Οι νέες τάσεις στην εργασία το 2021: Επιστροφή ή όχι στο γραφείο;

Οι αλλαγές που έχει επιφέρει η πανδημία COVID-19 στην καθημερινή μας επαγγελματική ζωή είναι απίθανο να εξαφανιστούν σύντομα. Η εργασία από το σαλόνι του σπιτιού μας, η κούραση των διαδικτυακών meetings και η υπερβολική εργασία είναι μερικές από τις τάσεις που είδαμε να «ξεπηδούν» το 2020. Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο ποιες από αυτές τις τάσεις θα αφήσουμε πίσω και ποιες θα μας συντροφεύουν και τη νέα χρονιά.  Ο ανθρωπολόγος Ντέιβ Κουκ, σε άρθρο του στο World Economic Forum τονίζει ότι είναι ζωτικής σημασίας να διαμορφώσουμε μια πιο άνετη και καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής το 2021. 

Ο οικονομολόγος John Maynard Keynes προέβλεψε το 1930 ότι οι ώρες εργασίας θα μειωθούν σταδιακά σε μόλις 15 ώρες την εβδομάδα, καθώς η τεχνολογία θα μας έκανε πιο παραγωγικούς. Όχι μόνο αυτό δεν συνέβη, αλλά αρχίσαμε επίσης να περνάμε περισσότερο χρόνο μακριά από το σπίτι λόγω μετακινήσεων από και προς την εργασία. Ωστόσο, το 2020 ήρθε και τα άλλαξε όλα και μάλιστα βίαια. Στη νέα εργασιακή σελίδα η εξ’ αποστάσεως εργασία λόγω της πανδημίας άλλαξε όλα όσα ξέραμε έως σήμερα. Στην έρευνά του ο Κουκ επισημαίνει ορισμένες τάσεις που θα συμβάλουν στη διαμόρφωση της εργασιακής ζωής το 2021.

Σύμφωνα με έρευνα της IWG, η πανδημία του κορονoϊού επιτάχυνε αστραπιαία την αυξανόμενη τάση τηλεργασίας που διαφαινόταν εδώ και καιρό. Μέσα στην τελευταία δεκαετία η τεχνολογία και οι αλλαγές στον εργασιακό κόσμο οδήγησαν σε ευέλικτες μορφές εργασίας. Στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας στη Μεγάλη Βρετανία έδειχναν ότι ευέλικτες και εξ' αποστάσεως μορφές εργασίας είχαν καταγράψει αύξηση 74% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Στις αρχές του 2020 η απομακρυσμένη εργασία ήταν μια σταδιακά αυξανόμενη τάση, αλλά με αργούς ρυθμούς αύξησης. Μόνο το 12% των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης στις ΗΠΑ εργάζονταν εξ αποστάσεως ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο έφταναν μόλις το 6%. 

Φυσικά ο κόσμος δεν ήταν προετοιμασμένος για τη μαζική στροφή στη δουλειά από το σπίτι, αλλά η πανδημία έδειξε πως ήταν δυνατή για πολλούς περισσότερους απ’ ό,τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Κι έτσι όλα άλλαξαν. Πρώτα «χάθηκε» το γραφείο, οι προσωπικές συναντήσεις και οι καθημερινές μετακινήσεις. Μαζί με αυτά άρχισαν να απειλούνται τα ωράρια εργασίας, οι διακοπές και η ιδιωτική ζωή στο σπίτι. Καθώς εξαφανίστηκαν οι παλιοί κανόνες, η τεχνολογία ήρθε να επαναφέρει κάποιες συνήθειες της εργασιακής μας ζωής. Οι συναντήσεις πέρασαν στο Zoom και η επικοινωνία με συναδέλφους, φίλους και τον έξω κόσμο έγινε μόνο ψηφιακή.

Οι εταιρείες της Silicon Valley, Google, Apple και Twitter ήταν από τις πρώτες που ανακοίνωσαν ότι οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να εργαστούν από το σπίτι. Οι περισσότερες ωστόσο εταιρείες, αλλά κυρίως οι εργαζόμενοι ανά τον κόσμο ήταν λιγότερο προετοιμασμένοι από τη Silicon Valley. 

Μάλιστα, ο Τιμ Κουκ της Apple, τον Μάρτιο, δημοσίευσε ευρήματα από μια τετραετή ερευνητική μελέτη που παρακολουθεί εργαζομένους σε κατάσταση τηλεργασίας. Τότε προειδοποιούσε ότι για να είναι επιτυχημένος ένας εργαζόμενος σε αυτό το καθεστώς εργασίας απαιτούνται μεγάλα αποθέματα αυτοπειθαρχίας, αλλιώς υπήρχε έντονος ο κίνδυνος της εξάντλησης.

Οι εργαζόμενοι από το σπίτι, ευγνώμονες που εξακολουθούν να έχουν θέσεις εργασίας, ανέφεραν και μία αίσθηση «ενοχής» σύμφωνα με τον Κουκ. Η υπερβολική εργασία ήταν ένας τρόπος έκφρασης αυτής της ενοχής. Πολλοί αισθάνθηκαν ότι αν εργάζονταν επιπλέον ώρες μπορεί να εξασφαλίσουν τη δουλειά τους. Στοιχεία από μία μεγάλη ερευνητική εργασία με τίτλο «eWorkLife», τον περασμένο Απρίλιο, έδειχναν ότι σε μεγάλο βαθμό είχε χαθεί η έννοια του ωραρίου για πολλούς εργαζομένους και τελικά δεν ήταν ποτέ ξεκάθαρο πότε έληγε το εργασιακό κομμάτι της ημέρας και πότε ξεκινούσε η προσωπική ζωή. 

Επιστροφή ή όχι στο γραφείο το 2021;

Το Twitter και 17 άλλες εταιρείες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να εργαστούν εξ αποστάσεως επ' αόριστον. Ειδικοί προειδοποιούν ωστόσο ότι, όσο παραμένει το καθεστώς της τηλεργασίας σε τέτοιο εύρος και χωρίς κανονισμούς προστασίας των εργαζομένων, το 2021 η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής πρέπει να αναγνωριστεί ως ζήτημα δημόσιας υγείας. 

Στο ερώτημα αν διαφαίνεται η επιστροφή μας στο γραφείο σύντομα, ο CEO της Barclays, Τζες Στάλεϊ απαντάει ότι «η ιδέα του να βάζεις 7.000 άτομα σε ένα κτίριο ίσως ανήκει πλέον στο παρελθόν». Από την άλλη, ειδικοί εξηγούν ότι ακόμα κι αν προβλέπεται μια ραγδαία πτώση στον χρόνο που οι εργαζόμενοι περνούν εκεί, η δουλειά του γραφείου θα συνεχιστεί. Έτσι η επιστροφή στο γραφείο φαίνεται πολύ πιθανή αλλά και πολύ διαφορετική απ’ ότι ξέραμε.

Αυτό που φαίνεται ότι γεννιέται μέσα σ’ αυτή τη δεκαετία είναι η κυριαρχία των ευέλικτων χώρων εργασίας και των ευέλικτων συμβάσεων εργασίας. Όπως χαρακτηριστικά έγραψαν οι Financial Times, «όταν οι μικρές επιχειρήσεις ορθοποδήσουν, πιθανώς θα αναζητήσουν πιο ευέλικτους χώρους που προσφέρουν μικρότερα συμβόλαια και περισσότερες επιλογές ανάπτυξης ή συρρίκνωσης του χώρου. Πολλοί ανακάλυψαν ότι πράγματι μπορούν να δουλέψουν από το σπίτι τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα το θέλουν για πάντα».

Η επένδυση σε ευέλικτους χώρους εργασίας θα μειώσει τα έξοδα των εταιρειών που προσανατολίζονται σε μικρότερους χώρους γραφείων που θα λειτουργούν ως έδρα, ενώ οι μεγάλες εταιρείες σύμφωνα με την έρευνα της IWG εξετάζουν τη δημιουργία ενός συστήματος με μία μικρότερη «βάση» που θα λειτουργεί ως ο βασικός κόμβος, και περιφερειακά, οικονομικότερα μικρά γραφεία που θα συνδέονται μεταξύ τους. Με αυτό τον τρόπο οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν πιο κοντά στο σπίτι τους και οι επιχειρήσεις θα εξοικονομούν χρήματα, ενώ θα περιοριστούν κατά πολύ οι μετακινήσεις μειώνοντας και την κλιματική επιβάρυνση.