«Διαγωνισμοί» με έναν υποψήφιο για μία στις τρεις δημόσιες συμβάσεις

Η κεντρικοποίηση του συστήματος δημοσίων συμβάσεων για συμβάσεις δημοσίων έργων και συμβάσεις προμηθειών στον τομέα της Υγείας, η διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων δημοσίων συμβάσεων, η δημιουργία ενός μοντέλου πλήρως ηλεκτρονικών διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων, η δημιουργία μητρώων παρόχων υπηρεσιών, προμηθευτών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ) και η προώθηση των δημοσίων συμβάσεων καινοτομίας είναι οι κεντρικοί στόχοι του Σχεδίου Δράσης για την Εθνική Στρατηγική Δημοσίων Συμβάσεων 2021 – 2025 που συμφώνησε η κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στο σχέδιο δράσης περιλαμβάνονται αναλυτικά 74 δράσεις, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους, οι αρμόδιοι φορείς και ο επισπεύδων φορέας για την υλοποίησή τους. Πυρήνας του σχεδίου είναι ο νέος νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις που ψηφίστηκε πρόσφατα και θα αρχίσει να εφαρμόζεται από το καλοκαίρι. Ωστόσο, επικρατεί ανησυχία για «πάγωμα» διαγωνισμών αν δεν προχωρήσει τάχιστα η έκδοση της απαραίτητης δευτερογενούς νομοθεσίας (υπουργικές αποφάσεις, εγκύκλιοι, κ.α.).

Σημειώνεται πως η Ελλάδα δεν βρίσκεται και στις καλύτερες θέσεις με βάση την αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που χρησιμοποιεί δώδεκα δείκτες. Οι τρεις πρώτοι θεωρούνται οι πιο σημαντικοί καθώς σχετίζονται με τον ανταγωνισμό, τη διαφάνεια και την πρόσβαση στην αγορά:

• Ο πρώτος δείκτης αφορά στα ποσοστά των ανατιθέμενων συμβάσεων σε διαγωνιστικές διαδικασίες με έναν συμμετέχοντα και αντικατοπτρίζει διάφορες πτυχές των συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένου του  ανταγωνισμού και της γραφειοκρατίας. Περισσότεροι συμμετέχοντες εξασφαλίζουν περισσότερες επιλογές στις αναθέτουσες αρχές για καλύτερη σχέση ποιότητας / τιμής. Το 2018 το 34% των δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκαν με διαγωνισμό στον οποίο συμμετείχε ένας υποψήφιος! Το αντίστοιχο ποσοστό την Ε.Ε. είναι 23%.
• Ο δεύτερος δείκτης αποτυπώνει το ποσοστό των διαδικασιών διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση και εκτιμά αντιστρόφως ανάλογα την ανάπτυξη ανταγωνισμού και τη διαφάνεια, αφού η τήρηση κανόνων  δημοσιότητας ενισχύει τη διαφάνεια και τον ανταγωνισμό και οδηγεί σε καλύτερη σχέση ποιότητας / τιμής.
• Με τον τρίτο δείκτη αποτυπώνεται η αξία των εθνικών δημόσιων συμβάσεων που δημοσιοποιούνται  σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας, αντικατοπτρίζοντας την προσβασιμότητα και το άνοιγμα των αγορών  των δημοσίων συμβάσεων. Υψηλή επίδοση στον δείκτη αυτόν σημαίνει ότι περισσότερες εταιρείες μπορούν να υποβάλουν προσφορές, κάτι που οδηγεί σε καλύτερη σχέση ποιότητας / τιμής, όπως και μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο κοινό. Ούτε σε αυτούς τους δύο δείκτες η Ελλάδα έχει καλές επιδόσεις.

Το Σχέδιο Δράσης της Εθνικής Στρατηγικής Δημοσίων Συμβάσεων 2021-2025 αποτελείται από τέσσερις πυλώνες, που εξειδικεύονται σε συγκεκριμένες στρατηγικές  κατευθύνσεις: Στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, στον ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα δημοσίων συμβάσεων με την πλήρη μετάβαση σε ψηφιακές δημόσιες συμβάσεις, στην επίτευξη ευρύτερων στρατηγικών στόχων και στην υλοποίηση πολιτικών μέσω των δημοσίων συμβάσεων και, τέλος, στην καλή διακυβέρνηση του τομέα δημοσίων συμβάσεων.

Μερικά παραδείγματα των μέτρων που προβλέπονται είναι η ανάπτυξη πρότυπου τεύχους διακήρυξης για  την κατασκευή και  αναβάθμιση λιμένων μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης /ΣΔΙΤ, η διενέργεια μελέτης μέτρησης διοικητικού  βάρους των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης  δημοσίων συμβάσεων  για τη λήψη δομημένων  αποφάσεων για την  περαιτέρω απλοποίηση  του θεσμικού πλαισίου, η ανάπτυξη σύγχρονου συστήματος επιχειρησιακής ευφυΐας για την εξαγωγή αναλυτικών ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων στον τομέα δημοσίων συμβάσεων και η δημιουργία ψηφιακού παρατηρητηρίου τιμών.