Η πανδημία ανατρέπει τις προβλέψεις, φόβοι για αδύναμη ανάκαμψη

Σενάρια «μετάλλαξης της κρίσης» με επιβράδυνση της ανάπτυξης και διόγκωση του δημοσιονομικού λογαριασμού για μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών θέτει στο τραπέζι το οικονομικό επιτελείο, υπό το βάρος του νέου κύματος πανδημίας που «ανοίγει πληγές» στην αγορά και χαμηλώνει τον πήχη για τις τουριστικές εισπράξεις    

Παράλληλα η διαιώνιση του κλίματος αβεβαιότητας επιτείνει τη συντηρητική ψυχολογία στα νοικοκυριά οδηγώντας σε συγκράτηση της καταναλωτικής δαπάνης με αλυσιδωτές παρενέργειες στο ΑΕΠ και τα κρατικά έσοδα.

Το κλίμα στο υπουργείο Οικονομικών βαραίνει μετά τη συγκρατημένη αισιοδοξία των τελευταίων ημερών, καθώς η επιβάρυνση του επιδημιολογικού φορτίου σε συνδυασμό με τον «πόλεμο» των εμβολίων θολώνει το χρονικό ορίζοντα για τον απεγκλωβισμό από την καραντίνα, που με βάση τον αρχικό σχεδιασμό τοποθετούνταν από τον Απρίλιο και μετά. Με την αδρεναλίνη στα ύψη, τα στελέχη δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ο στροβιλισμός της οικονομίας να συνεχιστεί έως το καλοκαίρι. Σοβαρή εστία κινδύνου αποτελεί ο τουρισμός. Σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις, οι εισπράξεις στην καλύτερη των περιπτώσεων αναμένεται να κυμανθούν στα 6,5 - 7 δισ. ευρώ καταγράφοντας μείωση 62% σε σχέση με το 2019, πράγμα που σε απόλυτα ποσά μεταφράζεται σε απώλειες άνω των 11 δισ. ευρώ. 

Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι για ταχεία και βιώσιμη ανάπτυξη απαιτείται σημαντική ενίσχυση της κατανάλωσης και άλματα στις δημόσιες ή ιδιωτικές επενδύσεις αλλά κανένας από τους καίριους αυτούς τομείς δεν αναμένεται να κάνει την έκπληξη. Θα ανακάμψουν, αλλά θα παραμείνουν κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο. Σημειώνεται ότι ο κυβερνητικός στόχος για ανάπτυξη 4,8% φέτος στηρίζεται στην αύξηση κατά 3% της ιδιωτικής κατανάλωσης έναντι μείωσης 7,6% το 2020 και στη ραγδαία άνοδο των επενδύσεων και των εξαγωγών κατά 23,2% και 22,5% αντίστοιχα μετά τη καθίζηση που υπέστησαν το 2020 (-14,3% και -30,3%)  

Το πρώτο τρίμηνο του έτους «κόλλησε» στην ύφεση και τώρα το μεγάλο ζητούμενο είναι τι θα συμβεί από εκεί και πέρα έλεγε χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή αφήνοντας ανοιχτή την αναθεώρηση επί τα χείρω των προβλέψεων για την ανάκαμψη και το δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Αν και είναι νωρίς για ασφαλείς εκτιμήσεις σχετικά με την ένταση και την έκταση της πανδημίας το επόμενο διάστημα ωστόσο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους βάζουν σε πρώτο πλάνο το δυσμενές σενάριο του  προϋπολογισμού σύμφωνα με το οποίο η μεταβολή του ΑΕΠ θα είναι κατά 1,5% χαμηλότερη από την προβλεπόμενη και έτσι ο ρυθμός  για ολόκληρο το 2021 πέφτει στο 3,3%, ανεβάζοντας αυτόματα το πρωτογενές έλλειμμα κατά ESA στο 4,5% του ΑΕΠ. Σε περίπτωση, όμως, που η «φωτιά» της πανδημίας εξακολουθήσει να καίει στο τρίτο τρίμηνο του έτους η ανάπτυξη θα προσγειωθεί στην περιοχή του 1%.

Στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού υπάρχει ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «Ανάλυση ευαισθησίας» όπου καταγράφονται οι επιπτώσεις στην οικονομία και τα δημόσια οικονομικά σε περίπτωση που η εξάπλωση της πανδημίας απαιτήσει ισχυρότερα ή μεγαλύτερης διάρκειας περιοριστικά μέτρα η υπάρξουν καθυστερήσεις στη διαδικασία εμβολιασμού.

Με βάση τις παραπάνω παραδοχές προβλέπεται «μείωση του ρυθμού ονομαστικής μεγέθυνσης κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, πράγμα που συνεπάγεται ότι το ΑΕΠ το 2021 σε τρέχουσες τιμές από 171,9 δις. ευρώ σύμφωνα με το βασικό σενάριο θα διαμορφωθεί σε 169,5 δις. ευρώ έναντι 162,8 δις. ευρώ το 2020. Μία τέτοια μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ θα οδηγούσε σε επιδείνωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος κατά 0,74% του ΑΕΠ σε σχέση με το σενάριο του Προϋπολογισμού 2021. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση αυτή το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA θα διαμορφωνόταν σε -7,4% του ΑΕΠ έναντι -6,7% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα κατά ESA θα διαμορφωνόταν σε -4,5% του ΑΕΠ έναντι -3,8% του ΑΕΠ. Σε απόλυτους όρους, ο μειωμένος αυτός ονομαστικός ρυθμός μεγέθυνσης θα οδηγούσε σε επιπλέον δημοσιονομική επιβάρυνση της τάξης του 1,1 δις. ευρώ».

Πέραν του πλήγματος στην παραγωγική βάση της χώρας, η συνέχιση της επέλασης του κορονοϊού θα υποχρεώσει το υπουργείο Οικονομικών σε πρόσθετες σε σχέση με τις προβλέψεις παρεμβάσεις για την αναπλήρωση των ζημιών σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά οι οποίες θα εντείνουν τους δημοσιονομικούς κραδασμούς. Ήδη ανακοινώθηκε η παράταση και το Φεβρουάριο του μέτρου των αναστολών συμβάσεων για τους εργαζόμενους σε κλειστές και πληττόμενες επιχειρήσεις αυξάνοντας το κόστος του Δημοσίου για την χορήγηση των ειδικών επιδομάτων των 534 ευρώ και της κάλυψης των ασφαλιστικών εισφορών.

Παράλληλα αβέβαιη είναι η πορεία των φορολογικών εσόδων. Λόγω της συρρίκνωσης των εισοδημάτων και της αγοραστικής κίνησης περιορίζεται η φορολογητέα ύλη για το δημόσιο καθώς και η δυνατότητα επιχειρήσεων και νοικοκυριών να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στην εφορία τη στιγμή μάλιστα που από τον Μάιο θα αρχίσουν να τρέχουν οι πληρωμές για «παγωμένα κορωνοχρέη» άνω των 3 δισ. ευρώ. Επισημαίνεται ότι ο προϋπολογισμός προβλέπει ότι οι εισπράξεις από φόρους θα είναι αυξημένες φέτος κατά 3,5 δισ. ευρώ.