτη με υποδείξεις μέτρων που θα μπορούσαν να ληφθούν και αναμένεται ότι οι νομοθετικές παρεμβάσεις θα γίνουν το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς, όπως ανέφερε χθες ο καθηγητής Νίκος Βέττας, διευθυντής του ΙΟΒΕ, η μελέτη έχει παραδοθεί στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου και αυτή έχει πλέον την ευθύνη να την αξιοποιήσει.
Ο κ. Βέτττας υπογράμμισε ότι δεν υπάρχει κάποια «χρυσή λύση», υπάρχουν όμως ακόμη μεγάλα περιθώρια για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης από την αποκάλυψη εσόδων των αυτοαπασχολούμενων, τόσο με βελτίωση των ελέγχων, όσο και με την καθιέρωση καλύτερων κινήτρων στους καταναλωτές, όπως θα ήταν η επιστροφή ποσών που δαπανούν για συναλλαγές με επαγγελματίες που έχουν υψηλή ροπή στη φοροδιαφυγή.
Αναφερόμενος στην αυτοαπασχόληση, σημείωσε ότι δίνει ευελιξία και ελευθερία, από την άλλη πλευρά, όμως, στην Ελλάδα το ποσοστό της είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο και, ακόμη και αν δεν υπήρχε ζήτημα διευκόλυνσης της γκρίζας οικονομίας, θα ήταν καλό να περιορισθεί και να δημιουργηθούν μεγαλύτερα επιχειρηματικά σχήματα, ώστε να διευκολυνθεί και η εξωστρέφεια.
Η… πονεμένη ιστορία με ταμειακές και POS
Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού των ηλεκτρονικών συστημάτων που καταγράφουν και παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις συναλλαγές στην αγορά, προχωρούν με μεγάλες δυσκολίες, όπως δείχνει και το πρόσφατο παράδειγμα της αναβολής, λόγω σοβαρών τεχνικών προβλημάτων, της υποχρεωτικής διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα συστήματα πληρωμών (POS), ώστε να σταματήσει το γνωστό κόλπο, ιδιαίτερα στην εστίαση, όπου πληρώνεται με κάρτα το πραγματικό ποσό, αλλά η ταμειακή «γράφει» διαφορετικό ποσό, πολύ μικρότερο ή μηδενικό.
Η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΙΚ πρέπει να νομοθετήσει για το νέο χρονοδιάγραμμα για τη διασύνδεση, καθώς το προηγούμενο, που είχε ανακοινωθεί τον Μάρτιο, αποδείχθηκε εντελώς ανεδαφικό, με αποτέλεσμα να χαθεί και αυτό το καλοκαίρι, όπου οι επιτήδειοι θα συνεχίσουν τα γνωστά κόλπα τους.
Το αρχικό χρονοδιάγραμμα, για την ιστορία, προέβλεπε ότι η αναβάθμιση των 400.000 ταμειακών μηχανών, που απαιτείται για τη διασύνδεση με τα POS θα ολοκληρωνόταν μέχρι το τέλος Ιουνίου 2023 για τις επιχειρήσεις με ετήσιο τζίρο μέχρι 100.000 ευρώ και μέχρι το τέλος Ιουλίου 2023 για τις επιχειρήσεις με ετήσιο τζίρο άνω των 100.000 ευρώ. Επίσης, προβλεπόταν ότι περίπου 140.000 φορολογικοί μηχανισμοί θα πρέπει να αποσυρθούν μέχρι τον Οκτώβριο 2023 και να αντικατασταθούν από νέους μηχανισμούς που αποθηκεύουν όλα τα ποσά στη φορολογική τους μνήμη, εκδίδουν σχετικές αναφορές και διαβιβάζουν απευθείας και όχι μέσω υπολογιστή τις συναλλαγές στην ΑΑΔΕ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
