Μια άγνωστη πτυχή των δραματικών γεγονότων του α' εξαμήνου 2015 φώτισε ο Γιάννης Στουρνάρας με την ομιλία του στην παρουσίαση του βιβλίου των δημοσιογράφων Ε. Βαρβιτσιώτη - Β. Δενδρινού, «Η τελευταία μπλόφα», εξηγώντας πώς αποσοβήθηκε, με παρέμβαση και της Τράπεζας της Ελλάδος, μια αθέτηση πληρωμής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που, όπως τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ, θα οδηγούσε «σε κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες για τη χώρα».
«Θα ήθελα εδώ να αναφερθώ και σε μία άγνωστη, ως επί το πλείστον, πτυχή της προσπάθειας που καταβάλλαμε στην Τράπεζα της Ελλάδος εκείνο το κρίσιμο εξάμηνο του 2015 για να στηρίξουμε το ελληνικό Δημόσιο και να αποφύγουμε την χρεοκοπία, και που ελπίζω, στην αναθεωρημένη έκδοση του ανά χείρας βιβλίου, να συμπεριληφθεί», τόνισε ο κ. Στουρνάρας στην ομιλία του και αφηγήθηκε ως εξής το πώς αποσοβήθηκε η αθέτηση πληρωμής:
«Είναι ένα γεγονός που δεν πήρε ευρεία δημοσιότητα όταν συνέβη, αλλά αναδεικνύει τον υποστηρικτικό ρόλο της Τράπεζας της Ελλάδος τη δύσκολη εκείνη περίοδο, και την εφευρετικότητα των στελεχών της. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, όπως γνωρίζετε, η χώρα μας αντιμετώπιζε έντονα προβλήματα ρευστότητας κυρίως με την φυγή καταθέσεων, και δυσκολευόταν να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, τόσο στο εσωτερικό (καταβολή μισθών και συντάξεων), όσο και στο εξωτερικό (αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων). Το 2015 ήταν μια ιδιαίτερα επιβαρυμένη από αυτή την άποψη χρονιά, με την υποχρέωση, μεταξύ άλλων, καταβολής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνολικά είκοσι ενός (21) χρεολυσίων ύψους SDR 7,3 δισεκ. (9,0 δισεκ ευρώ).
Να κάνω εδώ μια παρένθεση και να πω ότι τα SDR (Special Drawing Rights – Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα) Holdings είναι διαθέσιμα των χωρών-μελών του ΔΝΤ, τα οποία «δημιουργούνται» μέσω της καταβολής αντίστοιχων ποσών από το ΔΝΤ στα μέλη του (SDR Allocations). Οι χώρες-μέλη, δηλαδή, έχουν μια αρχικά ισόποση απαίτηση και υποχρέωση έναντι του ΔΝΤ. Ο λογαριασμός των SDR Holdings τηρείται στο ΔΝΤ με σκοπό την κάλυψη μελλοντικών υποχρεώσεων από τόκους των μελών.
Μια από τις πιο πιεστικές περιπτώσεις αφορούσε εκείνο το διάστημα την υποχρέωση καταβολής στο ΔΝΤ στις 12 Μαΐου 2015 ενός χρεολυσίου, ύψους SDR 600,7 εκατ. (περίπου 750 εκατ. ευρώ). Γνωρίζοντας την έλλειψη ρευστότητας που αντιμετώπιζε η χώρα, έγιναν προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης, ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να ανταποκριθεί στην υποχρέωσή της αυτή. Συγκεκριμένα, σε επικοινωνία μου με τον τότε εκπρόσωπο της χώρας στο ΔΝΤ Θάνο Κατσάμπα διερευνήθηκε το ενδεχόμενο χρήσης κεφαλαίων από τον λογαριασμό διαθεσίμων SDR Holdings του Ελληνικού Δημοσίου στο ΔΝΤ. Από την επικοινωνία αυτή προέκυψε ότι η χρήση των διαθεσίμων του λογαριασμού αυτού για την αποπληρωμή χρεολυσίου ήταν μεν εφικτή, καθώς δεν ήταν αντίθετη με το καταστατικό του Ταμείου, ωστόσο δεν υπήρχε αντίστοιχο διεθνές προηγούμενο. Για τον λόγο αυτό, η ενεργοποίηση της λύσης αυτής απαιτούσε την κατάλληλη προετοιμασία από πλευράς ΔΝΤ, κάτι που απαιτούσε επαρκή χρονικά περιθώρια.
Το Υπουργείο Οικονομικών μας ενημέρωσε δύο εργάσιμες ημέρες πριν από την αποπληρωμή, την Παρασκευή 8 Μαΐου 2015, ότι η συνήθης διαδικασία αποπληρωμής ανεστάλη μέχρι νεωτέρας, λόγω μη επαρκούς υπολοίπου στα διαθέσιμα του Δημοσίου. Καθώς ο κίνδυνος αθέτησης της εν λόγω αποπληρωμής, στην ουσία δηλαδή χρεοκοπίας της χώρας, ήταν εμφανής, αποφασίστηκε η υλοποίηση της παραπάνω λύσης. Το Σαββατοκύριακο 9-10 Μαΐου 2015, τα αρμόδια στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος και εγώ ήμασταν σε συνεχή επικοινωνία με τον κ. Κατσάμπα και τα στελέχη του ΔΝΤ, εξετάζοντας εναλλακτικές προσεγγίσεις και διαδικασίες. Από τις εναλλακτικές λύσεις που προτάθηκαν από το ΔΝΤ, το Υπουργείο αποφάσισε την άντληση SDR 523,7 εκατ. από τον λογαριασμό SDR Holdings στο ΔΝΤ, ενώ το υπόλοιπο ποσό, ήτοι 77 εκατ., καλύφθηκε από τα διαθέσιμα του Δημοσίου. Με τον τρόπο αυτό, αποσοβήθηκε μια κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες για τη χώρα, και η Τράπεζα της Ελλάδος προσέφερε πολύτιμο χρόνο στην κυβέρνηση για την εξεύρεση λύσης στα πιεστικά προβλήματα με τα οποία ήταν αντιμέτωπη».
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο κ. Στουρνάρας επέκρινε ένα από τα μέλη της τρόικας, επειδή, όπως είπε, με τις εμμονές του δεν επέτρεψε να κλείσει η διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση του δεύτερου μνημονίου, πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015:
«Τότε ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να κλείσει η διαπραγμάτευση, γιατί η διαφορά που χώριζε τις δύο πλευρές ήταν πολύ μικρή, δραματικά μικρότερη από τα μέτρα του τρίτου μνημονίου, που ήρθε μετά. Με το όφελος της στερνής γνώσης, δηλαδή γνωρίζοντας εκ των υστέρων τι ακολούθησε, μπορώ να πω ότι η ευθύνη των εταίρων της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλη για την εξέλιξη αυτή. Οι εμμονές τους, ιδιαίτερα ενός μέλους της τότε τρόικας, πληρώθηκαν ακριβά».
Σημειώνεται ότι εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν δημοσιευθεί στον Τύπο, εξαιρετικά σκληρή στάση στη διαπραγμάτευση κρατούσε ο Ρίσι Γκογιάλ, εκπρόσωπος του ΔΝΤ.
Εσφαλμένη εκτίμηση
Παρουσιάζοντας τη δική του ερμηνεία για την πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Στουρνάρας απέδωσε την τακτική της ρήξης που ακολουθήθηκε σε μια εσφαλμένη πεποίθηση, ότι οι δανειστές θα φοβούνταν μια έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ:
«Οι εξελίξεις μετά τον Ιανουάριο του 2015 ανέτρεψαν το θετικό κλίμα που είχε αρχίσει να δημιουργείται στην οικονομία την αμέσως προηγούμενη χρονική περίοδο, και μετά από πολλές προσπάθειες και θυσίες. Αντί να γίνει το αυτονόητο, δηλαδή να συνεχιστούν οι προσπάθειες από εκεί που τις άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση και οι οποίες προσπάθειες είχαν αρχίσει να παράγουν ορατά και ουσιαστικά αποτελέσματα, επιχειρήθηκε από τη νέα κυβέρνηση μια διαπραγμάτευση εντελώς διαφορετική, που στηρίχθηκε στη ρήξη, βασισμένη στη λανθασμένη πεποίθηση ότι οι εταίροι της Ελλάδας και οι δανειστές της θα φοβηθούν μία ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία και την έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ.
Η πεποίθηση αυτή, όμως, ήταν εντελώς λανθασμένη, διότι το ευρώ είχε ήδη θωρακιστεί απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήδη από το 2012, με τη δημιουργία κατάλληλων μέσων πολιτικής, κυρίως με τα προγράμματα SMPs και OMTs της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τη δημιουργία του EFSF και μετά του (πληρέστερου) ESM, και βεβαίως της, έστω και ατελούς, τραπεζικής ένωσης. Επομένως, η χώρα οδηγήθηκε, μέσα από μια αδιέξοδη, ατέρμονη και ανερμάτιστη διαπραγμάτευση, σε μία παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας και στις δραματικές εξελίξεις που κορυφώθηκαν στα μέσα του 2015, πρώτα με το διαφαινόμενο αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις και στη συνέχεια, με την επιβολή ελέγχων στις αναλήψεις μετρητών και τις μεταφορές κεφαλαίων, αμέσως μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
