Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκεται σε εξέλιξη για τρίτο μήνα, και χωρίς καμία ορατότητα για το πότε θα ολοκληρωθεί και ποια θα είναι η επόμενη ημέρα για την Ευρώπη, οι εκτιμήσεις ή πιο σωστά οι προσδοκίες περί σχετικά γρήγορου τερματισμού των συγκρούσεων και σταδιακής εκτόνωσης της κρίσης ξεφτίζουν.
Με τις σχέσεις Δύσης – Ρωσίας να βρίσκονται στο ναδίρ, η κατάσταση διαγράφεται ζοφερή για τους επόμενους μήνες: αν συνεχιστεί ο πόλεμος, από το φθινόπωρο η ενεργειακή κρίση θα επιδεινωθεί και θα τεθεί θέμα ενεργειακής επάρκειας και αρκετές μεγάλες Ευρωπαϊκές οικονομίες θα διολισθήσουν σε ύφεση.
Επιπλέον πέραν του δυσεπίλυτου ζητήματος της ακρίβειας και του πληθωρισμού ένα ακόμα ακόμα πρόβλημα αναδύεται, το φάσμα μιας διατροφικής κρίσης το 2023, που θα επιτείνει τις πληθωριστικές πιέσεις με κίνδυνο ακόμα και ανθρωπιστικής κρίσης σε κάποιες χώρες της Αφρικής.
Η απειλή του στασιμοπληθωρισμού και της ύφεσης
Πίσω από τις κλειστές πόρτες στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και κυβερνήσεις, συζητείται η προοπτική ύφεσης σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης, με πρώτη τη Γερμανία, μετά το πρώτο εξάμηνο του 2022, προοπτική που ολοένα και περισσότεροι θεωρούν αναπόδραστη. Ήδη καταγράφεται σημαντική επιβράδυνση των ευρωπαϊκών οικονομιών, αποτέλεσμα του πολέμου και της εκτόξευσης των τιμών ενέργειας, ενώ μετά το καλοκαίρι, από το Σεπτέμβριο αναμένεται να εισέλθουν σε ύφεση, δηλαδή να εμφανίσουν αρνητικό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης για τουλάχιστον δυο τρίμηνα.
Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου σε πρώτο χρόνο βρίσκονται σε καλύτερη θέση κυρίως λόγω τουρισμού, ωστόσο οι επιπτώσεις της ύφεσης στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες δεν θα αργήσουν να διαχυθούν και στο Νότο. Αν οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες διολισθήσουν σε ύφεση, κάτι που φαίνεται πολύ πιθανό και στις ΗΠΑ, τότε το καλοκαίρι του 2023 η πορεία του τουρισμού θα επηρεαστεί δραστικά.
Το φάσμα του πληθωρισμού από την μια πλευρά και η επιβράδυνση των ευρωπαϊκών οικονομικών που βρίσκεται σε εξέλιξη δημιουργεί δύσκολα διλήμματα για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε ό,τι αφορά τα επιτόκια. Η κεντρική τράπεζα θα κληθεί να επιλέξει ανάμεσα στην ανάπτυξη και την νομισματική σταθερότητα τη στιγμή μάλιστα που ένα μεγάλο μέρος των πληθωριστικών πιέσεων (τιμές ενέργειας και πολλά αγροτικά προϊόντα) οφείλεται στις γεωπολιτικές εξελίξεις και αβεβαιότητες και όχι στην υπερβάλλουσα ζήτηση. Έτσι τα περιθώρια αποτελεσματικής παρέμβασης μέσω νομισματικής πολιτικής είναι περιορισμένα.
Και σε αντίθεση με την πανδημία όπου ένας θανάσιμος υγειονομικός κίνδυνος απειλούσε τους πάντες η τρέχουσα κρίση δημιουργεί άλλες προτεραιότητες και στρατηγικές στα κράτη μέλη οι οποίες αντανακλώνται στους συσχετισμούς δυνάμεων στην ΕΚΤ.
Για παράδειγμα προτεραιότητα της Γερμανίας είναι η ανάσχεση του πληθωρισμού, ενώ άλλες χώρες όπως η Γαλλία και ο ευρωπαϊκός νότος, με πρώτη πρώτη τη Ιταλία, θέλουν πάση θυσία να διατηρήσουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης ακόμα και αν αυτό επιβάλει υψηλό πληθωρισμό. Τον προσεχή Ιούλιο αναμένονται κρίσιμες αποφάσεις για την επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ, οι οποίες θα έχουν μεγάλη επίδραση στην πορεία των οικονομιών.
Ανησυχούν τράπεζες – επιχειρήσεις
Στο εξαιρετικά δυσοίωνο αυτό περιβάλλον, η κυβέρνηση, όπως προκύπτει από δηλώσεις πολλών υπουργών, προσπαθεί να διατηρήσει την αισιοδοξία για την ελληνική οικονομία ζωντανή.
Υπό την επιρροή του αναπτυξιακού «άλματος» του 2021, των μεγάλων προσδοκιών για το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και την αδιαμφισβήτητη θετική συμβολή του τουρισμού την εφετινή χρονιά τα κυβερνητικά στελέχη επιμένουν στο αισιόδοξο σενάριο της δυναμικής ανάκαμψης και της οριστικής εξόδου από την κρίση.
Το 2022 είναι λίγο – πολύ δεδομένο ότι η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε αναπτυξιακή τροχιά, ωστόσο, η κατάσταση είναι εξαιρετικά εύθραυστη. Με τη δημοσιονομική κατάσταση σε οριακό σημείο, το χρέος σε πολύ υψηλά επίπεδα και τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας σε μεγάλο βαθμό να παραμένουν, όπως δείχνει και η σοβαρή επιδείνωση στο ισοζύγιο πληρωμών, η αλλαγή των συνθηκών στην παγκόσμια οικονομία και τις αγορές μπορεί να αναζωπυρώσει τους φόβους και την ανησυχία των αγορών για την πορεία της Ελλάδας. Η μεγάλη αύξηση του κόστους δανεισμού της χώρας μας, που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα, αποτελεί μια ηχηρή προειδοποίηση.
Επιπλέον παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του κράτους, ο κρατικός μηχανισμός παραμένει σαθρός και πέρα για πέρα αναποτελεσματικός που δεν θυμίζει σε τίποτα ευρωπαϊκή χώρα: από την αποκομιδή σκουπιδιών και την υγεία, μέχρι την παιδεία, τις αδειοδοτήσεις και την δικαιοσύνη (που πλέον έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας).
Οι τράπεζες κατά την δημοσίευση των αποτελεσμάτων του πρώτου τριμήνου διατήρησαν τις θετικές εκτιμήσεις τους, ωστόσο, το αισιόδοξο σενάριο όσο περνά ο χρόνος εξασθενεί. Πλησιάζοντας στο τέλος Μάϊου με τον πόλεμο να παραμένει σε εξέλιξη και το κύμα ακρίβειας να σαρώνει τα πάντα στελέχη τραπεζών αναγνωρίζουν ότι είναι θέμα χρόνου η κρίση να χτυπήσει την ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων, ειδικά τα δάνεια νοικοκυριών, λόγω της σημαντικής μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος. Οι τράπεζες μπορεί να έλθουν αντιμέτωπες με ένα νέο κύμα NPEs.
Και σε αντίθεση με την πανδημία, όπου είχαμε τη γενναιόδωρη (και για πολλούς σπατάλη) δημοσιονομική παρέμβαση του κράτους που ανήλθε στα 43 δις. ευρώ, αυτή τη φορά δεν υπάρχουν σχετικά δημοσιονομικά περιθώρια.
Σημαντική μείωση της κατανάλωσης στο δεύτερο εξάμηνο περιμένουν οι επιχειρήσεις, λόγω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος, που σε συνδυασμό με τα αυξημένα κόστη λειτουργίας θα έχει μεγάλη επίπτωση στην κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Έτσι η τρέχουσα κρίση είναι πολύ απαιτητικότερη και πιο επικίνδυνη σε ότι αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις, σε σχέση με την κρίση της πανδημίας.
Ο πολιτικός κίνδυνος ξανά στο προσκήνιο
Με τα σύννεφα να πυκνώνουν στην Ευρώπη, την ενεργειακή κρίση να τροφοδοτεί πληθωριστικό σπιράλ, το φάσμα μιας διατροφικής κρίσης να πλησιάζει και το χρόνο να μετρά αντίστροφα για τις επόμενες εθνικές εκλογές, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν το αργότερο τον Μάιο του 2023, επανέρχεται ο πολιτικός κίνδυνος.
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην εκλογική επιρροή της Νέας Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη αν ακολουθήσει ένας δεύτερος χειμώνας ενεργειακής κρίσης και ακρίβειας; Με δεδομένους μάλιστα τους δημοσιονομικούς περιορισμούς για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων.
Διάχυτη είναι η ανησυχία για το εκλογικό αποτέλεσμα, τον κίνδυνο αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων, για το αν θα σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση ή μια ισχυρή κυβέρνηση συνεργασίας.
Με λίγα λόγια ο πολιτικός κίνδυνος έχει επιστρέψει και με το πέρασμα του χρόνου θα μας απασχολεί ολοένα και περισσότερο ενώ θεωρείται απίθανο το ενδεχόμενο ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας πριν τις εκλογές και τον σχηματισμό ισχυρής κυβέρνησης. Πριν δηλαδή καθαρίσει ο πολιτικός ορίζοντας.
Στο πλαίσιο αυτό αρκετοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Μητσοτάκης αντιλαμβάνεται πολύ καλά τις δυσκολίες και τους κινδύνους του διεθνούς περιβάλλοντος και τη φθορά που θα προκαλέσει ένας δεύτερος χειμώνας ακρίβειας, και αρχίζει να πείθεται για την ανάγκη άμεσης προσφυγής στις κάλπες ώστε να ξεκαθαρίσει το γρηγορότερο το πολιτικό σκηνικό.
Οι επαφές του πρωθυπουργού αύριο Τρίτη και Τετάρτη στο Davos της Ελβετίας όπου θα συμμετάσχει στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ θα συμβάλλουν καθοριστικά στο να αποκρυσταλλώσει τις απόψεις του για την πορεία της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας και την εξέλιξη της ενεργειακής κρίσης τους επόμενους μήνες, καθορίζοντας τα επόμενα πολιτικά βήματα και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών αμέσως μετά το καλοκαίρι.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
