Attica Bank: Σε σημείο καμπής ο πληθωρισμός, επιβραδύνεται η ανάπτυξη

Σε τροχιά επιβράδυνσης κινείται η ελληνική οικονομία, η οποία, όμως, είναι πιο ήπια από το μέσο όρο της ευρωζώνης, όπως τονίζει σε έκθεσή της η Attica Bank σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ. 

Σύμφωνα με αυτήν ο πληθωρισμός καταγράφει σταδιακή, ήπια κάμψη, σε μονοψήφιο ποσοστό στο τέταρτο τρίμηνο του 2022, ωστόσο με αυξανόμενη διάχυση σε κατηγορίες πέρα από τα ενεργειακά αγαθά, όπως τα τρόφιμα και οι υπηρεσίες. 

Το 2023 αποτελεί εκλογικό έτος, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο κρίσιμη την υπεύθυνη άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και τη διαχείριση των προσδοκιών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με τρόπο ώστε να προσελκυσθούν μεσοπρόθεσμες επενδύσεις.

Στις θετικές εξελίξεις: 

• Το οικονομικό κλίμα ανέκαμψε περαιτέρω τον Δεκέμβριο, κυρίως από ενίσχυση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και των προσδοκιών σε υπηρεσίες και βιομηχανία. Η τάση μερικώς αντισταθμίστηκε από επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών σε κατασκευές και λιανικό εμπόριο.
• Το τραπεζικό σύστημα βελτιώνει τα θεμελιώδη μεγέθη του, καθώς τα ΜΕΔ κατέγραψαν μονοψήφιο ποσοστό του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών το τρίτο τρίμηνο του 2022, για πρώτη φορά από το 2009.
• Η αγορά εργασίας συνέχισε να βελτιώνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό, με περαιτέρω οριακή μείωση της ανεργίας τον Νοέμβριο.
• Μεταξύ των προκλήσεων:
• Βραχυχρόνιοι δείκτες δραστηριότητες, όπως η βιομηχανική παραγωγή, το λιανικό εμπόριο και η οικοδομική δραστηριότητα, κατέγραψαν κόπωση στις αρχές του τέταρτου τριμήνου του 2022.
• Καταγράφεται υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών υπό την μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών σε σχέση με τις εξαγωγές.
• Η υψηλή μεταβλητότητα στις τιμές ενέργειας προκαλεί αυξημένη αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. 

Εξέλιξη συνιστωσών του πληθωρισμού το 2022

Στο ειδικό θέμα του δελτίου παρουσιάζεται ανάλυση για τις συνιστώσες του εγχώριου πληθωρισμού και την εξέλιξή τους κατά τη διάρκεια του 2022. Ο ρυθμός πληθωρισμού το 2022 άγγιξε υψηλό 27-ετίας, με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην έξαρση του φαινομένου σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται με την παγκόσμια ενεργειακή κρίση, ενώ η συμβολή συνιστωσών του πληθωρισμού διαφοροποιήθηκε κατά τη διάρκεια του έτους. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του Εναρμονισμέμου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) στο 11-μηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2022 ήταν 9,4%. Ενδεικτικά, καταγράφηκαν:

• Μεγάλη ετήσια ενίσχυση τιμών στα Ενεργειακά αγαθά (45%) και τα Τρόφιμα (11,3%).
• Σε χαμηλότερα επίπεδα, άνοδος τιμών για τα Μη ενεργειακά αγαθά (4,8%) και τις Υπηρεσίες (4,4%).
• Σε επιμέρους κατηγορίες, υψηλότερη ετήσια άνοδος τιμών για Φυσικό αέριο (112%), Πετρέλαιο (49,7%), Ηλεκτρισμό (49,6%).

Στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Νοεμβρίου του 2022, η επίδραση των Ενεργειακών αγαθών και των Τρόφιμων στο ρυθμό του πληθωρισμού ανήλθε κατά μέσο όρο στο 5,3% και 2,4%, αντίστοιχα. Σε επιμέρους κατηγορίες αγαθών ξεχωρίζουν για την υψηλή επίδρασή τους στη μεταβολή του ΕνΔΤΚ ο Ηλεκτρισμός (2,1%), τα Καύσιμα – Λιπαντικά (1,2%) και το Φυσικό αέριο (1,1%).
 
Ενώ στο εννεάμηνο του έτους τα Ενεργειακά αγαθά έχουν την μεγαλύτερη συμβολή στην ετήσια μεταβολή του ΕνΔΤΚ, στο τέταρτο τρίμηνο τη σκυτάλη έχουν πάρει, κατά σειρά, Τρόφιμα, Υπηρεσίες και Μη ενεργειακά αγαθά.

Τον Νοέμβριο του 2022, με ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΕνΔΤΚ στο 8,9%, η συνεισφορά των Τρόφιμων και των Ενεργειακών αγαθών στη μεταβολή του ΕνΔΤΚ ανήλθε στο 3,2% και στο 1,3%, αντίστοιχα. Τον ίδιο μήνα, καταγράφηκε ετήσια άνοδος τιμών στα Τρόφιμα και τα Ενεργειακά αγαθά, κατά 12,5% και 11,7%, αντίστοιχα. Ηπιότερη, αλλά σημαντική, η ενίσχυση τιμών για τα Μη ενεργειακά αγαθά (9%) και τις Υπηρεσίες (5,7%).

Οι διεθνείς τάσεις στον πληθωρισμό 

Ο ρυθμός πληθωρισμού παρουσιάζει σημάδια μικρής κάμψης στα τέλη του 2022, κάτω από διψήφια ποσοστά στις μεγαλύτερες δυτικές οικονομίες του κόσμου. Ωστόσο, παραμένει υψηλός, ενώ έχει εξαπλωθεί στις περισσότερες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών.

Το πραγματικό ΑΕΠ της ευρωζώνης αναμένεται να καταγράψει στασιμότητα ή και οριακή πτώση κατά το 2023, ενώ ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί σημαντική εστία αβεβαιότητας. Το «άνοιγμα» της οικονομίας της Κίνας βελτιώνει τις προσδοκίες για την τάση στο διεθνές εμπόριο, ωστόσο ταυτόχρονα δημιουργεί ανησυχία για πιθανότητες νέας έξαρσης της υγειονομικής κρίσης.

Το οικονομικό κλίμα ανέκαμψε στην Ευρώπη τον Δεκέμβριο, με βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και των επιχειρηματικών προσδοκιών, ακόμα και σε κλάδους όπως η βιομηχανία στην οποία καταγραφόταν πολύμηνη πτωτική τάση. Αντίστοιχο σημείο καμπής εμφανίζουν παγκόσμιοι δείκτες οικονομικού κλίματος στα τέλη του 2022.

Οι διεθνείς τιμές ενεργειακών αγαθών έδειξαν μεικτή εικόνα τον Δεκέμβριο, με πτώση στο πετρέλαιο αλλά άνοδο στο φυσικό αέριο, ενώ παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Οι τιμές σε τρόφιμα παρέμειναν σταθερές ενώ τα βασικά μέταλλα κατέγραψαν ανάκαμψη. Το ευρώ συνέχισε να ανακτά μέρος των απωλειών του έναντι του δολαρίου τον Δεκέμβριο. Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές κατέγραψαν περαιτέρω άνοδο. 

Οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων της ΕΚΤ και της FED, συνέχισαν τις αυξήσεις επιτοκίων τον Δεκέμβριο προκειμένου να συγκρατηθούν οι πληθωριστικές προσδοκίες κοντά στον στόχο πληθωρισμού και να επανέλθει η σταθερότητα των τιμών. Το κόστος χρηματοδότησης αυξήθηκε περαιτέρω στην Ευρωζώνη τον Νοέμβριο για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιο τομέα. Μεταξύ των προκλήσεων, ξεχωρίζουν ο κίνδυνος η τρέχουσα επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας να έχει διάρκεια, σε συνδυασμό με τη λεπτή ισορροπία μεταξύ ανάγκης για άσκηση σφιχτότερης νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής χωρίς να υποθηκευθούν οι αναπτυξιακές προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας μεσοπρόθεσμα.