Η διατήρηση της χρυσής ισορροπίας ανάμεσα στην παροχή αποτελεσματικής στήριξης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά στο τελευταίο στάδιο της πανδημίας και στην αποφυγή μιας δημοσιονομικής εκτροπής, αλλά και η αποτελεσματική διαχείριση των τεράστιων χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν τις δύο βασικές προκλήσεις του 2021 για την οικονομική πολιτική. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση θα κληθεί να διαχειρισθεί το στενό «μαρκάρισμα» από τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς, που θα αρχίσει να θυμίζει εποχές τρόικας.
Στο δημοσιονομικό πεδίο, μπορεί να μην ισχύουν και για τον επόμενο χρόνο οι αυστηροί ευρωπαϊκοί κανόνες και οι στόχοι του προγράμματος ενισχυμένης εποπτείας για υψηλά πλεονάσματα, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το οικονομικό επιτελείο έχει λυμένα χέρια στην οικονομική πολιτική. Ο κεντρικός στόχος του προϋπολογισμού για μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος σε όρους ενισχυμένης εποπτείας από το 7,2% του ΑΕΠ στο 3,9% είναι αρκετά ρεαλιστικός και φαίνεται ότι μπορεί να επιτευχθεί, αλλά είναι σημαντικό να μην υπάρξουν αποκλίσεις που θα δημιουργούσαν εντάσεις στις σχέσεις με τους Ευρωπαίους δανειστές και κλονισμό της εμπιστοσύνης της αγοράς, που σήμερα δανείζει την Ελλάδα με μηδενικά επιτόκια, χάρη και στα μέτρα στήριξης από την ΕΚΤ.
Όμως, ο «άγνωστος Χ» της δημοσιονομικής εξίσωσης θα είναι διαχείριση των συνεπειών από την πανδημία, που θα συνεχισθούν και το 2020, παρά την αισιοδοξία που δημιουργεί η έναρξη των εμβολιασμών. Το παρατεταμένο, δεύτερο lockdown, η όχι μικρή πιθανότητα για ένα ακόμη lockdown πριν φθάσουμε στο καλοκαίρι, οι πιέσεις από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά για περισσότερα μέτρα στήριξης, οι ενδεχόμενες υστερήσεις στα δημόσια έσοδα, για τα οποία έχει τεθεί στόχος αύξησης κατά 3,5 δισ. ευρώ και ο κίνδυνος για νέο «ατύχημα» στην τουριστική περίοδο, αν δεν ανοίξουν αρκετά ως τον Ιούνιο οι διεθνείς τουριστικές ροές, θα κρατήσουν το οικονομικό επιτελείο σε εγρήγορση το 2021.
Το ζήτημα έχει και μια πολύ σοβαρή πολιτική πτυχή, καθώς οι «τραυματισμένες» από τη νέα κρίση μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και τα νοικοκυριά, ασκούν όλο και εντονότερη πίεση στην κυβέρνηση για μέτρα ανακούφισης, που φθάνουν στα όρια… Σεισάχθειας: ρύθμιση όλων των οφειλών σε εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία σε 120 δόσεις, «κούρεμα» χρεών κ.ο.κ. Η διαχείριση αυτής της πολιτικής πίεσης δεν θα είναι εύκολη για την κυβέρνηση, ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη τα σενάρια για πρόωρες εκλογές μέσα στο 2021, μετά τη «λήξη συναγερμού» για την πανδημία.
Δύσκολο στοίχημα με το Ταμείο Ανάκαμψης
Σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάκαμψη, με ώθηση από τα τεράστια κονδύλια που θα αρχίσουν να διατίθενται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, οι προκλήσεις ξεφεύγουν πλέον από το επίπεδο της στρατηγικής και του σχεδιασμού και φθάνουμε στα… δύσκολα, δηλαδή στην ανάγκη αποτελεσματικής υλοποίησης των σχεδίων από ένα κρατικό μηχανισμό που έχει ιστορικά αποδείξει την ανικανότητά του να διεκπεραιώσει αποτελεσματικά τα επενδυτικά προγράμματα με ευρωπαϊκά κονδύλια.
Πάντως, αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, τα κονδύλια που έχει λαμβάνειν η Ελλάδα είναι της τάξεως των 5,5 δισ. ευρώ συνολικά, δηλαδή αντιστοιχούν σε περίπου 3% του ΑΕΠ και θα μπορούσαν να συμβάλουν καταλυτικά στην ενίσχυση της ανάκαμψης, τον πρώτο χρόνο μετά την πανδημία. Όπως σημείωνε πρόσφατα η Alpha Bank, «η προοπτική πρόσβασης στα κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, από το δεύτερο εξάμηνο του 2021, δύναται να ενισχύσει σημαντικά την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Ειδικά για το 2021, αναμένεται να αντληθούν με τη μορφή επιχορηγήσεων 2,6 δισ. ευρώ περίπου από το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility, RRF) και 1,6 δισ. ευρώ, από την πρωτοβουλία REACT-EU , καθώς και 1,3 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων».
Τα κονδύλια αυτά μπορούν να αυξήσουν, όπως αναφέρει η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, κατά 23,2% τις επενδύσεις στην οικονομία το 2021. Για να γίνει πραγματικότητα, όμως, αυτή η θετική πρόβλεψη, θα χρειασθεί μια πρωτοφανής κινητοποίηση από το Δημόσιο για να αρχίσουν να «τρέχουν» οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο, αλλά και από τις τράπεζες, που θα κληθούν να εγκρίνουν σοβαρά επενδυτικά σχέδια και να συμπληρώσουν τα φθηνά ευρωπαϊκά δάνεια με δικές τους πιστώσεις. Το στοίχημα αυτό μπορεί να κερδηθεί, αλλά δεν θα είναι εύκολο.
Οι Θεσμοί ξαναγίνονται... τρόικα
Ένα νέο στοιχείο στην εξίσωση της οικονομικής πολιτικής του 2021 θα είναι η, διαφαινόμενη ήδη από το 2020, αλλαγή στις σχέσεις με τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς που εξακολουθούν να επιτηρούν την οικονομία, στο πλαίσιο του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας, ενώ με τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης ο ρόλος τους αναβαθμίζεται και αρχίζει να θυμίζει εποχές τρόικας, καθώς η τήρηση των συμφωνιών με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή ροή των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Ύστερα από μια αρκετά μεγάλη περίοδο χαλαρής εποπτείας της Ελλάδας, που έγινε ακόμη πιο χαλαρή στις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας, στο τέλος του 2020 οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί άρχισαν να… αγριεύουν, όταν διαπίστωσαν ότι οι πολιτικές πιέσεις που δέχεται η κυβέρνηση για όλο και περισσότερα μέτρα στήριξης άρχισε να οδηγεί την οικονομική πολιτική σε λύσεις που ξεπερνούν τα όρια της έκτακτης στήριξης λόγω πανδημίας και κινούνται προς την κατεύθυνση των αλόγιστων, γενικών παροχών.
Οι Θεσμοί έκαναν αισθητή την παρουσία τους, ζητώντας να αποσυρθεί ρύθμιση που προέβλεπε πληρωμή σε 120 δόσεις όλων των χρεών σε δήμους, ενώ ξεκαθάρισαν ότι δεν θα γίνουν στο εξής δεκτές γενικές ευνοϊκές ρυθμίσεις, που ξεπερνούν τα όρια της διαχείρισης επιπτώσεων της πανδημίας. Έτσι, το οικονομικό επιτελείο αντιμετωπίζει πλέον την πρόκληση να «κόψει και ράψει» όλα τα μέτρα στήριξης που θα αρχίσουν να εφαρμόζονται το 2021, όπως οι νέες ρυθμίσεις που θα πρέπει να γίνουν για οφειλές φόρων και εισφορών, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέτρα θα περάσουν από το μικροσκόπιο των Θεσμών.
Επιπλέον, οι γνωστές από το παρελθόν καθυστερήσεις και αναβολές σε βασικές μεταρρυθμίσεις, όπως ο νέος πτωχευτικός κώδικας, εγγράφονται πλέον σε ένα νέο πλαίσιο επιτήρησης, καθώς η Κομισιόν έχει τη δυνατότητα να εισηγηθεί διακοπή των εκταμιεύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, όταν δεν τηρούνται τα ορόσημα που προβλέπονται στα προγράμματα που συμφωνούνται με τα κράτη. Η Κομισιόν έστειλε, για παράδειγμα, τα μηνύματά της σχετικά με τις καθυστερήσεις για την εφαρμογή του πτωχευτικού νόμου, την οποία συνέδεσε με την έναρξη εκταμιεύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί η κυβέρνηση να επιταχύνει το βηματισμό της για να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος πριν το τέλος του α’ εξαμήνου.
Σε κάθε περίπτωση, αρχίζει να γίνεται σαφές ότι η γενναιόδωρη παροχή κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την υπέρβαση των συνεπειών της πανδημίας συνδέεται με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις και αναβαθμισμένη επιτήρηση, που θα γίνει ο νέος κανόνας στις σχέσεις της Αθήνας με τις Βρυξέλλες το 2021.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
