Στα τέλη του περασμένου χρόνου, όταν ακόμη οι τιμές του φυσικού αερίου βρίσκονταν σε πρωτόγνωρα ύψη και η ανησυχία για τον πληθωρισμό κορυφωνόταν το μεγάλο ερώτημα για την Ελλάδα ήταν αν θα κατάφερνε να αποφύγει την ύφεση το 2023. Καθώς τελειώνει ο πρώτος μήνας του νέου έτους, όμως, αρχίζουν να δημιουργούνται προσδοκίες για μια ευχάριστη έκπληξη ανάπτυξης, που θα μπορούσε ακόμη και να φθάσει το 3%, όπως εκτιμούν οικονομικοί παράγοντες.
Ενδεικτική της αλλαγής κλίματος είναι, ασφαλώς, η δήλωση που έκανε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρόσφατα από το Νταβός της Ελβετίας. Εκτίμησε ότι φέτος δεν θα έχουμε ύφεση, τονίζοντας: «Αντιθέτως, είναι πιθανό να έχουμε ανάπτυξη πιο κοντά στο 2% απ' ό,τι στο 1%». Δηλαδή, το πιθανότερο σενάριο, κατά τον πρωθυπουργό, είναι να κινηθεί η οικονομία στο ανώτερο εύρος των προβλέψεων που έχει κάνει το υπουργείο Οικονομικών για την ανάπτυξη και στις οποίες βασίζεται ο προϋπολογισμός.
Ο πρώτος Έλληνας τραπεζίτης, που ανέπτυξε σε αναλυτές τις προβλέψεις του για το 2023 ήταν, χθες, ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου. Από την τοποθέτησή του, έγινε σαφές ότι, όχι μόνο δεν ανησυχεί για ύφεση το 2023, αλλά προβλέπει ανάπτυξη με ρυθμό της τάξεως του 3%, αρκετά υψηλότερο από τον μέσο όρο των προβλέψεων της κυβέρνησης, διεθνών οργανισμών και αναλυτών του ιδιωτικού τομέα. Μάλιστα, σε αυτή την πρόβλεψη για την οικονομία η διοίκηση της Πειραιώς βασίζει τη δική της πρόβλεψη ότι το 2023 θα είναι έτος - ορόσημο για την τράπεζα, καθώς θα αποδώσει σύμφωνα με τις δυνατότητές της.
Εξηγώντας την εκτίμησή του για την ανάπτυξη, ο κ. Μεγάλου σημείωσε ότι αυτή υποστηρίζεται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ισχυρές ροές άμεσων ξένων επενδύσεων από κορυφαίες εταιρείες. Η χώρα, σημείωσε, θα βρεθεί το 2023 σε διαφορετική φάση στον οικονομικό κύκλο από άλλες οικονομίες της ευρωζώνης, δείχνει βελτιωμένη αντοχή και ανταγωνιστικότητα, ενώ η αύξηση του ΑΕΠ θα προέλθει από τον τουρισμό, την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Μεγάλος καταλύτης, όπως είπε, θα είναι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς ήδη έχει εγκριθεί η εκταμίευση 11 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, που έχει μια από τις καλύτερες σχετικές επιδόσεις στην Ευρώπη.
Επενδυτική «ασπίδα»
Πράγματι, όπως συμφωνούν όλοι οι αναλυτές, οι επενδύσεις θα αποτελέσουν το 2023 τη σημαντικότερη «ασπίδα» για την ελληνική οικονομία, δημιουργώντας μια «ζώνη άμυνας» στην οικονομία με πόρους άνω των 15 δισ. ευρώ, δηλαδή δίνοντας μια ώθηση σχεδόν οκτώ ποσοστιαίων μονάδων.
Όπως σημείωνε σε πρόσφατη ανάλυσή της η Alpha Bank, υπάρχει μια σημαντική αλλαγή στο μείγμα της οικονομικής μεγέθυνσης στην Ελλάδα, με μείωση του ρόλου της κατανάλωσης και ενισχυμένη βαρύτητα των επενδύσεων, τόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης, όσο και από τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. «Οι κύριοι μοχλοί των επενδύσεων», τόνιζε η Alpha, «αναμένεται να είναι οι πόροι από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και το Ταμείο Ανάκαμψης (ΤΑΑ), το συνολικό ύψος των οποίων το 2023 εκτιμάται σε 15,3 δισ. ευρώ. Η σημασία της ταχύτητας απορρόφησης των πόρων του ΤΑΑ, επομένως, είναι κρίσιμη για την περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα και την προσέλκυση επενδύσεων. Η εμπροσθοβαρής απορρόφηση και διάχυση των ευρωπαϊκών κονδυλίων στην ελληνική οικονομία -δεδομένου ότι η χώρα μας έχει ήδη εισπράξει το 25% των συνολικών κεφαλαίων του ΤΑΑ- αναμένεται να κινητοποιήσει πρόσθετους ιδιωτικούς επενδυτικούς πόρους, δημιουργώντας, παράλληλα, προσδοκίες για νέο ρεκόρ Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στη χώρα μας».
Η Alpha σημείωνε το ρεκόρ των ΑΞΕ, υπογραμμίζοντας ότι «το πρώτο εξάμηνο του 2022, ξεπέρασαν το 80% των εισροών του 2021, έτος με το μεγαλύτερο ύψος ΑΞΕ της τελευταίας εικοσαετίας». Παράλληλα, όπως τόνιζε η τράπεζα, «η βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, σε συνδυασμό με την ικανότητα του τελευταίου να επιτύχει την αποτελεσματική κατανομή των κεφαλαίων του ΤΑΑ, αναμένεται να στηρίξουν τη μελλοντική πιστωτική επέκταση προς την κατεύθυνση της χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων, που με τη σειρά της θα καταστήσει την οικονομική μεγέθυνση βιώσιμη, στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα».
Πού εστιάζονται οι προσδοκίες για ευχάριστη έκπληξη
Παρότι οι επενδύσεις αναμένεται ότι θα δώσουν ισχυρή ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα, οι εκτιμήσεις για σοβαρή επιβράδυνση το 2023 εδράζονται κυρίως στην κάμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΙΟΒΕ, στις τελευταίες του προβλέψεις για ρυθμό ανάπτυξης 1,4% το 2023 έχει ενσωματώσει μια εκτίμηση ότι ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης θα πέσει απότομα, από 7,7% το 2022 στο 0,8% το 2023.
Πράγματι, ο υψηλός πληθωρισμός και η επίδρασή του στο διαθέσιμο εισόδημα «λύγισε» τους καταναλωτές το τρίτο τρίμηνο του 2022, με αποτέλεσμα να «φρενάρει» αρκετά απότομα και η οικονομική ανάπτυξη. Όπως ανέφερε η Eurobank σε ανάλυσή της, η μεταβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης από τρίμηνο σε τρίμηνο έγινε οριακά αρνητική (-0,1%) από 2,9% κατά το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ σε 12μηνη βάση ο ρυθμός αύξησης έπεσε στο μισό, από 13,7% σε 6,2%. Αυτό, σε συνδυασμό και με τεχνικούς παράγοντες, οδήγησε το ΑΕΠ σε πτώση 0,5% σε ετήσια βάση και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης σε 12μηνη βάση από 7,1% το δεύτερο τρίμηνο σε 2,8% κατά το τρίτο τρίμηνο.
Αναλυτές σημειώνουν ότι από το πεδίο της ιδιωτικής κατανάλωσης μπορεί να προέλθει η σημαντικότερη ευχάριστη έκπληξη του 2023, που θα μπορούσε να δώσει την αναγκαία ώθηση στον ρυθμό ανάπτυξης, ώστε να κινηθεί προς το 3%. Ειδικότερα, η επίδραση των αυξήσεων σε κατώτατο μισθό και στις περισσότερες συντάξεις, αλλά και το γεγονός ότι ο πληθωρισμός έφθασε στο ανώτατο σημείο του και πλέον αποκλιμακώνεται, καθώς οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει σε προπολεμικά επίπεδα, κάτω από τα 60 ευρώ/μεγαβατώρα, δεν αποκλείεται να οδηγήσουν τελικά την ιδιωτική κατανάλωση σε καλύτερη επίδοση από τον σχεδόν μηδενικό ρυθμό που προβλέπεται ως τώρα.
Σε μια ευχάριστη έκπληξη, επίσης, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά μια βελτίωση του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, που αρχίζει ήδη να γίνεται ορατή. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρουσίασε χθες τις αναθεωρημένες οικονομικές του προβλέψεις για το 2023 (World Economic Outlook) ανεβάζοντας κατά 0,2%, στο 2,9%, την πρόβλεψή του για την παγκόσμια ανάπτυξη, έναντι 3,4% το 2022. Για το 2024, εκτίμησε ότι ο ρυθμός θα επιταχυνθεί στο 3,1%. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να υποχωρήσει από 8,8% το 2022 σε 6,6% το 2023.
Δύο στοιχεία από την έκθεση του ΔΝΤ έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την Ελλάδα: Στην ευρωζώνη δεν προβλέπεται ύφεση, αλλά ανάκαμψη έστω και με το «αναιμικό» ποσοστό του 0,7%, που είναι βελτιωμένο κατά 0,2% από την προηγούμενη πρόβλεψη. Επιπλέον, το Ταμείο εκτιμά ότι οι καταναλωτές παγκοσμίως, παρά την πληθωριστική κρίση και την πίεση στα εισοδήματά τους (κρίση κόστους ζωής), δεν δείχνουν να περικόπτουν δαπάνες για υπηρεσίες, όπως ο τουρισμός, κάτι εξαιρετικά σημαντικό για την ελληνική οικονομία, που περιμένει και το 2023 πολύ υψηλά έσοδα από τον τουρισμό και οποιαδήποτε ευχάριστη έκπληξη από αυτό το πεδίο θα μπορούσε να δώσει πρόσθετη ώθηση στην ανάπτυξη, οδηγώντας την προς το ποσοστό - έκπληξη του 3%.
Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν πάντως στην πρόσφατη επισήμανση του ΙΟΒΕ ότι θα πρέπει να αποφευχθεί μια δυσάρεστη έκπληξη από τον τομέα των επενδύσεων: καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης, που μπορεί να συνδέονται και με τις δύο αναμενόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, αποτελούν τον βασικό παράγοντα κινδύνου για την ελληνική οικονομία το 2023...
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
