Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Η εξέλιξη της πανδημίας «κλειδί» για τη δημοσιονομική επιβάρυνση

Το αποτέλεσµα της εκτέλεσης του προϋπολογισµού στο τέλος του έτους θα είναι συνάρτηση τόσο των εξελίξεων σε σχέση µε την πανδηµία αλλά και µε την έκταση των επιπρόσθετων δηµοσιονοµικών µέτρων στήριξης της οικονοµίας, όπως εκτιμά το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, σε έκθεσή του στην οποία καταγράφονται οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία.

Στα βασικότερα συμπεράσματα της έκθεσης του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

• Το ΑΕΠ κατέγραψε σηµαντική επιβράδυνση το β' τρίµηνο του 2020 κατά 15,2%, η µεγαλύτερη που έχει καταγραφεί τουλάχιστον από το 1995, αφότου δηλαδή υπάρχουν επίσηµα διαθέσιµα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Η πτώση αυτή προήλθε λόγω της περιστολής της οικονοµικής δραστηριότητας, η οποία ειδικά τον Απρίλιο ήταν πολύ µεγάλη. Προφανώς συνέβαλε σε αυτό η γενικευµένη οικονοµική ανασφάλεια, η οποία αποτυπώθηκε στην ισχυρή πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Υποστηρικτικό σε µια τέτοια ερµηνεία είναι ότι οι αποταµιεύσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων συνέχισαν καθ' όλη τη διάρκεια του Β' τριµήνου να αυξάνονται, παρά τη µείωση των εισοδηµάτων και των απασχολούµενων. Επιπλέον στην πτώση του ΑΕΠ συνέβαλε η επιδείνωση του εξωτερικού ισοζυγίου κατά 2,5 δισ. σε σχέση µε το Β' τρίµηνο του 2019. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις µειώθηκαν κατά περίπου 4,5 δισ. (ή ως ποσοστό κατά 98% περίπου) σε σχέση µε το Β' τρίµηνο του 2019.
• Σε επίπεδο εξαµήνου η πτώση του ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 7,9%. Ειδικότερα, το B' τρίµηνο του 2020 η τελική καταναλωτική δαπάνη µειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 10,1%, αποτέλεσµα κυρίως της πτώσης της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 11,6%. Ωστόσο και η δηµόσια κατανάλωση µειώθηκε κατά 3,2%, γεγονός αναµενόµενο σε ένα βαθµό, µιας και τα κυβερνητικά µέτρα που θεσπίστηκαν την περίοδο µέχρι και τον Ιούνιο αφορούσαν κυρίως µεταβιβάσεις και µεταθέσεις/µειώσεις φόρων, ενώ ένα µόνο µικρό κλάσµα αυτών κατευθύνθηκε απευθείας στη δηµόσια κατανάλωση. Όπως προαναφέρθηκε το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών επιδεινώθηκε κατά περίπου Euro 2,5 δισ., µε τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών να καταγράφουν πτώση κατά 32,1%, η οποίο µερικώς µόνο αντισταθµίστηκε από τη συγκράτηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 17,2%.
• Ο σηµαντικός περιορισµός της ζήτησης λόγω της πανδηµίας του Covid-19, η πτώση των διεθνών τιµών του πετρελαίου και η µείωση του ΦΠΑ από το 24% στο 13% σε διάφορες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών (από 1/6/2020) οδήγησαν στην ανάπτυξη αποπληθωριστικών τάσεων, µε τον Εναρµονισµένο ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή (Εν.∆ΤΚ) να κινείται σε αρνητικό έδαφος από τον Απρίλιο του 2020 και µετά. Συγκεκριµένα, η ποσοστιαία µεταβολή του µέσου Εν.∆ΤΚ του δωδεκαµήνου Αυγούστου 2019 - Ιουλίου 2020 διαµορφώθηκε σε -0,2% έναντι 0,8% του αντίστοιχου προηγούµενου δωδεκαµήνου. Ειδικότερα, τον Ιούλιο του 2020, ο Εν.∆ΤΚ µειώθηκε κατά 2,1% σε σχέση µε τον αντίστοιχο µήνα του προηγούµενου έτους.
• Σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία (Ιούνιος 2020), η απασχόληση δέχεται πλήγµα ως αποτέλεσµα της οικονοµικής κρίσης που προκάλεσε η πανδηµία του Covid-19, µε αποτέλεσµα να αντιστραφεί η πορεία βελτίωσης που παρατηρούνταν τα προηγούµενα έτη. Ειδικότερα, την περίοδο Μαρτίου-Ιουνίου 2020, η απασχόληση µειώθηκε κατά 137,1 χιλιάδες άτοµα ενώ οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 177,5 χιλιάδες άτοµα φτάνοντας τα 836,6 χιλιάδες άτοµα. Έτσι, το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο του 2020 διαµορφώθηκε σε 18,3% έναντι 14,5% τον Μάρτιο του ίδιου έτους και 17,1% τον αντίστοιχο µήνα πέρσι. ∆ηλαδή, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε κατά 3,7% σε µόλις τρεις µήνες. Αντίστοιχα, σε σχέση µε τον Ιούνιο του 2019, ο αριθµός των απασχολούµενων µειώθηκε κατά 169,1 χιλιάδες άτοµα, ενώ σηµαντική είναι και η µείωση που παρατηρείται στο εργατικό δυναµικό.
• Η κρίση στην αγορά εργασίας αποτυπώνεται στα στοιχεία του πληροφοριακού συστήµατος Εργάνη τα οποία περιλαµβάνουν τον Αύγουστο του 2020. Το ισοζύγιο των ροών µισθωτής απασχόλησης της περιόδου Ιανουαρίου - Αυγούστου διαµορφώθηκε σε 115.647 θέσεις εργασίας έναντι 284.886 πέρσι. Αυτό είναι το δεύτερο χειρότερο αποτέλεσµα περιόδου από το 2013. Τα παραπάνω µεγέθη προϊδεάζουν για µια σηµαντική επιδείνωση των µεγεθών της απασχόλησης στο σύνολο του έτους, η έκταση της οποίας θα εξαρτηθεί από την πορεία του αριθµού των απασχολούµενων κατά τους επόµενους µήνες.
• Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων ακολουθεί συνεχή θετική πορεία το τελευταίο έτος και διαµορφώθηκε στο 5,8% τον Ιούλιο που συνεπάγεται αύξηση του υπολοίπου των χρηµατοδοτήσεων κατά 1,4 δισ. σε σχέση µε τον Ιούλιο του 2019. Στην αύξηση του ρυθµού χρηµατοδοτήσεων του διµήνου Ιουνίου-Ιουλίου συνέβαλε σηµαντικά η παροχή κρατικών εγγυήσεων στις χορηγήσεις δανείων σε επιχειρήσεις, το οποίο συγκαταλέγεται στα µέτρα για την άµβλυνση των συνεπειών της κρίσης Covid-19. Αντιθέτως, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής της χρηµατοδότησης για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια συνεχίζει να κινείται σε αρνητικά επίπεδα ∆ιαµορφώθηκε τον Ιούλιο του 2020 σε -2,9% στον τοµέα της στέγης και σε -1,5% σε ό,τι αφορά την καταναλωτική πίστη.
• Οι ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές των ελληνικών οµολόγων εξακολουθούν να υφίστανται, παρά την άνοδο που παρουσιάστηκε τον Απρίλιο, η οποία αποδίδεται στη διεθνή ανησυχία για τις οικονοµικές επιπτώσεις τις πανδηµίας και η οποία επηρέασε το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών τίτλων. Οι αποδόσεις έχουν πλέον εξοµαλυνθεί παρουσιάζοντας ιστορικά χαµηλά επιτόκια συνεπικουρούµενες από τις αγορές οµολόγων (χωρών-µελών της Ευρωζώνης) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σηµειώνεται ότι τις αρχές Σεπτεµβρίου η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε επανέκδοση δεκαετούς οµολόγου, µε την οποία άντλησε 2,5 δισ. µε επιτόκιο 1,23%. Έκτοτε η απόδοση έχει υποχωρήσει ακόµα χαµηλότερα (περί το 1,1%) το οποίο αποτελεί σαφής ένδειξή ότι υπάρχει ρευστότητα στις διεθνείς αγορές και ότι διατηρείται η ζήτηση για τα ελληνικά οµόλογα.