Οι φοροελαφρύνσεις περνούν στο μικροσκόπιο των Θεσμών

Μια σύνθετη τεχνική και πολιτική διαπραγμάτευση με τους επικεφαλής των Θεσμών των δανειστών μας αρχίζει σήμερα ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, από την οποία θα κριθεί αν μπορούν να «χωρέσουν» στον προϋπολογισμό του 2020 όλες οι φοροελαφρύνσεις που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση, μεταξύ των οποίων η μείωση φόρων σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις.

Ο κ. Σταϊκούρας θα δει δύο φορές τους επικεφαλής των Θεσμών, σήμερα και την Τετάρτη, ενώ ήδη έχει γίνει εντατική προεργασία από τα τεχνικά κλιμάκια, που βρέθηκαν τις προηγούμενες ημέρες στην Αθήνα και έλεγξαν όλα τα στοιχεία της ελληνικής πλευράς.

Η διαπραγμάτευση δεν θα είναι εύκολη, καθώς δεν αφορά μόνο στοιχεία και προβλέψεις, αλλά και μια σημαντική πολιτική απόφαση, η οποία μένει ως τώρα σε εκκρεμότητα και αναμένεται να ληφθεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, στο Eurogroup του προσεχούς Δεκεμβρίου.

Η κυβέρνηση χρειάζεται την έγκριση του Eurogroup σε μια τροποποίηση της απόφασης του Ιουνίου 2018, ώστε από το 2020 να υπολογίζεται στο πλεόνασμα του προϋπολογισμού το ποσό της επιστροφής κερδών από ομόλογα του Δημοσίου, που είχαν οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος.

Από την ελληνική πλευρά υποστηρίζεται ότι αν δοθεί στην κυβέρνηση αυτός ο πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος (περίπου 1,2 δισ. ευρώ), τότε μπορούν να υλοποιηθούν όλα τα μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης που έχουν σχεδιασθεί και τα περισσότερα έχουν ήδη εξαγγελθεί, χωρίς να υπάρχει ο παραμικρός κίνδυνος να μην επιτευχθεί ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Αισιόδοξες προβλέψεις

Πέρα από αυτό το γενικό πολιτικό πλαίσιο, υπάρχουν και ουκ ολίγες τεχνικές λεπτομέρειες, στις οποίες μπορεί να κρύβεται ο… διάβολος σε αυτές τις διαπραγματεύσεις. Η κυβέρνηση προσέρχεται στη συζήτηση με αισιόδοξες υποθέσεις για την αύξηση του ΑΕΠ το 2020, αλλά και για το τελικό κόστος των φοροελαφρύνσεων, υποστηρίζοντας ότι θα είναι μικρότερο από όσο δείχνει ένας ψυχρός υπολογισμός με βάση τη μείωση συντελεστών, αφού θα βελτιωθεί η φορολογική συμμόρφωση και θα ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα.

Σε όλες τις διαπραγματεύσεις από το 2010 ως τώρα, οι Θεσμοί των δανειστών ήταν πάντα επιφυλακτικοί σε τέτοιες εκτιμήσεις και προτιμούσαν πιο συντηρητικές προβλέψεις, ώστε να περιορίζουν τα περιθώρια δυσάρεστων εκπλήξεων.

Άλλωστε, αυτή την φορά η ελληνική πλευρά δεν έχει προωθητικό άνεμο στην πορεία προς το πλεόνασμα από τον ΕΦΚΑ, καθώς τα τελευταία στοιχεία από τον αναθεωρημένο προϋπολογισμό του ασφαλιστικού φορέα δείχνουν ότι έχει περάσει σε έλλειμμα, ενώ το 2018 είχε εκπληκτική υπεραπόδοση έναντι του στόχου, προσθέτοντας 1,8% στο πλεόνασμα του προϋπολογισμού, από 1,2% του ΑΕΠ, που είχε αρχικά εκτιμηθεί.

Οι 120 δόσεις

Ένα «κουτάκι» του σταυρολέξου που δεν έχει συμπληρωθεί, επίσης, είναι η εκτίμηση για την τελική επίδραση στον προϋπολογισμό από τη ρύθμιση των 120 δόσεων για χρέη σε εφορίες και ταμεία. Οι Θεσμοί ήταν εξαρχής αρνητικοί στη ρύθμιση, από την εποχή του ΣΥΡΙΖΑ, εκτιμώντας ότι θα προκαλούσε σημαντική μείωση εσόδων και τώρα θα πρέπει να πεισθούν περί του αντιθέτου, κάτι που δεν θα είναι εύκολο, αφού όλα δείχνουν ότι μεγάλος αριθμός φορολογούμενων που ρύθμισαν οφειλές απλώς μετέφεραν τα χρέη τους στην ευνοϊκότερη ρύθμιση, ενώ ο νόμος δεν έχει την αναμενόμενη επιτυχία σε όσους έχουν εκκρεμή χρέη που έμεναν εκτός ρυθμίσεων.

Ενδιαφέρουσα αναμένεται ότι θα είναι και η συζήτηση για το σχέδιο της κυβέρνησης να φέρει ειδικές, ευνοϊκές ρυθμίσεις για όσους μεταφέρουν τη φορολογική κατοικία τους -ή την φορολογική έδρα, αν πρόκειται για επιχειρήσεις- από άλλη χώρα στην Ελλάδα. Κατά κανόνα, οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν πολύ επιφυλακτικά τέτοια φορολογικά πλαίσια, θέλοντας να αποτρέψουν τον φορολογικό ανταγωνισμό των κρατών – μελών μέσω της δημιουργίας μικρών φορολογικών «παραδείσων» μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο.

ΔΕΗ, ιδιωτικοποιήσεις και α' κατοικία

Αυτές είναι μόνο οι οικονομικές/δημοσιονομικές εκκρεμότητες αυτής της αξιολόγησης, αλλά υπάρχει ένα… πέλαγος εκκρεμοτήτων σε όχι λίγα σοβαρά και δυσεπίλυτα θέματα: από την ΔΕΗ, όπου θα πρέπει να αναζητηθεί νέος τρόπος κατάργησης του μονοπωλίου στο λιγνίτη και μείωσης του μεριδίου αγοράς χωρίς δημοπρασίες NOME, ως την αλλαγή κατεύθυνση βασικών ιδιωτικοποιήσεων (ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ) ή τη διαφαινόμενη ανάγκη παράτασης της προθεσμίας υπαγωγής στο νόμο για την πρώτη κατοικία.

Όλα τα θέματα δεν πρόκειται να εξαντληθούν σε αυτό το τριήμερο συζητήσεων, όπου έχει όμως μεγάλη σημασία να μπει η κυβέρνηση «με το δεξί» στις διαβουλεύσεις και να κατοχυρώσει την αξιοπιστία της, ώστε τα επιμέρους προβλήματα να αντιμετωπίζονται με θετική πολιτική προαίρεση από τους Θεσμούς.

Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο των γνώριμων από το παρελθόν καθυστερήσεων σε αυτή την αξιολόγηση, την τέταρτη της μεταμνημονιακής περιόδου: αν δεν φθάσει η Ελλάδα στο Eurogroup του Δεκεμβρίου με «τσεκαρισμένα κουτάκια» σε όλα τα θέματα της αξιολόγησης και βαθμολογία πάνω από τη βάση, υπάρχει ο κίνδυνος να αναβληθεί και η απόφαση για τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών, κάτι που θα υποχρέωνε την κυβέρνηση να κάνει μια πολύ δυσάρεστη στροφή πολιτικής και να «μαζέψει» τις φοροελαφρύνσεις...