Όλο και πιο έντονες γίνονται οι πιέσεις της ΕΚΤ προς τις τράπεζες αναφορικά με τα μπόνους προς τα στελέχη τους και τα μερίσματα προς τους μετόχους, υπό τον φόβο ότι η πορεία της οικονομίας θα μπορούσε να πλήξει και τον τραπεζικό κλάδο παρά το γεγονός ότι ευνοείται από τις αυξήσεις επιτοκίων.
Πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά άμεσα και τις ελληνικές τράπεζες, καθώς έχουν ανακοινώσει ότι στοχεύουν να ξεκινήσουν πιθανώς από το 2022 τη διανομή, εκ νέου, μερισμάτων προς τους μετόχους τους.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg ο SSM, η κορυφαία εποπτική αρχή της ευρωζώνης για τις τράπεζες ενημέρωσε πρόσφατα ορισμένες τράπεζες ότι θα πρέπει να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση στα μπόνους και τα μερίσματα, καθώς ανησυχεί ότι η ενεργειακή κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κύμα αθετήσεων δανείων. Οι προειδοποιήσεις έχουν αποκτήσει επείγοντα χαρακτήρα, με την ΕΚΤ να βλέπει πλέον μια εντονότερη επιβράδυνση στην Ευρώπη το επόμενο έτος ως το πιο πιθανό σενάριο.
Η αυξανόμενη πίεση έρχεται καθώς αρκετές τράπεζες της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των UniCredit, Commerzbank και Deutsche Bank, έδωσαν πρόσφατα ανοδικές κατευθυντήριες γραμμές, ακόμη και με τον ραγδαίο πληθωρισμό και την αύξηση των επιτοκίων να επιβαρύνουν τις οικονομικές προοπτικές. Οι δανειστές δήλωσαν επίσης ότι είναι απίθανο να χρειαστεί να κάνουν μαζικές προβλέψεις για αθέτηση πιστώσεων, ακόμη και με την πρόσθετη πρόκληση της ραγδαίας αύξησης των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη.
Η ΕΚΤ πιστεύει ότι οι τράπεζες μπορεί να υποτιμούν τους κινδύνους. Υπάρχει «μια ορισμένη απροθυμία από την πλευρά των τραπεζών να συμμετάσχουν σοβαρά σε συζητήσεις για την εποπτεία», δήλωσε πρόσφατα ο Αντρέα Ενρία, επικεφαλής του εποπτικού μηχανισμού της ΕΚΤ. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει «ένα επίμονο και ολοκληρωμένο μακροοικονομικό σοκ», το οποίο απαιτεί από τις εποπτικές αρχές «να επιδείξουν εξαιρετική προσοχή», σημείωσε.
Τα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ που δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή δείχνουν κάποια πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια. Το συνολικό ποσοστό των λεγόμενων δανείων σταδίου δύο, όπου οι προοπτικές ενός δανειολήπτη έχουν επιδεινωθεί, συνέχισε να αυξάνεται. Έφτασαν το 9,7% των συνολικών δανείων το δεύτερο τρίμηνο, από 9,3% τρεις μήνες νωρίτερα. Παρόλα αυτά, τα επισφαλή δάνεια του κλάδου μειώθηκαν συνολικά, ενώ τα επίπεδα κεφαλαίου του ήταν σταθερά.
Η ΕΚΤ έχει δείξει στο παρελθόν ότι είναι έτοιμη να παρέμβει εάν πιστεύει ότι τα σχέδια μπόνους μιας τράπεζας είναι υπερβολικά σε σχέση με τους αυξημένους οικονομικούς κινδύνους. Προέτρεψε σε ιδιαίτερη μετριοπάθεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας και στη συνέχεια ανάγκασε αρκετούς δανειστές, όπως η BNP Paribas, η Deutsche Bank και η UniCredit, να μειώσουν τα μπόνους τους για το 2020.
Τα μπόνους τείνουν να αντιστοιχούν σε μικρότερο ποσό εκροών κεφαλαίου από ό,τι τα μερίσματα, αν και παραδείγματα όπως της Deutsche Bank δείχνουν ότι αυτό δεν ισχύει πάντα. Όπως όλες οι εκροές, έτσι και οι μεταβλητές αποδοχές μπορούν να «ροκανίσουν» τα οικονομικά αποθέματα μιας επιχείρησης. Η πίεση της ΕΚΤ δημιουργεί ένα αίνιγμα για πολλές τράπεζες, καθώς οδεύουν προς υγιή κέρδη μετά από ισχυρά αποτελέσματα συναλλαγών. Αυτό συνήθως οδηγεί σε προσδοκίες μεταξύ των τραπεζιτών ότι θα λάβουν υψηλότερα μπόνους. Πολλοί δανειστές έχουν επίσης υποσχεθεί να κάνουν σημαντικές πληρωμές στους επενδυτές τα επόμενα χρόνια, γεγονός που ενδεχομένως τους προετοιμάζει για αντιδράσεις των μετόχων αν τελικά μειώσουν αυτά τα ποσά.
Αλλά η επιλογή μιας σκληρής προσέγγισης των προβλέψεων και ο εξαναγκασμός των τραπεζών να μειώσουν τις πληρωμές μπορεί επίσης να δημιουργήσει ζητήματα για την ΕΚΤ. Ο Ενρία παραδέχθηκε σε πρόσφατη ομιλία του ότι οι προειδοποιήσεις κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας ότι οι πιστωτικές αθετήσεις θα μπορούσαν να αυξηθούν δραματικά αποδείχθηκαν υπερβολικά απαισιόδοξες, τροφοδοτώντας μια στάση μεταξύ των τραπεζών «να απορρίπτουν τις εκκλήσεις των εποπτικών αρχών τους για σύνεση ως αδικαιολόγητο συντηρητισμό».
Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ το 2020 προέτρεψε τις τράπεζες να σχηματίσουν μεγάλες προβλέψεις ενόψει των lockdown λόγω της πανδημίας, γεγονός το οποίο δημιούργησε μεγάλη επιβάρυνση στα κέρδη εκείνης της χρονιάς. Η εποπτική αρχή εφάρμοσε επίσης μια de facto απαγόρευση των μερισμάτων και των επαναγορών μετοχών, η οποία αποδείχθηκε επιζήμια για τις αποτιμήσεις των τραπεζών και έγινε στόχος δημόσιας κριτικής από αρκετούς τραπεζίτες της ευρωζώνης.
Η ΕΚΤ κατάργησε τους περιορισμούς που σχετίζονται με την πανδημία για τα μερίσματα και τα μπόνους το 2021 και αντ' αυτού τους αντικατέστησε με μια έκκληση προς τις τράπεζες να υιοθετούν «μια συνετή και εμπροσθοβαρή προσέγγιση» όταν αποφασίζουν για τα μπόνους.