Ενώπιον δομικών αλλαγών βρίσκεται η αγορά ακινήτων, σύμφωνα με τους ειδικούς. Η πανδημία και οι συνέπειές της στην οικονομική ζωή λειτουργούν ως «επιταχυντές» για εξελίξεις, που ίσως έκαναν την εμφάνισή τους αρκετά χρόνια αργότερα, ή και καθόλου. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα έγκειται στη δρομολόγηση νέων χρήσεων για κτίρια, τα οποία σήμερα καθίστανται παρωχημένα με ιλλιγιώδη ταχύτητα.
Παλιά κτίρια γραφείων σε περιφερειακές περιοχές χωρίς καλές προσβάσεις, πολυκαταστήματα ερειπωμένα λόγω της πολυετούς κρίσης της περιόδου 2010-2017 και τα «εμπορικά κέντρα» των δεκαετιών του 1980 -1990, που αφορούν μικρές μονάδες σε συνοικίες, όπως π.χ. το Χαλάνδρι, ο Χολαργός, η Γλυφάδα κτλ., μετατρέπονται σήμερα σε παρωχημένες μορφές real estate, που θα πρέπει να μετασχηματιστούν, προκειμένου να μπορέσουν να επαναχρησιμοποιηθούν και να προσελκύσουν χρήστες, παράγοντας και τα αντίστοιχα έσοδα, που να δικαιολογούν την παρουσία τους.
Όπως τονίζουν οι ειδικοί του κλάδου, για κάποια κτίρια θα βρεθούν νέες χρήσεις και λειτουργίες. Ωστόσο, θα υπάρξουν και κατεδαφίσεις κτιρίων, που θα κριθούν πλήρως παρωχημένα και το κόστος για την ανακατασκευή και αλλαγή χρήσης τους, θα είναι μεγαλύτερο από το όποιο μελλοντικό όφελος για τον ιδιοκτήτη, με αποτέλεσμα να είναι προτιμότερη η πώληση του οικοπέδου.
Πρόκειται για ένα ζήτημα που τέθηκε ήδη από επαγγελματίες της αγοράς, πριν από λίγα χρόνια, όταν κατέστη εμφανές ότι οι συνέπειες της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, θα άφηναν το «σημάδι» τους.
Αρκετά από τα ακίνητα αυτά βρίσκονται πλέον στα χέρια των τραπεζών, ή των servicers, δηλαδή των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» δανείων και των funds που αγόρασαν τέτοια χαρτοφυλάκια τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχει λοιπόν η αισιοδοξία ότι σταδιακά θα αναζητηθούν επαγγελματικές λύσεις για την αξιοποίηση αυτού του στοκ ακινήτων.
Οι λύσεις
Οι σύγχρονες επιταγές του real estate προτάσσουν νέες χρήσεις, με βάση την πορεία της ζήτησης. Data centers, όπως εκείνο που θα αναπτύξει η Microsoft, αποτελεί μία νέα επιλογή στον κλάδο, με σημαντικά δυνητικά οφέλη, αρκεί να βρεθεί ο χρήστης.
Η υπ’αριθμόν ένα τάση στο εξωτερικό είναι οι ευέλικτοι χώροι εργασίας, δηλαδή γραφεία τα οποία να μισθώνονται από πολλές, διαφορετικές εταιρείες ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, ο όμιλος IWG, υπό την καθοδήγηση του κ. Χρ. Μισαηλίδη, ο οποίος έχει και τον ρόλο του στρατηγικού συνεργάτη του αμερικανικού κολοσσού για την ελληνική αγορά, σχεδιάζει την ανάπτυξη 60 τέτοιων κέντρων σε όλη την χώρα τα επόμενα χρόνια. Μεταξύ των ακινήτων που θα επιλεγούν θα είναι και νυν παρωχημένα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας, όπως για παράδειγμα ακίνητα που φιλοξενούσαν πολυκαταστήματα (π.χ. Hondos, Μινιόν) και σήμερα δύσκολα μπορούν να αποδώσουν με την χρήση αυτή.
Αντίστοιχα, περιφερειακά του κέντρου της Αθήνας, όπως σε περιοχές των βορείων, αλλά και των νοτίων προαστίων, ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας, απαντώνται απαρχαιωμένα κτίρια γραφείων, τα οποία απαιτούν σημαντικές επενδύσεις, προκειμένου να εκσυγχρονιστούν και να μπορέσουν να προσελκύσουν νέους χρήστες. Έτσι, στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι τα ακίνητα αυτά, τα οποία σήμερα καταγράφουν κατακόρυφη πτώση αξιών και τιμών ενοικίασης, θα μπορούσαν να μετατραπούν σε κτίρια φιλοξενίας ηλικιωμένων, ή ακόμα και σε συγκροτήματα ενοικιαζόμενων κατοικιών, με προσανατολισμό είτε προς τους φοιτητές, είτε προς νέα ζευγάρια.
Τα επόμενα χρόνια θα πολλαπλασιαστούν οι στεγαστικές ανάγκες από νέα νοικοκυριά, που θα οδηγούνται εξ ανάγκης στη λύση του ενοικίου. Έτσι, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, ώστε και τα ενοίκια να είναι προσιτά για το συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς. Ήδη, στην αγορά ακινήτων κυοφορούνται τέτοιες ιδέες από εταιρείες ανάπτυξης.