Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) παραμένουν ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό εργαλείο για την υλοποίηση έργων υποδομής στην Ελλάδα, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Η χώρα κατατάχθηκε στη 2η θέση παγκοσμίως μεταξύ 140 χωρών στον τομέα των «Βέλτιστων Διαγωνιστικών Διαδικασιών σε έργα ΣΔΙΤ», σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Επιπλέον, πολλά ελληνικά έργα ΣΔΙΤ έχουν αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις.
Όπως επισημαίνουν στελέχη του τεχνικού κλάδου, τα έργα υποδομής μέσω ΣΔΙΤ προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα και ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας αποτελεί η επιτάχυνση του χρόνου δημοπράτησης, ώστε να αντιμετωπιστούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση.
Ο κ. Σαμαράς, επικεφαλής της εταιρείας “Σαμαράς & Συνεργάτες ΑΕ – Σύμβουλοι Μηχανικοί”, η οποία έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως Τεχνικός Σύμβουλος και Project Manager σε έργα ΣΔΙΤ, τονίζει ότι τα ιδιωτικά κεφάλαια αξιοποιούνται για την υλοποίηση σημαντικών υποδομών. Στα ανταποδοτικά ΣΔΙΤ, όπου η αποπληρωμή του ιδιωτικού φορέα γίνεται μέσω της εκμετάλλευσης του έργου, δεν επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την ενίσχυση αυτών των συμπράξεων.
Παράλληλα, υπάρχουν και τα κοινωνικά ΣΔΙΤ, όπως σχολεία, όπου η αποπληρωμή γίνεται από το Δημόσιο μέσω πληρωμών διαθεσιμότητας από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Αυτά απαιτούν προσεκτική επιλογή λόγω των περιορισμένων πόρων του ΠΔΕ.
Ο κ. Σαμαράς επισημαίνει ότι ο θεσμός των ΣΔΙΤ προσφέρει ολοκληρωμένο πλαίσιο υλοποίησης έργων, επιτυγχάνοντας βέλτιστη κατανομή κινδύνων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Όταν το επιχειρηματικό ρίσκο επιμερίζεται σωστά, η δημόσια δαπάνη δεν προσμετράται στο δημόσιο έλλειμμα ή το χρέος.
Σημαντική είναι και η συμβολή του ανταγωνιστικού διαλόγου, ο οποίος βελτιώνει τις τεχνικές προδιαγραφές των έργων και μειώνει ενστάσεις και προσφυγές, επιταχύνοντας τη διαγωνιστική διαδικασία. Επίσης, καθώς ο ιδιωτικός φορέας αναλαμβάνει τη συντήρηση για πολλά χρόνια, τα έργα ΣΔΙΤ κατασκευάζονται με υψηλότερη ποιότητα και μικρότερο κόστος συντήρησης.
Μεγάλα έργα υποδομής, όπως αυτοκινητόδρομοι, κτιριακά, περιβαλλοντικά (διαχείριση απορριμμάτων) και αρδευτικά έργα, μεταξύ των οποίων και το πρόγραμμα ΥΔΩΡ 2-0, υλοποιούνται μέσω ΣΔΙΤ.
Προκλήσεις και προοπτικές των ΣΔΙΤ στην Ελλάδα
Παρά τα πλεονεκτήματα, τα ΣΔΙΤ αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η αδυναμία αναμόρφωσης του αρχικού προϋπολογισμού, ο οποίος συχνά βασίζεται σε ελλιπή τεχνικά στοιχεία. Συχνές αλλαγές στη νομοθεσία, καθυστερήσεις στην εκπόνηση ειδικών πολεοδομικών σχεδίων και επικαιροποίηση αδειών περιβαλλοντικών όρων επηρεάζουν αρνητικά την εξέλιξη των έργων.
Σύμφωνα με τον κ. Σαμαρά, οι καθυστερήσεις δεν αποδίδονται στον θεσμό των ΣΔΙΤ, αλλά σε διαχρονικές διοικητικές και θεσμικές παθογένειες που επηρεάζουν τη συνολική ωρίμανση των μεγάλων έργων.
Η πρόκληση για το μέλλον είναι η επιτάχυνση της φάσης ωρίμανσης των έργων, με σωστή τεχνική υποστήριξη, ρεαλιστικούς προϋπολογισμούς και απλούστευση του θεσμικού πλαισίου. Το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα παραμένει το βασικό πλεονέκτημα των ΣΔΙΤ, ενώ ο ρόλος των τεχνικών συμβούλων γίνεται ολοένα και πιο ουσιαστικός για την επιτυχή και ταχεία υλοποίηση των έργων.