Κυριολεκτικά νύχτα, αργά την Παρασκευή, και για μόλις δέκα εργάσιμες ημέρες που συμπίπτουν με τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου έβγαλε το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων σε διαβούλευση το πολυαναμενόμενο σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της κοινοτικής νομοθεσίας. Η …αστραπιαία διαβούλευση αποδίδεται από ορισμένους στο άρθρο 4 του σχεδίου νόμου με το οποίο καθιερώνεται η δυνατότητα της Επιτροπής Ανταγωνισμού να παρεμβαίνει σε αγορές τις οποίες εποπτεύουν άλλες ανεξάρτητες αρχές, από τις τηλεπικοινωνίες μέχρι τις ασφαλιστικές υπηρεσίες.
Αυτή η δυνατότητα, την οποία επιδίωκε διακαώς ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννης Λιανός, ο οποίος έχει ανοίξει διάφορα μέτωπα, όπως με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), ανοίγει μέσω του ευρήματος του «οικοσυστήματος». Για παράδειγμα αν μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών λειτουργεί και μια εφαρμογή για παραγγελία φαγητού, τότε η Επιτροπή Ανταγωνισμού μπορεί να παρέμβει στις τηλεπικοινωνίες γιατί η εν λόγω επιχείρηση βρίσκεται σε ένα «οικοσύστημα» ή μία «πλατφόρμα». Ή θα μπορεί να ελέγχει τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο μιας πλατφόρμας όπως το Airbnb.
Τι είναι οικοσύστημα; Σύμφωνα με το άρθρο 4 «ως «οικοσύστημα» ορίζεται: (α) ένα σύμπλεγμα αλληλένδετων και σε σημαντικό βαθμό αλληλοεξαρτώμενων οικονομικών δραστηριοτήτων διαφορετικών επιχειρήσεων με σκοπό την παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών που επιδρούν στην ίδια ομάδα χρηστών ή (β) μία πλατφόρμα που συνδέει οικονομικές δραστηριότητες διαφορετικών επιχειρήσεων με σκοπό την παροχή ενός ή περισσότερων προϊόντων ή υπηρεσιών που επιδρά στους ίδιους χρήστες ή σε διαφορετικές ομάδες επιχειρηματικών ή τελικών χρηστών».
Τι είναι πλατφόρμα; Ως «πλατφόρμα» ορίζεται «η οντότητα που λειτουργεί είτε ως μεσολαβητής για συναλλαγές μεταξύ αλληλεξαρτώμενων ομάδων τελικών χρηστών και επιχειρηματικών χρηστών ή μεταξύ αλληλεξαρτώμενων ομάδων επιχειρηματικών χρηστών, είτε ως υποδομή για την ανάπτυξη και παροχή διαφορετικών αλλά αλληλένδετων προϊόντων και υπηρεσιών».
Το σχέδιο νόμου προβλέπει πως «ένα οικοσύστημα τεκμαίρεται ότι έχει δομική σημασία για τον ανταγωνισμό όταν η μη συμμετοχή σε αυτό επηρεάζει σημαντικά την αποτελεσματική άσκηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τρίτων επιχειρήσεων. Κατά τον καθορισμό της δομικής σημασίας ενός οικοσυστήματος για τον ανταγωνισμό, λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη: (α) η οικονομική του ισχύς ή το σημαντικό μερίδιo του συγκεκριμένου οικοσυστήματος στον συνολικό κύκλο εργασιών, ή στα έσοδα ενός ή περισσοτέρων κλάδων της ελληνικής οικονομίας, (β) η πρόσβασή του σε σημαντικούς πόρους, ιδίως σε ένα σημαντικό αριθμό επιχειρηματικών χρηστών που εξαρτώνται από το οικοσύστημα για να συνδεθούν με τελικούς χρήστες ή σε ευαίσθητα δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τον ανταγωνισμό, (γ) η σημασία των δραστηριοτήτων του για την πρόσβαση τρίτων σε αγορές προμήθειας και πωλήσεων στην ελληνική επικράτεια».
Αν σε ένα οικοσύστημα λειτουργούν τουλάχιστον άλλα τέσσερα ανεξάρτητα οικοσυστήματα, τα οποία συνιστούν βιώσιμη εναλλακτική επιλογή για τους χρήστες, τότε κατά το σχέδιο νόμου «τεκμαίρεται ότι στερείται δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό», δηλαδή δεν απαιτείται η εμπλοκή της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Πάντως, όσοι παρακολουθούν το θέμα θεωρούν ότι το άρθρο 4 «φωτογραφίζει» στην ουσία τη διάθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού να ασχοληθεί με τις τηλεπικοινωνίες. Το σχέδιο νόμου, πάντως, δεν πρόκειται να περάσει χωρίς αντιδράσεις, καθώς εδώ και μήνες έχουν φτάσει στο Μέγαρο Μαξίμου τα πρώτα παράπονα.
Υποστηρικτής του νομοσχεδίου ο Ι. Λιανός
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννης Λιανός έχει υποστηρίξει σθεναρά τη μεταρρύθμιση αυτή, τονίζοντας σε πρόσφατες δηλώσεις του (στο Αθηναϊκό Πρακτορείο) ότι κεντρικός στόχος είναι να ελεγχθούν πλατφόρμες όπως η Airbnb:
«Η ψηφιακή οικονομία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ανταγωνίζονται οι επιχειρήσεις. Η συλλογή προσωπικών δεδομένων, είτε με σκοπό την εκμετάλλευσή τους στις διαφημιστικές αγορές, είτε με σκοπό να αναπτυχθεί η δυνατότητα της συγκεκριμένης επιχείρησης να προσωποποιήσει το προϊόν της, δηλαδή να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προτιμήσεις των καταναλωτών αλλά συγχρόνως και να τους "κλειδώνει" (lock in) στην επιλογή της συγκεκριμένης πλατφόρμας αποτελεί πλέον κομμάτι της ανταγωνιστικής διαδικασίας.
Ορισμένες πλατφόρμες, λόγω της θέσης τους και του μεγάλου αριθμού τόσο τελικών χρηστών όσο και επιχειρηματικών χρηστών έχουν δημιουργήσει οικοσυστήματα και έχουν μεταμορφωθεί σε κυρίαρχους παράγοντες αυτών των οικοσυστημάτων, μιας και μπορούν ενδεχομένως να αξιοποιούν τη σχέση τους με τον τελικό πελάτη, περιορίζοντας αδικαιολόγητα την πρόσβαση, την επιλογή, την καινοτομία ή ακόμα και την ιδιωτικότητα. Μπορούν επίσης να αποκομίζουν οικονομικά οφέλη από τη γνώση που αποκτούν από τα πρότυπα χρήσης που εφαρμόζουν οι καταναλωτές, είτε για να επωφελούνται άμεσα από τις ίδιες δραστηριότητές τους (ή από εκείνες για τις οποίες διαμεσολαβούν) είτε από την πώληση πληροφοριών και πρόσβασης στους πελάτες μέσω της διαφήμισης. Μπορούν επίσης να αποκτούν ένα αθέμιτο πλεονέκτημα εισόδου σε όμορες αγορές, με περαιτέρω διευκόλυνσή τους από ευκαιρίες που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη και ο πειραματισμός σε πραγματικό χρόνο καθώς και από τη χρηματοδότηση που προσφέρει η κεφαλαιαγορά εν αναμονή αυτών των οφελών. Τα κίνητρα και η ικανότητα άσκησης αυτής της ισχύος εξαρτώνται, με τη σειρά τους, από το επιχειρηματικό μοντέλο και την αρχιτεκτονική και τη διακυβέρνηση του οικοσυστήματος.
(...) Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την τροποποίηση του ν. 3959/2011 έχει καταθέσει σχέδιο νομοθεσίας που θα παρέχει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, την κατεξοχήν αρμόδια αρχή για τη ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας, και όχι μόνο ενός τομέα της οικονομίας, τη δυνατότητα να εφαρμόζει κανόνες ανταγωνισμού στα οικοσυστήματα, αντιμετωπίζοντας άμεσα την κατάχρηση της κεντρικής θέσης από μία πλατφόρμα ενός οικοσυστήματος που έχει διαμορφώσει με τρίτες ανεξάρτητες επιχειρήσεις δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα. Θα είναι χρήσιμο για την Ελλάδα, και την Επιτροπή Ανταγωνισμού, να έχει μοχλούς ρυθμιστικής πίεσης στις πλατφόρμες, με δεδομένο δε, ότι η χώρα μας έχει μεγάλο αριθμό συνεργαζομένων επιχειρήσεων (από μικρό-ιδιοκτήτες σπιτιών που συνεργάζονται με την AirBnB και την Booking.com, ως μάγειρες και διανομείς / delivery), που συνεισφέρουν σημαντικά στην απασχόληση, και δυνητικά και σε φορολογικά έσοδα. Με την ψήφιση του νόμου, σκοπεύουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στο άνοιγμα αυτών των κλειστών οικοσυστημάτων με στόχο τη βελτίωση της καινοτομίας. Θα ήθελα να αναφέρω ότι η διάταξη αυτή στον νέο ελληνικό νόμο για τον ανταγωνισμό, έχει προξενήσει μεγάλο ενδιαφέρον, και αναφέρεται ήδη θετικά ως παράδειγμα τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλες τρίτες χώρες».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
