Φράγμα Μαραθώνα: Το τεχνικό επίτευγμα που «ξεδίψασε» την Αθήνα

Πριν από χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με την μυθολογία, η θεά Αθηνά και ο Ποσειδώνας βρέθηκαν αντιμέτωποι για το ποιος θα είναι ο προστάτης της πόλης. Οι πολίτες επέλεξαν την θεά Αθηνά δίνοντας το όνομα της στην πόλη, με τον Ποσειδώνα να καταδικάζει την πόλη σε λειψυδρία.

Από τότε καταγράφεται η έλλειψη νερού στην Αθήνα, μέχρι που ήρθε η κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα. Ένα έργο που έχει ύψος 54 μέτρων και μήκος 285 μέτρων. Εσωτερικά αποτελείται από σκυρόδεμα, το οποίο είναι φτιαγμένο με θραυσμένο μάρμαρο, τσιμέντο και ηφαιστειακή τέφρα. Η κατασκευή του Φράγματος δημιούργησε την τεχνητή Λίμνη του Μαραθώνα, στο σημείο της συμβολής των χειμάρρων Χαράδρου και Βαρνάβα, χωρητικότητας 44.000.000 κ.μ. νερού.

Με αφορμή την ολοκλήρωση των 90 χρόνων από τα εγκαίνια των έργων κατασκευής του Φράγματος και της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα, ένα από τα εμβληματικά τεχνικά έργα στην Ελλάδα της εποχής του Μεσοπολέμου, η ΕΥΔΑΠ για πρώτη φορά παρουσιάζει τεκμήρια από το Ιστορικό της Αρχείο, προσφέροντας μοναδικό υλικό γνώσης στο κοινό.

Η έκθεση «Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: 90 ΧΡΟΝΙΑ ΦΡΑΓΜΑ ΜΑΡΑΘΩΝΑ» παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο τις προκλήσεις που είχε αυτό το σπουδαίο έργο, αλλά και τον αντίκτυπο που είχε στην κοινωνία.

Η Αθήνα έβλεπε τον πληθυσμό της αυξάνεται εκείνη την περίοδο, καθώς οι πρόσφυγες που έφθαναν στη χώρα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έβρισκαν καταφύγιο στην πρωτεύουσα. Οι ανάγκες για την υδροδότηση της πόλης πολλαπλασιάστηκαν και το 1925 το ελληνικό Δημόσιο υπέγραψε σύμβαση με την αμερικανική εταιρεία κατασκευών ΟΥΛΕΝ και την Τράπεζα Αθηνών για την χρηματοδότηση των υδροδοτικών έργων. Τότε δημιουργήθηκε και η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων που είχε σαν αρμοδιότητα την εποπτεία των έργων. Το μεγαλύτερο από αυτά ήταν το φράγμα του Μαραθώνα.

Ένα κολοσίαιο έργο, που χρειάστηκε τρία χρόνια για να κατασκευαστεί και απασχόλησε σχεδόν 2.000 άτομα, τα οποία είχαν δωρεάν στέγαση και σίτιση. Το φράγμα επενδύθηκε εξ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο υπήρχε σε αφθονία στην περιοχή και συνέδεε το σπουδαίο αυτό έργο με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό.

Μαρμάρινος είναι επίσης ο υδατόπυργος και, φυσικά, ο ναός, ενώ η επένδυσή του φράγματος εξ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο, όμοιο με αυτό του Παρθενώνα, είναι παγκόσμια αποκλειστικότητα. Για την επεξεργασία του μαρμάρου επιστρατεύτηκαν χιλιάδες γυναίκες που δούλευαν νυχθημερόν.

Το έργο ολοκληρώθηκε με την κατασκευή της σήραγγας του Μπογιατίου, μήκους 13,4 χιλιομέτρων, που θα έφερνε το νερό από τον Μαραθώνα στην Αθήνα. Για την διάνοιξη της σήραγγας χρειάστηκε να εργαστούν περίπου 450 άτομα, με το δίκτυο ύδρευσης και τις λοιπές εργασίες να τελειώνουν το 1931 και την Αττική να «ξεδιψάει» επιτέλους, ύστερα από αιώνες λειψυδρίας.

Μια μοναδική έκθεση για το κοινό

Η ΕΥΔΑΠ, ανταποκρινόμενη στη μεγάλη προσέλευση και στο έντονο ενδιαφέρον του κοινού για την Επετειακή Έκθεση «Η Μεγάλη Πρόκληση: 90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα», ανακοινώνει την παράτασή της έως την Κυριακή 29 Μαρτίου 2020.  Η είσοδος στην έκθεση είναι ελεύθερη για το κοινό.

Η έκθεση περιλαμβάνει:

• Φωτογραφικό υλικό (σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση).

• Αρχιτεκτονικά Σχέδια και Χάρτες (σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση).

• Έγγραφα τεκμήρια (Συμβάσεις, επιστολές και άλλα επίσημα έγγραφα, βιβλία).

• Αντικείμενα, όπως εργαλεία χρήσης της κατασκευής και της καθημερινής ζωής του Φράγματος του Μαραθώνα στα τέλη της δεκαετίας 1920.

• Τρισδιάστατη αναπαράσταση της κατασκευής του Φράγματος του Μαραθώνα.

• Κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής με πλάνα από τις φάσεις του εργοταξίου του Φράγματος του Μαραθώνα. Τα πλάνα είχαν γυριστεί με την τεχνική του βωβού κινηματογράφου, έχουν μονταριστεί για το σκοπό της έκθεσης και έχουν επενδυθεί ηχητικά.

Η έκθεση βασίζεται σε τρεις κεντρικές θεματικές ενότητες, οι οποίες αναπτύσσουν τις παρακάτω υποενότητες:

Εισαγωγή

• Πώς έπιναν νερό οι Αθηναίοι πριν από το Φράγμα του Μαραθώνα

• Επιστήμη και τεχνολογία στην υπηρεσία της υγιεινής

• Ο κόσμος τον Μεσοπόλεμο

• Η υδροδοτική κατάσταση της Αθήνας από τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους.

Α. Μία σύνθετη κατασκευή

• Η εταιρεία ULEN και η σύμβαση με το ελληνικό κράτος: μια περιπέτεια

• Ποιος ήταν ο κύριος ULEN

• Συνοδευτικά έργα (η κατασκευή της Σήραγγας Μπογιατίου, Μονάδες Επεξεργασίας Νερού, και το δίκτυο διανομής νερού στην πόλη)

• Το λιμάνι της Χαλκίδας, ο σταθμός άντλησης θαλάσσιου ύδατος στο Φάληρο και ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός στο Καστρί

• Ο οικισμός του εργοταξίου

• Ο υδατόπυργος

• Το Φράγμα και ο ναός του

Β. Ένα πρότυπο και πολυπληθές εργοτάξιο

• Πειραματισμός, έρευνα και καινοτομία

• Αμερικάνοι και Έλληνες μηχανικοί

• Γνώρισε κάποιους από τους σημαντικότερους ανθρώπους του έργου

• Το εργατικό δυναμικό

Γ. Η Διατήρηση στη μνήμη

• Φωτογραφίζοντας και κινηματογραφώντας το εργοτάξιο

• Το ιστορικό αρχείο ΕΥΔΑΠ

Επίλογος

• Από την ΕΕΥ ΣΤΗΝ ΕΥΔΑΠ

• Μετά το Μαραθώνα (η εξελικτική πορεία της υδροδότησης της Αθήνας)

Για περισσότερες πληροφορίες ακολουθήστε την ΕΥΔΑΠ στα social media:  Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn, YouTube  ή επισκεφτείτε το site της εταιρείας www.eydap.gr