Δικαιώνει το υπ. Ανάπτυξης η Grant Thornton για τις «γωνίες ανακύκλωσης»

Πλήρως δικαιώνει τις θέσεις του υπουργείου Ανάπτυξης σχετικά με τα οφέλη από τις «γωνίες ανακύκλωσης» μελέτη που εκπόνησε η Grant Thornton, κατόπιν σχετικής συνεννόησης του υπουργείου με την αρμόδια επίτροπο, Ελίζα Φερέιρα. Αυτό τονίζει, μεταξύ άλλων, το υπουργείο Ανάπτυξης, διαψεύδοντας καταγγελία του ΣΥΡΙΖΑ για «σκάνδαλο δεκάδων εκατομμυρίων».

«Επειδή η Μεγάλη Εβδομάδα ολοκληρώθηκε και το Φως επικράτησε έναντι του σκότους, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το θέμα της διαχείρισης των συγχρηματοδοτούμενων πόρων του ΕΣΠΑ σίγουρα δεν είναι προνομιακός χώρος για να κάνει αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ», υπογραμμίζει το υπουργείο, και σημειώνει ότι προς αποκατάσταση της αλήθειας, αναφέρονται τα κάτωθι:

Στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων και για τις δράσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, το θπουργείο Ανάπτυξης είχε 3 ανοιχτά ζητήματα με τις Υπηρεσίες της Ε.Ε.:

• το ζήτημα του ΦΟΔΣΑ Ηπείρου, το οποίο με την εξαιρετική συνεργασία της Περιφέρειας Ηπείρου και όλων των Δήμων (πλην ενός) έχει διευθετηθεί,
• το ζήτημα του ΣΔΙΤ Πελοποννήσου, για το οποίο εκκρεμεί η υποβολή του φακέλου μεγάλου έργου, που πραγματοποιείται άμεσα,
• το ζήτημα της χρηματοδότησης των "γωνιών ανακύκλωσης", στο οποίο ζητήθηκε να μελετηθεί η σχέση κόστους - οφέλους της τεχνολογίας ανακύκλωσης.

Αναφορικά με το 3ο ζήτημα, σε συνέχεια μακράς προηγούμενης επικοινωνίας του Υπουργού και σχετικής αλληλογραφίας με την Επίτροπο κα Ελίζα Φερέιρα, συμφωνήθηκε ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα αναθέσει σε ανεξάρτητο αξιολογητή εγνωσμένου κύρους, την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της σχέσης κόστους-οφέλους της συγκεκριμένης τεχνολογίας, όπως επιβεβαιώθηκε και στο έγγραφο της Επιτρόπου.

Σε αυτό το πλαίσιο, την 23.2.2023, η αρμόδια Υπηρεσία του υπουργείου ανέθεσε, στην εγνωσμένου κύρους, ανεξάρτητη εταιρία "Grant Thornton" την εκπόνηση της σχετικής μελέτης αξιολόγησης. Η σχετική μελέτη εκπονήθηκε και απεστάλη στις Υπηρεσίες του Υπουργείου.

Τα συμπεράσματα της μελέτης αξιολόγησης της "Grant Thornton" είναι συνοπτικά τα ακόλουθα:

• Καλύτερη Σχέση κόστους/οφέλους σε σχέση με άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης
• Καθαρότητα των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων
• Επεξεργασία στην πηγή για μείωση του όγκου των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων
• Δυνατότητα άμεσης επέκτασης του δικτύου Διαλογή στην Πηγή
• Αξιοπιστία των ποσοτικών στοιχείων των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων
• Εφαρμογή κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού στην προμήθεια
• Έγκριση των Ανοικτών Διεθνών Ηλεκτρονικών Διαγωνισμών από το Ελεγκτικό Συνέδριο

Η μελέτη αξιολόγησης της "Grant Thornton" καταλήγει στο ακόλουθο συμπέρασμα: «Ως τελικό συμπέρασμα, με βάση το σύνολο των δεδομένων που έχουν αναλυθεί στην παρούσα Μελέτη, προκύπτει η σκοπιμότητα προμήθειας Πολυκέντρων Ανακύκλωσης και δύναται να συστηθεί η αξιοποίηση πόρων τόσο του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ όσο και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, που ήδη διαθέτει ή θα διαθέτει η Ελλάδα, για την προμήθεια Γωνιών Ανακύκλωσης με εξοπλισμό Πολυκέντρων Ανακύκλωσης».

Κατά συνέπεια, σύμφωνα με Μελέτη Αξιολόγησης της Grant Thornton, υπάρχει πλήρης δικαίωση των επιλογών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων στη χρηματοδότηση των Γωνιών Ανακύκλωσης, τονίζει το υπουργείο και προσθέτει: Ήδη η σχετική μελέτη απεστάλη στην Επίτροπο κα Ελίζα Φερέιρα και στις αρμόδιες Υπηρεσίες της Ε.Ε., προκειμένου να ολοκληρωθούν όλες οι αναγκαίες ενέργειες για την επίτευξη των στόχων που έχουν καθοριστεί από το Ε.Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020.

Η αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων

Αναφορικά με τα περί «σκανδάλων, αδιαφάνειας» κλπ που αναφέρει η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ, προφανώς οι συντάκτες/κτριες αυτής κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια, αναφέρει το υπουργείο.

Την τελευταία 4ετία το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων αξιοποίησε τους πόρους του ΕΣΠΑ με τον πλέον αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο. Η χώρα μας από ουραγός στην απορρόφηση των κονδυλίων, βρίσκεται σταθερά στην 1η θέση. Επίσης, για την προγραμματική περίοδο 2021-27 η Ελλάδα είχε το 1ο εγκεκριμένο ΕΣΠΑ σε επίπεδο ΕΕ-27. Η δε αποδοτικότητα της αξιοποίησης των διατιθέμενων πόρων επιβεβαιώνεται με ΜΕΤΡΗΣΙΜΑ  αποτελέσματα:

• Όσον αφορά στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας των ΜμΕ, μόνο για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας στις ΜμΕ δόθηκαν από το  Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠΑνΕΚ) 4,6 δις €, με περισσότερες από 531.000 εγκεκριμένες αιτήσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επίσης σήμερα, μέσω του Προγράμματος "Ανταγωνιστικότητα 2021-27" είναι ανοικτές προσκλήσεις ύψους 1 δις € για την ενίσχυση ΜμΕ.
• Αναφορικά με τα οδικά έργα, όλα τα μεγάλα οδικά έργα κατασκευάζονται με τη χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ (Πάτρα-Πύργος, παράκαμψη Χαλκίδος κλπ). Τα έργα αυτά προκηρύχθηκαν το 2020 και συμβασιοποιήθηκαν το 2021, καθώς την περίοδο 2015-2019 οι κατατμήσεις  των έργων λόγω των εμμονών και της  στοχοθεσίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δεν επέτρεψαν την ένταξη και χρηματοδότηση αυτών. Επίσης, όλα τα μεγάλα έργα υποδομών χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ. Η γραμμή 4 του μετρό εντάσσεται στο Πρόγραμμα "Μεταφορές 2021-27", οι πρώτες δαπάνες του έργου απεστάλησαν ήδη στην Ε.Ε. προς πληρωμή το Δεκέμβριο του 2022, αποτελώντας το 1ο αίτημα πληρωμής κράτους-μέλους για την προγραμματική περίοδο 2021-27 στην ΕΕ-27.
• Στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, έχει ενταχθεί και χρηματοδοτείται (μετά τη χαρακτηριστική καθυστέρηση πολλών ετών, λόγω της μη ύπαρξης εγκεκριμένου ΕΣΔΑ) η κατασκευή όλων των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων με τεχνολογία RRF.
• Η μόνη δράση της περιόδου 2014-20 η οποία δεν υλοποιήθηκε κατόπιν παρέμβασης της Ε.Ε. ήταν η «Αναβάθμιση δεξιοτήτων επαγγελματικών ομάδων υψηλής εξειδίκευσης του τομέα υγείας»,  που εντάχθηκε το τέλος του 2016, επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και κατόπιν απεντάχθηκε μετά από ευθεία παρέμβαση των Υπηρεσιών της Ε.Ε. λόγω μη τήρησης των κανόνων επιλεξιμότητας, με προϋπολογισμό 90 εκ. €, που επιβάρυνε τελικά τον τακτικό προϋπολογισμό της χώρας.

Τα συμπεράσματα της Grant Thornton

Η μελέτη της Grant Thornton για την αποτίμηση της αποδοτικότητας της επένδυσης στη συλλογή δημοτικών ανακυκλωσίμων αποβλήτων μέσω Πολυκέντρων Ανακύκλωσης καταλήγει σε επτά συμπεράσματα, με σπουδαιότερο ότι η εν λόγω τεχνολογία ανακύκλωσης έχει καλύτερη σχέση κόστους/οφέλους σε σχέση με άλλες ομοειδείς τεχνολογίες.

Ειδικότερα, με βάση των σύνολο των δεδομένων που έχουν αναλυθεί, προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα αναφορικά με την αποτίμηση της αποδοτικότητας της επένδυσης Πολυκέντρων Ανακύκλωσης:

1o συμπέρασμα: Καλύτερη Σχέση κόστους/οφέλους σε σχέση με άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης

Με χρήση και αξιοποίηση των ποσοτικών δεδομένων της on-line Βάσης Δεδομένων των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης που είναι ήδη εγκατεστημένα στην Ελλάδα, αλλά των δεδομένων που περιέχονται στην «Έκθεση των στοιχείων αξιολόγησης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ» με τίτλο «Δημιουργία Πράσινων Σημείων και δικτύωσή τους, σε όλη τη Χώρα πλην Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου» (που περιλαμβάνει προτάσεις για Γωνιές Ανακύκλωσης με χρήση άλλων ομοειδών τεχνολογιών ανακύκλωσης), προκύπτει ότι η σχέση κόστους-οφέλους των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης είναι καλύτερη από τις άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ κατά τουλάχιστον 4,1% (αφού η μέση τιμή του ανηγμένου κόστους των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης ανέρχεται σε 795,76€/τν/έτος, ενώ η μέση τιμή του ανηγμένου κόστους των άλλων ομοειδών τεχνολογιών ανακύκλωσης ανέρχεται σε 830€/τν/έτος).

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης έχει καλύτερη σχέση κόστους/οφέλους σε σχέση με άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης, αποτελώντας ένα αποδοτικό εξοπλισμό ανακύκλωσης. 

2ο συμπέρασμα: Καθαρότητα των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων

Λόγω της χρήσης και αξιοποίησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών (best available technologies) για την αναγνώριση και διαλογή των εισερχόμενων προς ανακύκλωση υλικών (barcode scanner, plastic / metal sensor, shape recognition), διασφαλίζεται η καθαρότητα των συλλεγμένων υλικών σε κάθε Πολυκέντρο Ανακύκλωσης, τα οποία προωθούνται κατευθείαν στην οικεία εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης με σκοπό την πώληση, χωρίς ενδιάμεση επεξεργασία – διαλογή. Σημειώνεται ότι οι τεχνικές προδιαγραφές των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης για την αναγνώριση και διαλογή των εισερχόμενων προς ανακύκλωση υλικών δεν είναι διαθέσιμες σε άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης (σύμφωνα με την «Έκθεση των στοιχείων αξιολόγησης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ»).

Επισημαίνεται ότι οι τεχνικές προδιαγραφές των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης ικανοποιεί την απαίτηση καταλληλότητας εξοπλισμού για τη συλλογή ανακυκλώσιμων αποβλήτων πλην συσκευασιών. 

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης αποτελεί μια κατάλληλη λύση για καθαρότητα των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων, ενώ δεν υπάρχει αντίστοιχη λύση σε άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης. 

3ο συμπέρασμα: Επεξεργασία στην πηγή για μείωση του όγκου των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων

Λόγω της χρήσης και αξιοποίησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών (best available technologies) για την επεξεργασία στην πηγή των χωριστά διαλεγμένων εισερχόμενων προς ανακύκλωση υλικών (συμπίεση των πλαστικών και μεταλλικών υλικών, θρυμματισμός των γυάλινων υλικών), επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του όγκου των συλλεγμένων υλικών σε κάθε Πολυκέντρο Ανακύκλωσης, που οδηγεί τόσο σε μειωμένο κόστος λειτουργίας όσο και στη μείωση του ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος καθόσον μεταφέρονται πολλοί μικρότεροι όγκοι συλλεγμένων υλικών και άρα πραγματοποιούνται λιγότερα δρομολόγια μεταφοράς. Σημειώνεται ότι οι τεχνικές προδιαγραφές των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης για μείωση του όγκου των εισερχόμενων προς ανακύκλωση υλικών δεν είναι διαθέσιμες στην πλειοψηφία των άλλων ομοειδών τεχνολογιών ανακύκλωσης (σύμφωνα με την «Έκθεση των στοιχείων αξιολόγησης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ»). 

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης αποτελεί μια κατάλληλη λύση για μείωση του όγκου στην πηγή των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων, ενώ δεν υπάρχει αντίστοιχη λύση στις περισσότερες από τις άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης. 

4ο συμπέρασμα: Δυνατότητα άμεσης επέκτασης του δικτύου Διαλογή στην Πηγή (εφεξής «ΔσΠ»)

Λόγω των τεχνικών χαρακτηριστικών του Πολυκέντρου Ανακύκλωσης, η Γωνιά Ανακύκλωσης (εφεξής «Γωνιά Ανακύκλωσης» ή «ΓΑ») με χρήση Πολυκέντρου Ανακύκλωσης μπορεί να τοποθετείται άμεσα και να λειτουργεί απευθείας (χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη και χρήση κάποιας υποδομής για την ολοκλήρωση της παραλαβής, αναγνώρισης, διαλογής, επεξεργασίας και αποθήκευσης των συλλεγέντων υλικών (όπως π.χ. ενός Κέντρου Διαλογής Ανακυκλωσίμων Υλικών), καθόσον αποτελεί μια plug-and-play τεχνολογία ανακύκλωσης. 

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης αποτελεί μια άμεση λύση για την επέκταση του συστήματος ΔσΠ.

5ο συμπέρασμα: Αξιοπιστία των ποσοτικών στοιχείων των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων

Λόγω της χρήσης και αξιοποίησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών (best available technologies) για την αποθήκευση και αποστολή των ποσοτικών στοιχείων λειτουργίας του Πολυκέντρου Ανακύκλωσης (σύστημα, το οποίο αποθηκεύει και αποστέλλει με τη χρήση ασύρματου δικτύου επικοινωνιών, τα παρακάτω, τουλάχιστον, στατιστικά στοιχεία: αριθμό συλλεγόμενων υλικών ανά υλικό κ.α., ειδικό λογισμικό πρόγραμμα παρακολούθησης / παρουσίασης (read only) των συλλεγόμενων υλικών, όλων των αυτόματων μηχανημάτων ανακύκλωσης υλικών), διασφαλίζεται η αξιοπιστία αλλά και η συνεχής διαθεσιμότητα των ποσοτικών στοιχείων για τα συλλεγόμενα υλικά σε κάθε Πολυκέντρο Ανακύκλωσης.

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης αποτελεί μια κατάλληλη λύση για αξιόπιστα ποσοτικά στοιχεία των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων αποβλήτων. 

6ο συμπέρασμα: Εφαρμογή κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού στην προμήθεια Πολυκέντρων Ανακύκλωσης

Ο υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμός ανακύκλωσης του κάθε Πολυκέντρου Ανακύκλωσης (πολυμηχάνημα για την ανακύκλωση πλαστικών - μεταλλικών υλικών και μηχάνημα για την ανακύκλωση γυάλινων υλικών) κατασκευάζεται από διάφορες εταιρίες ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων βρίσκονται, τουλάχιστον, οι τρεις (3) μεγαλύτεροι κατασκευαστές αυτόματων μηχανημάτων ανακύκλωσης (ENVIPCO, TOMRA, RVM SYSTEMS), ενώ υπάρχει η επιλογή διαφόρων μηχανημάτων για χρήση σε κάθε Πολυκέντρο Ανακύκλωσης.

Κατά συνέπεια, το Πολυκέντρο Ανακύκλωσης αποτελεί μια κατάλληλη λύση με την ύπαρξη εναλλακτικών επιλογών εξοπλισμού και εταιριών που μπορούν να συμμετάσχουν σε Διεθνείς Δημόσιους Διαγωνισμούς για προμήθεια του εν λόγω εξοπλισμού. 

7ο συμπέρασμα: Έγκριση των Ανοικτών Διεθνών Ηλεκτρονικών Διαγωνισμών από το Ελεγκτικό Συνέδριο

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο, οι Ανοικτοί Διεθνείς Ηλεκτρονικοί Διαγωνισμοί για προμήθεια Γωνιών Ανακύκλωσης με Πολυκέντρα Ανακύκλωσης, που έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί ή βρίσκονται στη διαδικασία συμβασιοποίησης, έχουν εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο. 

Κατά συνέπεια, το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει εγκρίνει το σύνολο της διαγωνιστικής διαδικασίας από τους όρους της διακήρυξης (περιλαμβανομένου του προϋπολογισμού και των τεχνικών προδιαγραφών), μέχρι το σύνολο των διαδικασιών για την υπογραφή της σύμβασης. 

Ως τελικό συμπέρασμα, με βάση το σύνολο των δεδομένων που έχουν αναλυθεί στην παρούσα Μελέτη, προκύπτει η σκοπιμότητα προμήθειας Πολυκέντρων Ανακύκλωσης και δύναται να συστηθεί η αξιοποίηση πόρων τόσο του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ όσο και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, που ήδη διαθέτει ή θα διαθέτει η Ελλάδα, για την προμήθεια Γωνιών Ανακύκλωσης με εξοπλισμό Πολυκέντρων Ανακύκλωσης.

Με αξιοποίηση των πόρων αυτών: 

• δύναται να καλυφθεί η αναγκαιότητα σε εθνικό επίπεδο της επέκτασης του δικτύου χωριστής συλλογής για μια σειρά ρεύματα αποβλήτων, ώστε να καλυφθούν τα «κενά» αναφορικά με την επίτευξη των στόχων συλλογής και προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση / ανακύκλωση στη χώρα, 
• προωθείται η υιοθέτηση δράσεων και πολιτικών οικονομικής ενίσχυσης της δημιουργίας των κατάλληλων υποδομών για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων, με στόχο, αφενός, την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και αφετέρου την αποδοτική διαχείριση των πόρων, δεδομένου ότι τα απόβλητα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα προκλήσεων αλλά και ευκαιριών εναλλακτικής αξιοποίησης τους, 
• αξιοποιείται η δυνατότητα, οι Γωνιές Ανακύκλωσης με εξοπλισμό Πολυκέντρων Ανακύκλωσης, να συμμετάσχουν σημαντικά στους στόχους και τις δαπάνες του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ) για την Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2020, καθότι μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην κάλυψη των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων (δείκτες) του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Παράλληλα τα Πολυκέντρα Ανακύκλωσης ως τεχνολογία δύνανται να συνεισφέρουν σημαντικά στην επίτευξη των εθνικών στόχων ανακύκλωσης και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της Χώρας για το έτος 2030 αναφορικά με την επίτευξη συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων.