Τη «γέννηση» των σύγχρονων τραπεζών, τα πρώτα βήματα του θεσμού στις εμπορικές πόλεις-κρατίδια της Βόρειας Ιταλίας, ο ρόλος του εμπορίου και η συμβολή της σπουδαίας οικογένειας των Μεδίκων στην εξέλιξη της τραπεζικής παρουσιάζονται στο βίντεο της σειράς MadeSimple του TEDxAthens.
Στο βίντεο, ο διευθυντής του Business Daily, Γιάννης Παπαδογιάννης, εξιστορεί τα πρώτα βήματα των τραπεζών στον μεσαίωνα και πώς εξελίχθηκαν σε μεγαθήρια και επιταχυντές της οικονομικής ανάπτυξης.
Το κείμενο του βίντεο:
«Πολύ δύσκολα θα βρεις κάποιον να πει μια καλή κουβέντα για τις τράπεζες.
«Άπληστα golden boys», «τοκογλυφικά επιτόκια», «κοράκια που αρπάζουν τα σπίτια του κόσμου».. και πολλά άλλα. Σήμερα, η λέξη Τράπεζα παραπέμπει σε γιγάντιους, ισχυρούς οργανισμούς ταυτισμένους με το χρήμα, την δύναμη και την εξουσία.
Ωστόσο, στο ξεκίνημά τους τα πράγματα δεν ήταν καθόλου έτσι.
Το σημείο εκκίνησης των σύγχρονων τραπεζών τοποθετείται στο τέλος του 12ου αιώνα στις ανεπτυγμένες εμπορικές πόλεις-κρατίδια της Βόρειας Ιταλίας. Τότε στην Ευρώπη υπήρχαν σχεδόν 1.000 αυτόνομες μικρές πολιτείες – η καθεμιά με δικό της νόμισμα, σύνορα και νόμους. Ένας μικρός χαμός, δηλαδή.
Πριν από περίπου 500 χρόνια, ένας Γερμανός έμπορος, ο Ανδρέας Ριφ, γύριζε στο σπίτι του στο Μπάντεν έχοντας επισκεφτεί περίπου 30 αγορές. Στην επιστροφή του, τον σταματούσαν σχεδόν κάθε 15 χιλιόμετρα για να πληρώσει διόδια. Μόνο στην διαδρομή μεταξύ Βασιλείας και Κολονίας ο Ριφ χρειάστηκε να πληρώσει διόδια.. 31 φορές!
Γύρω από το Μπάντεν υπήρχαν επίσης πάνω από 100 διαφορετικές μονάδες μέτρησης μήκους, υγρών, δημητριακών, κ.ο.κ. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι μία μόνο συναλλαγή μπορεί να κράταγε ώρες!
Οι πρώτοι τραπεζίτες, λοιπόν, βρέθηκαν στο προσκήνιο για να βοηθήσουν ανθρώπους σαν τον Ανδρέα Ριφ.
Πώς τον βοήθησαν; Στήνοντας τους πάγκους τους σε λαϊκές αγορές, οι πρώτοι τραπεζίτες αγόραζαν νομίσματα από τους εμπόρους, τα οποία πουλούσαν πάλι στους εμπόρους. Ας πούμε, ένας έμπορος από το Μιλάνο που ταξίδευε στην Φλωρεντία για να διαθέσει την πραμάτεια του, μπορούσε να πουλήσει στον τραπεζίτη τα νομίσματα της πόλης του Μιλάνου και να αγοράσει Φλωρίνια για να κάνει τη δουλειά του.
Καθόλου τυχαία, η λέξη Τράπεζα προέρχεται από τους πάγκους όπου γίνονταν αυτές ακριβώς οι συναλλαγές. Και στα αγγλικά, η λέξη bank προέρχεται από την λέξη banca της παλαιάς ιταλικής που σημαίνει τραπέζι – εκεί, δηλαδή, όπου γίνονταν αυτές οι αγοραπωλησίες.
Στην Φλωρεντία βρισκόταν ο υπαίθριος πάγκος της τράπεζας των Μεδίκων, μιας σπουδαίας οικογένειας που έβαλε τα θεμέλια της σύγχρονης τραπεζικής. Οι Μέδικοι ήταν αυτοί που μετέτρεψαν τα διάσπαρτα τραπεζάκια σε οργανωμένες τράπεζες, αφού ανέπτυξαν δραστηριότητα πέρα από τα στενά τοπικά όρια.
Οι μεγάλες καινοτομίες της οικογένειας των Μεδίκων ήταν δύο: 1, ότι κατάφεραν να βρουν τρόπο να δανείζουν χρήματα, ξεπερνώντας τους θρησκευτικούς περιορισμούς (σημειώστε ότι, τότε, η εκκλησία αντιμετώπιζε τον δανεισμό, την τοκογλυφία, ως θανάσιμο αμάρτημα!) και, 2, ότι εξέλιξαν την διαχείριση του κινδύνου αθέτησης - κοινώς, του κινδύνου που προκύπτει όταν κάποιος δεν πληρώνει το δάνειό του. Πως; Με το να δίνουν δάνεια σε πολλούς: έτσι, ακόμα κι αν ένας δανειολήπτης χρεοκοπούσε, η τράπεζα δεν θα κατέρρεε.
Στην εποχή μας, μια κρίσιμη λειτουργία των τραπεζών είναι ο ρόλος τους ως σύστημα πληρωμών: μέσω των τραπεζών πραγματοποιούμε εκατομμύρια συναλλαγές καθημερινά -από τις πιο μικρές μέχρι τις πιο μεγάλες- με ασφάλεια, σιγουριά και ταχύτητα.
Όμως, ο δανεισμός είναι ο κύριος κινητήρας των τραπεζών.
Διακινώντας τεράστιες ποσότητες χρήματος -σε επιχειρήσεις, επενδύσεις, ή νοικοκυριά- οι τράπεζες αναδείχθηκαν στον μεγάλο επιταχυντή της οικονομίας. Η συγκέντρωση χρημάτων μέσω των καταθέσεων και η διοχέτευσή τους μέσω δανείων αποτέλεσε ένα εκπληκτικό μηχανισμό που έδωσε μεγάλη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη.. και υπερδυνάμεις στις ίδιες τις τράπεζες.
Η εκπληκτική αυτή οικονομική πορεία ασφαλώς δεν ήταν ανέφελη: έχουμε εκατοντάδες κρίσεις, υφέσεις, χρεοκοπίες, ανθρώπινες τραγωδίες - με τις τράπεζες πολλές φορές να βρίσκονται στο επίκεντρο. Σε περιόδους κρίσεων, ο δανεισμός μπορεί να μετατραπεί σε δυσβάσταχτο βάρος, οδηγώντας σε αδιέξοδο και χρεοκοπία επιχειρήσεις, πολίτες, ακόμα και κράτη».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
