«Ζωντανό» κρατιέται το σενάριο για... μισή αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από την S&P Global Ratings την επόμενη Παρασκευή, 21 Απριλίου, μετά και τις συναντήσεις που είχαν στην Αθήνα στελέχη του οικονομικού επιτελείου και του τραπεζικού τομέα με στελέχη του οίκου αξιολόγησης, όπου παρουσιάσθηκαν όλα τα νεότερα στοιχεία που συνθέτουν μια ελληνική ευχάριστη έκπληξη, σε ό,τι αφορά τις αναπτυξιακές και δημοσιονομικές επιδόσεις.
Στέλεχος του οικονομικού επιτελείου που συμμετείχε στις συναντήσεις λέει στο BD ότι οι άνθρωποι της S&P που βρέθηκαν στην Αθήνα είχαν την αναμενόμενη εκ της θέσης τους επαγγελματική συμπεριφορά, αποφεύγοντας να δώσουν ενδείξεις για το πώς θα αξιολογήσουν την Ελλάδα στις 21 Απριλίου. Όπως λέει χαρακτηριστικά, τα στελέχη των οίκων αξιολόγησης έχουν πάντα... poker faces, δηλαδή φροντίζουν να μην αφήνουν ενδείξεις για τον τρόπο που αποκωδικοποιούν τα στοιχεία που παρουσιάζονται και τις μελλοντικές αποφάσεις για την πιστοληπτική αξιολόγηση.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι όλα τα στοιχεία που τέθηκαν στη διάθεσή τους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν να γίνει ένα βήμα εμπρός την επόμενη Παρασκευή, καθώς είναι σαφές ότι τα πράγματα εξελίχθηκαν τους τελευταίους μήνες πολύ καλύτερα από όσο προέβλεπε η S&P τον περασμένο Οκτώβριο, όταν είχε κρατήσει σταθερή τη βαθμολογία της Ελλάδας στο BB+ ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα, με σταθερό outlook (προοπτική).
Το βήμα που θα μπορούσε να γίνει -και αυτό το σενάριο συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες- δεν είναι να αλλάξει απευθείας η S&P τη βαθμολογία, αποδίδοντας στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα, αλλά να υπάρξει μια αλλαγή του outlook από σταθερό σε θετικό, κάτι που θα σήμαινε ότι προδιαγράφεται η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας σε μια από τις αμέσως επόμενες αξιολογήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνουν στελέχη αρμόδια για τη διαχείριση του χρέους, για τους επενδυτές που τοποθετούνται στα ελληνικά ομόλογα η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας μοιάζει να αποτελεί ήδη γεγονός, κάτι που φαίνεται και από την ελάχιστη διαφορά αποδόσεων που χωρίζει τα ελληνικά ομόλογα από τα ιταλικά, τα οποία έχουν βαθμολογία επενδυτικής κατηγορίας.
Η Ελλάδα, αναφέρουν, έχει πείσει αρκετά τους επενδυτές ότι είναι απίθανο το πολύ κακό σενάριο μιας νέας αναδιάρθρωσης του χρέους, όπως αυτή που έγινε το 2012 με το «κούρεμα» των ομολόγων, καθώς το απόθεμα των τίτλων που διαπραγματεύονται στην αγορά είναι μόλις 85 δισ. και δεν θα υπήρχε όφελος από ένα νέο «κούρεμα», αντίθετα θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα, αφού ανάμεσα στους χαμένους θα έπρεπε να είναι η ΕΚΤ (κρατά ομόλογα αξίας περίπου 40 δισ.), οι ελληνικές τράπεζες και το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.
Η συμφωνία του 2018, που προβλέπει ότι η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους θα επανεξετασθεί στις αρχές της επόμενης δεκαετίας από τους Ευρωπαίους εταίρους, αποτελεί μια εγγύηση ότι η Ευρώπη θα προχωρήσει σε νέες ευνοϊκές διευθετήσεις για την Ελλάδα, εάν αυτό χρειασθεί, εφόσον πάντως η χώρα έχει φανεί έως τότε συνεπής στις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που έχει αναλάβει. Γι' αυτό και έχει μεγάλη σημασία να παραμείνει συνεπής η οικονομική πολιτική σε όσα συμφωνήθηκαν ή θα συμφωνηθούν στο προσεχές μέλλον για το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα πρέπει καλύπτει τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον τους τόκους του χρέους, όπως έχει τονίσει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας.
Υψηλότερη ανάπτυξη, καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα
Τα νεότερα στοιχεία και εκτιμήσεις που παρουσιάσθηκαν στα στελέχη της S&P δείχνουν ότι η οικονομία έχει σαφώς καλύτερη πορεία από αυτήν που ανέμενε ο οίκος τον περασμένο Οκτώβριο, όταν είχε ανακοινώσει ότι μια αναβάθμιση θα μπορούσε να έλθει ως αποτέλεσμα διατήρησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και «καλύτερης από την αναμενόμενη οικονομικής και δημοσιονομικής απόδοσης».
Σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη, η S&P εκτιμούσε ότι το ΑΕΠ του 2022 θα αυξανόταν κατά 5,8%, ενώ πλέον αναμένεται ότι θα είναι ελαφρώς μεγαλύτερη η αύξηση, περίπου στο 6% -το ΙΟΒΕ, στις νεότερες προβλέψεις του, αναφέρει 6,1%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της εξαιρετικής επίδοσης του τέταρτου τριμήνου, όπου ο ρυθμός ανάπτυξης επιταχύνθηκε σε 5,2% από 4,4% το προηγούμενο τρίμηνο.
Η σημαντικότερη διαφορά, όμως, εντοπίζεται στις προβλέψεις για το 2023, καθώς η S&P τον Οκτώβριο περίμενε μια επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 1,7%, σημειώνοντας μάλιστα ότι οι πιθανές διαταραχές στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας δημιουργούν αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα. Ωστόσο, οι σημερινές προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου, αν και δεν έχει οριστικοποιηθεί μια αλλαγή των στόχων που είχαν ενταχθεί στον προϋπολογισμό, αναφέρουν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα ξεπεράσει φέτος το 2%. Ιδιαίτερα αισιόδοξο εμφανίσθηκε το ΔΝΤ στην τελευταία έκθεση World Economic Outlook, προβλέποντας ρυθμό ανάπτυξης 2,6% φέτος, ενώ το ΙΟΒΕ ανέβασε τη δική του πρόβλεψη στο 2,4%.
Ακόμη μεγαλύτερες διαφορές εμφανίζονται ανάμεσα στις τελευταίες δημοσιονομικές προβλέψεις της S&P και στις νεότερες, σχετικές εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου. Η S&P προέβλεπε έλλειμμα ίσο με 4% του ΑΕΠ για το 2022 και 2,6% το 2023, ενώ για το πρωτογενές αποτέλεσμα προέβλεπε έλλειμμα 1,6% το 2022 και 0,1% το τρέχον έτος.
Όπως έχει ανακοινώσει, όμως, ο υπουργός Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρας, το πρωτογενές έλλειμμα του 2022 ήταν τελικά μηδενικό, ενώ ο αναπληρωτής υπουργός, Θ.Σκυλακάκης έχει υπογραμμίσει ότι τα στοιχεία που θα ανακοινωθούν για το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2022 θα είναι τουλάχιστον κατά 1% του ΑΕΠ καλύτερα απ’ αυτά που περιλαμβάνονται στους στόχους. Για το 2023, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η Ελλάδα θα εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με 0,4% του ΑΕΠ, ελαφρώς χαμηλότερο από την πρόβλεψη της κυβέρνησης (0,7% του ΑΕΠ).
Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, εξάλλου, «η δημοσιονομική εικόνα του 2022 είναι σημαντικά καλύτερη από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού. Η εκτίμηση του Γραφείου Προϋπολογισμού είναι πως το πρωτογενές αποτέλεσμα του 2022 θα κλείσει πιθανότατα σε θετικό έδαφος, με τη μεθοδολογία ESA, δηλαδή αφού συμπεριληφθούν και τα έσοδα από ANFAs και SMPs (που δεν συμπεριλαμβάνονταν στη μεθοδολογία προγράμματος και ενισχυμένης εποπτείας). Η θετική δημοσιονομική επίδοση οφείλεται εν μέρει στον υψηλό ρυθμό μεγέθυνσης αλλά κυρίως στον υψηλό πληθωρισμό και την ισχυρή επίδρασή του στα δημόσια έσοδα. Για τον ίδιο λόγο αναμένεται να καταγραφεί και σημαντική μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, καθώς η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ υπερβαίνει την αύξηση του ονομαστικού χρέους».
Ο υψηλός πληθωρισμός, σε συνδυασμό με την ισχυρή ανάπτυξη οδήγησαν σε μεγάλο «κούρεμα» του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2022, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να ξεχωρίζει την Ελλάδα ως τη χώρα που είχε τη μεγαλύτερη μείωση χρέους λόγω της «έκπληξης πληθωρισμού» το 2022, καθώς το ελληνικό χρέος μειώθηκε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, κατά 23,3 μονάδες του ΑΕΠ.
Αυτά τα σημαντικά στοιχεία και εκτιμήσεις εκτιμάται ότι μπορούν να δώσουν στην S&P την ώθηση που χρειάζεται για να δικαιολογήσει μια αλλαγή των προοπτικών σε θετικές. Εξάλλου, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος και με βάση το δικό της μοντέλο παρακολούθησης των επιμέρους παραμέτρων που εξετάζουν οι οίκοι αξιολόγησης για να καταλήξουν σε μια βαθμολογία, «μετά από σειρά αναβαθμίσεων, η πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου βρίσκεται πολύ κοντά στην επενδυτική κατηγορία. Οι προοπτικές για περαιτέρω αναβαθμίσεις, με αποτέλεσμα την επίτευξη του στόχου ένταξης στην κατηγορία αυτή, είναι θετικές, ειδικά εφόσον επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος και επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2023».
Η «δεξαμενή» των 28 τρισ. δολ.
Όπως τόνισε η ΤτΕ σε σχετική ανάλυση, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θα επιτρέψει να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα τα επενδυτικά κεφάλαια που δεν επιτρέπεται από το καταστατικό τους να επενδύουν σε τίτλους χαμηλής αξιολόγησης και τα οποία έχουν υπό τη διαχείρισή τους περί τα 28 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Όπως σημείωσε σχετικά η ΤτΕ,
- Οι πιστοληπτικές αξιολογήσεις που αφορούν κράτη διαμορφώνονται με βάση τις πληροφορίες για το αξιόχρεο των υπό αξιολόγηση εκδοτών, όπως αυτές προκύπτουν από το συνδυασμό των θεμελιωδών μεγεθών των οικονομιών και των προοπτικών τους. Έτσι, οι πιστοληπτικές αξιολογήσεις αποτελούν σημαντικό εργαλείο στην απόφαση περί διάρθρωσης των επενδυτικών χαρτοφυλακίων. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια η χρήση τους ως εργαλείου λήψης επενδυτικών αποφάσεων έχει αυξηθεί σημαντικά, σε συνάφεια με τη μεγάλη αύξηση της έκδοσης χρεογράφων από κράτη και επιχειρήσεις, ενώ κατά κανόνα τα επενδυτικά κεφάλαια δεσμεύονται απέναντι στους μεριδιούχους τους ότι τα χαρτοφυλάκια θα διαρθρώνονται σε πολύ υψηλό ποσοστό, που φθάνει έως το 90%, από ομόλογα που φέρουν πιστοληπτική διαβάθμιση στην επενδυτική κατηγορία (Investment Grade ‒ IG).
- Το β΄ τρίμηνο του 2022 τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια που επενδύουν σε ομόλογα διαχειρίζονταν περί τα 28 τρισεκ. δολάρια ΗΠΑ σε στοιχεία ενεργητικού. Πρόκειται για κεφάλαια ομολογιακά (bond funds), μικτά (mixed funds) και διαθεσίμων ή χρηματαγοράς (money market funds). Από το σύνολο των 28 τρισεκ. δολαρίων, περίπου 14 τρισεκ. δολάρια είναι υπό διαχείριση από αμερικανικά επενδυτικά κεφάλαια και 9 τρισεκ. δολάρια από ευρωπαϊκά.
- Συνεπώς, είναι προφανές ότι, εφόσον ένας εκδότης ομολόγων, όπως το Ελληνικό Δημόσιο (ΕΔ), αξιολογηθεί στην επενδυτική κατηγορία, δίνεται η δυνατότητα σε μια τεράστια δεξαμενή κεφαλαίων να επενδύσουν στα ομόλογά του. Επίσης, γίνεται αντιληπτό ότι η διεύρυνση της επενδυτικής βάσης που θα επέφερε μία αναβάθμιση του ΕΔ στην επενδυτική κατηγορία θα αποτελούσε σημαντικό αντίβαρο στις αυξητικές πιέσεις που ασκεί στις αποδόσεις των ομολόγων η αυστηροποίηση των νομισματικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών διεθνώς, ενώ θα είχε και σημαντικές δευτερογενείς θετικές επιδράσεις στην αξιολόγηση επιχειρήσεων και τραπεζών της ελληνικής οικονομίας, με επακόλουθο την προσέλκυση νέων κεφαλαίων και τη μείωση του κόστους δανεισμού τους.
Δεκατρία χρόνια... στην έρημο
Η Ελλάδα είναι η μοναδική περίπτωση χώρας της ευρωζώνης που έχει μείνει εκτός επενδυτικής κατηγορίας περίπου για 13 χρόνια και έχει καθυστερήσει πολύ, μετά τη λήξη των μνημονίων, να επανέλθει στο investment grade, όπως επισήμανε το ΙΟΒΕ σε πρόσφατη σχετική ανάλυση.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ,
- Η πιστοληπτική αξιολόγηση ενός δανειζόμενου σε «επενδυτική βαθμίδα» από διεθνείς οίκους αξιολόγησης σημαίνει αναγνώριση σχετικά χαμηλού πιστοληπτικού κινδύνου του δανειζόμενου, η οποία εκφράζεται μέσα από αξιολόγηση σε βαθμίδα ανώτερη από ένα ορισμένο επίπεδο. Σε συνέχεια επιδείνωσης των θεμελιωδών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας αλλά και αμφισβήτησης της αξιοπιστίας κεντρικών στατιστικών στοιχείων, η απώλεια της επενδυτικής βαθμίδας του ελληνικού κράτους καταγράφηκε το 2010, αρχικά από έναν διεθνή οίκο αξιολόγησης, για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το κόστος νέου δανεισμού του ελληνικού δημοσίου εκτοξεύθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους και διατηρήθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα για περίπου μια δεκαετία.
- Ο χρόνος παραμονής εκτός επενδυτικής βαθμίδας του ελληνικού κρατικού ομολόγου, σχετιζόμενος με την παρατεταμένη διάρκεια των τριών διαδοχικών προγραμμάτων προσαρμογής, ξεπέρασε σε διάρκεια τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης που αντιμετώπισαν οικονομική κρίση. Η Κύπρος και η Πορτογαλία παρέμειναν εκτός επενδυτικής βαθμίδας πάνω από 6 έτη, ενώ την ανέκτησαν εντός 3 και 4 ετών αντίστοιχα μετά τη λήξη των προγραμμάτων τους. Το 5ο έτος από τη λήξη του τελευταίου Ελληνικού προγράμματος είναι το 2023.
- Οι παράγοντες που λαμβάνουν υπόψη οι οίκοι αξιολόγησης είναι διαρθρωτικοί, μακροοικονομικοί, δημοσιονομικοί και το εξωτερικό ισοζύγιο. Επικεντρώνονται σε εκτιμήσεις για τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας βραχυχρόνια και μεσοπρόθεσμα, ενώ λαμβάνουν υπόψιν και τις πρόσφατες οικονομικές επιδόσεις. Η αβεβαιότητα για την πορεία μιας οικονομίας καθυστερεί την απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.
- Είναι κρίσιμο για την ελληνική οικονομία να επιτευχθεί επενδυτική βαθμίδα το συντομότερο δυνατό. Δεδομένης της προόδου στα θεμελιώδη μεγέθη, στο βαθμό στον οποίο επιτευχθεί σχηματισμός νέας κυβέρνησης σε εύλογα σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου να εφαρμοστεί οικονομική πολιτική με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα στόχων και μεταρρυθμίσεων, η προσδοκία των αγορών είναι ότι η επενδυτική βαθμίδα δύναται να αποκτηθεί εντός του 2023.
- Στην επενδυτική βαθμίδα, τα ελληνικά ομόλογα καθίστανται επιλέξιμα χρεόγραφα για επενδύσεις από μεγάλους διεθνείς, θεσμικούς και μακροχρόνιους επενδυτές, αυξάνοντας σημαντικά τη ρευστότητα στην πρωτογενή και δευτερογενή αγορά. Τα ελληνικά χρεόγραφα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εχέγγυα έναντι διατραπεζικού δανεισμού. Επιτρέπεται επίσης στα ελληνικά ομόλογα, κρατικά και εταιρικά, να είναι επιλέξιμα από την ΕΚΤ στις πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης, σε όρους εφάμιλλους με τα υπόλοιπα μέλη του Ευρωσυστήματος, χωρίς να χρειάζεται ειδική εξαίρεση.
- Τέλος, είναι γενικότερο σήμα για τις αγορές, βελτιώνει τις προσδοκίες και οδηγεί στην διεύρυνση της επενδυτικής βάσης και αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Συνολικά, η επενδυτική βαθμίδα είναι συνθήκη για την αναγκαία σημαντική αύξηση των επενδύσεων ώστε να τεθεί η ελληνική οικονομία συστηματικά σε τροχιά ισχυρής ανάπτυξης.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
