Πριν από ένα χρόνο, η Κριστίν Λαγκάρντ είχε προκαλέσει αίσθηση, δηλώνοντας ότι το πρόβλημα του υψηλού πληθωρισμού στην Ευρώπη εν μέρει οφειλόταν στον λεγόμενο «πληθωρισμό απληστίας» ("greedflation"), δηλαδή σε υπερβολικές ανατιμήσεις από επιχειρήσεις για να αυξήσουν τα κέρδη τους. Σήμερα, η εικόνα που δίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι πολύ διαφορετική: η κύρια, εσωτερική πηγή πιέσεων στον πληθωρισμό είναι οι μισθοί και όχι τα επιχειρηματικά κέρδη.
Στις τελευταίες προβλέψεις της ΕΚΤ για την οικονομία της ευρωζώνης αναφέρεται ότι το φαινόμενο που άρχισε να παρατηρείται από το 2021, δηλαδή η αύξηση της συμμετοχής των κερδών στον πληθωρισμό, μέσα στο 2023 άρχισε να «σβήνει» και από το δεύτερο εξάμηνο του προηγούμενου έτους οι μισθοί είχαν μεγαλύτερη συμβολή στον πληθωρισμό από τα κέρδη. Η ΕΚΤ προβλέπει, μάλιστα, ότι σε όλο τον χρονικό ορίζοντα των προβλέψεών της, μέχρι το τέλος του 2026, οι μισθοί θα έχουν μεγαλύτερη συμβολή από τα κέρδη.
Στο γράφημα της ΕΚΤ, όπου απεικονίζεται η συμμετοχή κερδών (κόκκινο χρώμα), μισθών (κίτρινο) και φόρων (πράσινο) στον αποπληθωριστή του ΑΕΠ, ο οποίος αποτυπώνει τον πληθωρισμό στο εσωτερικό της οικονομίας (δηλαδή, χωρίς τις εισαγόμενες πληθωριστικές πιέσεις), τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2023 ήταν πολύ σημαντική η συμβολή των κερδών, ενώ στη συνέχεια άρχισε να μειώνεται και από το 2024 ως το 2026 προβλέπεται ότι οι μισθοί θα έχουν τον πρώτο ρόλο στην αυξητική πίεση των τιμών.
Οι εσωτερικές πιέσεις στις τιμές: Αποπληθωριστής του ΑΕΠ και οι συνιστώσες του
Τι συνέβη με τα κέρδη
Η Κριστίν Λαγκάρντ είχε δώσει πριν ένα χρόνο ιδιαίτερη έμφαση στη συμβολή των κερδών στον πληθωρισμό, παρότι είχε σημειώσει ότι μισθολογικές πιέσεις έχουν ενισχυθεί, καθώς οι εργαζόμενοι προσπαθούν να ανακτήσουν μέρος της αγοραστικής δύναμης που έχουν χάσει λόγω του πληθωρισμού. Για τις επιχειρήσεις, είχε πει ότι «σε ορισμένους τομείς, οι επιχειρήσεις μπόρεσαν να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους λόγω των ανισορροπιών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και της αβεβαιότητας που δημιουργείται από τον υψηλό και ευμετάβλητο πληθωρισμό».
Όπως σημείωνε σε παλαιότερο κείμενο προβλέψεων η ΕΚΤ, αναλύοντας τις κινήσεις που έγιναν στον επιχειρηματικό τομέα στη διάρκεια της έξαρσης του πληθωρισμού,
- Τα περιθώρια κέρδους αναμένεται να συνεχίσουν να διευρύνονται βραχυπρόθεσμα, αντανακλώντας τη μεγάλη μετακύλιση των πιέσεων του κόστους σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, και στη συνέχεια να συρρικνωθούν το 2024 και να ανακάμψουν ελαφρώς το 2025.
- Η αύξηση των περιθωρίων κέρδους, η οποία ξεκίνησε το 2021, αναμένεται να συνεχιστεί βραχυπρόθεσμα. Αυτό υποδηλώνει χαμηλή απορρόφηση των πιέσεων που ασκούνται στους όρους εμπορίου από τα περιθώρια κέρδους και, ως εκ τούτου, μεγάλη μετακύλιση αυτών των αυξήσεων του κόστους στις τιμές πώλησης.
- Επιπλέον, ορισμένοι παραγωγοί είναι επίσης πιθανόν να συνεχίσουν να επωφελούνται από το περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και τις μειωμένες ανταγωνιστικές πιέσεις που συνδέονταν με τις ανισορροπίες της παγκόσμιας ζήτησης και προσφοράς.
Η αλλαγή... φρουράς: Από τα κέρδη στους μισθούς
Αυτός ο κύκλος διεύρυνσης των περιθωρίων κέρδους από τις επιχειρήσεις φαίνεται ότι έχει κλείσει και πλέον η ΕΚΤ ανησυχεί περισσότερο για τους μισθούς, παρατηρώντας μάλιστα ότι σε αρκετές συλλογικές συμβάσεις στις χώρες της ευρωζώνης προβλέπονται πολύ μεγάλες αυξήσεις, ώστε να καλυφθεί η αγοραστική δύναμη που έχασαν οι εργαζόμενοι την περίοδο της έξαρσης του πληθωρισμού.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που ανέφερε την Πέμπτη η Κριστίν Λαγκάρντ, μιλώντας στους δημοσιογράφους μετά την απόφαση για μείωση των επιτοκίων κατά 0,25%, είναι αυτό των Γερμανών δημοσίων υπαλλήλων. Με την τελευταία συλλογική σύμβασή τους, με την οποία ήταν στόχος να καλυφθούν οι απώλειες από το 2021, έλαβαν αύξηση μισθών κατά 12%.
«Οι μισθοί έχουν τεράστια σημασία σε μια σφιχτή αγορά εργασίας, όταν πρόκειται για υπηρεσίες. Και γνωρίζουμε ότι οι υπηρεσίες είναι ένα σημαντικό στοιχείο στο καλάθι των τιμών» που αυξάνονται, δήλωσε η Λαγκάρντ. Μια προσεκτική ματιά στους μισθούς που διαπραγματεύτηκαν οι εργαζόμενοι με τους εργοδότες δείχνει αυξημένα επίπεδα αμοιβών, αλλά και σταδιακή σταθεροποίηση, πρόσθεσε.
Ο δείκτης παρακολούθησης μισθών της ΕΚΤ δείχνει ότι οι αυξήσεις παραμένουν υψηλές, αλλά ο ρυθμός τους έχει αρχίσει να επιβραδύνεται, σημείωσε. Όπως σημείωσε η κ. Λαγκάρντ, μια ανάλυση των δεδομένων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, ενώ οι μισθοί είναι αναμφισβήτητα αυξημένοι, ο ρυθμός αύξησης βρίσκεται σε πτωτική πορεία και αυτό είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συνεχισθεί το 2025.
Όπως φαίνεται στο γράφημα της ΕΚΤ, οι μισθοί αυξήθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό, ο οποίος ξεπέρασε το 5%, το τρίτο τρίμηνο του 2023. Ο ρυθμός υποχώρησε το τελευταίο τρίμηνο του 2023 και προβλέπεται μια επιτάχυνση το α' εξάμηνο του 2024, ενώ στη συνέχεια ο ρυθμός αύξησης μπαίνει σε πτωτικό κανάλι, όπως προβλέπει η ΕΚΤ, για να υποχωρήσει περίπου σε 3% στο τέλος του 2026.
Σε αυτή τη νέα φάση, όπως σημειώνεται στις προβλέψεις της ΕΚΤ, η συμβολή των κερδών των επιχειρήσεων στον πληθωρισμό θα μειώνεται και τα κέρδη θα γίνονται το αντίβαρο στις αυξήσεις μισθών. «Τα κέρδη απορροφούν μέρος της έντονης αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, γεγονός που μειώνει τις πληθωριστικές επιδράσεις του», τονίζει η ΕΚΤ.
Οι μισθοί στην ευρωζώνη (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή)
Αποκατάσταση απωλειών για τους εργαζομένους το γ' τρίμηνο 2024
Όπως αναφέρει η ΕΚΤ, «οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνονται με ταχύ ρυθμό, καθώς αντισταθμίζεται η προηγούμενη άνοδος του πληθωρισμού. Λόγω του κλιμακωτού χαρακτήρα της διαδικασίας προσαρμογής των μισθών και του σημαντικού ρόλου των εφάπαξ πληρωμών, το κόστος εργασίας πιθανότατα θα παρουσιάζει διακυμάνσεις βραχυπρόθεσμα, όπως φαίνεται από την αύξηση των μισθών που αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης το α' τρίμηνο. Ταυτόχρονα, οι μελλοντοστραφείς δείκτες σηματοδοτούν ότι η αύξηση των μισθών θα μετριασθεί στη διάρκεια του έτους. Τα κέρδη απορροφούν μέρος της έντονης αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, γεγονός που μειώνει τις πληθωριστικές επιδράσεις του».
Πότε, όμως, θα ανακτήσουν οι εργαζόμενοι τις απώλειες που έχουν υποστεί από τις αρχές του 2022, δηλαδή στην περίοδο του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης, όπου κορυφώθηκε ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη; Η ΕΚΤ είναι σήμερα πιο αισιόδοξη από τις προηγούμενες προβλέψεις της, εκτιμώντας ότι «οι πραγματικοί μισθοί αναμένεται να επανέλθουν στα επίπεδα των αρχών του 2022 το γ' τρίμηνο του 2024, ένα τρίμηνο νωρίτερα από ό,τι στις προβολές του Μαρτίου 2024».
Για τις επιχειρήσεις, η ΕΚΤ προβλέπει ότι θα έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν τα κέρδη τους το 2025. Όπως αναφέρει, «καθώς ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μετριάζεται, ο ρυθμός αύξησης των κερδών ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να ανακάμψει κάπως από το 2025, υποβοηθούμενος από την οικονομική ανάκαμψη και την ενίσχυση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
