Ελισάβετ Φελώνη: Η κατάσταση του νερού στη χώρα προκαλεί ανησυχία

Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει η κατάσταση με τους υδατικούς πόρους στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει η υδρολόγος Ελισάβετ Φελώνη, Δρ. ΕΜΠ και διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.

Η πιθανότητα ενός ακόμα ξηρού φθινοπώρου φαίνεται να επιβεβαιώνεται, βάσει των εκτιμήσεων από τα μοντέλα εποχικής πρόγνωσης, γεγονός που μεταθέτει τις ελπίδες για βελτίωση στις βροχοπτώσεις του χειμώνα. Οι επαρκείς βροχοπτώσεις τον Δεκέμβριο και στις αρχές του νέου έτους θα αποδειχθούν καθοριστικές για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.

Η κ. Φελώνη σημειώνει την ανάγκη για μια νέα στρατηγική διαχείρισης νερού, προτείνοντας έναν δεκαετή οδικό χάρτη με ξεκάθαρα ορόσημα για το πού και πότε θα υλοποιηθούν επενδύσεις σε υποδομές ύδρευσης και άρδευσης. Επιπλέον, προτείνει θεσμικές πρωτοβουλίες, όπως τον καθορισμό ορίων στις αδειοδοτήσεις σε νησιά και τουριστικές περιοχές που δέχονται ιδιαίτερη πίεση τους θερινούς μήνες.

Επικίνδυνα χαμηλά τα αποθέματα νερού στην Αττική

Τα συνολικά αποθέματα των τεσσάρων ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική (Μόρνος, Υλίκη, Εύηνος, Μαραθώνας) ανέρχονται σήμερα σε 419 εκατ. κυβικά μέτρα νερού. Πριν δύο χρόνια, μόνο ο Μόρνος ξεπερνούσε τα 500 εκατ. κυβικά την ίδια περίοδο. Η ετήσια κατανάλωση στο Λεκανοπέδιο υπερβαίνει τα 400 εκατ. κυβικά, καθιστώντας τα περιθώρια ιδιαίτερα στενά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, ο Μόρνος διαθέτει περίπου 185 εκατ. κυβικά, η Υλίκη 168, ο Εύηνος 45 και ο Μαραθώνας μόλις 19 εκατ. κυβικά. Για σύγκριση, πέρυσι ο Μόρνος διέθετε 322 εκατ. κυβικά, υπογραμμίζοντας τη σημαντική μείωση λόγω διαδοχικών ξηρών υδρολογικών ετών και περιορισμένων χιονοπτώσεων. Η κατάσταση αυτή οδηγεί την Αττική, όπως και μεγάλο μέρος της Ευρώπης, σε συνθήκες υδατικού στρες.

Άμεσες λύσεις και επενδύσεις: Προτεραιότητες για την επόμενη ημέρα

Η επιβεβαίωση ενός ακόμα ξηρού φθινοπώρου καθιστά κρίσιμη τη συμβολή των βροχοπτώσεων του χειμώνα, ώστε να αποφευχθεί σοβαρή υδατική πίεση το καλοκαίρι του 2026. Παρότι βρίσκονται σε εξέλιξη επενδύσεις για την ενίσχυση του υδροσυστήματος και την αναβάθμιση υποδομών, οι παρεμβάσεις αυτές έχουν κυρίως μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα.

Για το λόγο αυτό, απαιτούνται άμεσες κινήσεις. Η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη προχωρήσει σε ενεργοποίηση γεωτρήσεων, μια λύση έκτακτης ανάγκης που δεν μπορεί να θεωρηθεί αειφορική. Παράλληλα, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς και η ενίσχυση της εξοικονόμησης νερού μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη μείωση της κατανάλωσης. Αυτές οι πρωτοβουλίες είναι κοινωνικά αποδεκτές και προτιμότερες από μέτρα όπως η αύξηση της τιμής του νερού.

Λειψυδρία σε όλη τη χώρα: Ιδιαίτερα προβλήματα σε νησιά και αγροτικές περιοχές

Η εικόνα της λειψυδρίας διαφέρει ανά περιοχή. Σε ορισμένες περιοχές, η κατάσταση παραμένει ελεγχόμενη, όμως σε αρκετές – κυρίως όπου οι υποδομές είναι ελλιπείς ή η εξάρτηση από υπόγεια αποθέματα είναι μεγάλη – τα προβλήματα είναι οξυμένα.

Τα άνυδρα νησιά αντιμετωπίζουν αυξημένη ζήτηση λόγω τουρισμού, με αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, αποθήκευσης και διανομής να λειτουργούν στα όριά τους τους θερινούς μήνες. Στις περιοχές με έντονη αγροτική δραστηριότητα, όπως η Ανατολική Κρήτη, η Νάξος, η Ηλεία και η Αργολίδα, η επάρκεια νερού αποκτά εθνική σημασία λόγω της συμβολής τους στην εγχώρια αγορά και τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων.

Η παρατεταμένη ξηρασία και ο ανεπαρκής εμπλουτισμός των αποθεμάτων τον χειμώνα αυξάνουν σημαντικά την πίεση στο υδατικό σύστημα της χώρας, ενώ οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες αποκαλύπτουν τις αδυναμίες στη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η κ. Φελώνη τονίζει την ανάγκη για έναν δεκαετή οδικό χάρτη επενδύσεων και τη θέσπιση ορίων στις αδειοδοτήσεις, ώστε να διαμορφωθεί ένα αποτελεσματικό και δίκαιο πλαίσιο για κάθε περιοχή.

Η κλιματική αλλαγή εντείνει τις προκλήσεις για την Ελλάδα

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον ορατές σε παγκόσμιο επίπεδο, με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, γεγονός που περιορίζει τις απορροές και τα υπόγεια αποθέματα.

Παράλληλα, η συχνότητα και η ένταση των ακραίων φαινομένων – καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες – αυξάνονται, καθώς η υψηλότερη θερμοκρασία της θάλασσας ενισχύει την ατμοσφαιρική αστάθεια. Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι άμεση και απαιτεί ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε επίπεδο υποδομών, γεωργίας και αστικής κατανάλωσης, με στόχο τη διαχείριση της νέας πραγματικότητας με σχέδιο και υπευθυνότητα.