Με ισχυρά αντισώματα οι τράπεζες, η κρίση δεν εκτροχιάζει το θετικό σενάριο

Δεν εκτροχιάζει τις θετικές προοπτικές των εγχώριων τραπεζών η γεωπολιτική κρίση που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η οποία προκαλεί εξάρθρωση στην παγκόσμια οικονομία και ειδικά στην Ευρώπη εξαιτίας της εκτόξευσης των τιμών ενέργειας και της μεγάλης ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία.

Με αιχμή την ισχυρή πιστωτική επέκταση, καθώς εκτιμάται ότι οι νέες καθαρές πιστώσεις (νέες χορηγήσεις μείον αποπληρωμές παλαιών δανείων) θα φτάσουν τα 35 δισ. ευρώ στην 5ετία και με το Ταμείο Ανάκαμψης να συμβάλει αποφασιστικά στην κατεύθυνση αυτή, με τη βελτίωση των επιτοκιακών εσόδων από τη σταδιακή αύξηση των επιτοκίων αλλά και τα σημαντικά περιθώρια περαιτέρω μείωσης των δαπανών, οι διοικήσεις των τραπεζών αισιοδοξούν ότι θα επιτύχουν την επόμενη 5ετία μεγάλη αύξηση κερδοφορίας, διψήφια απόδοση ιδίων κεφαλαίων και επανέναρξη της διανομής μερισμάτων. 

Ασφαλώς η επιστροφή των τραπεζών σε πορεία ανάπτυξης δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αν την προηγούμενη διετία - τριετία δεν είχαν προχωρήσει στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ήδη Eurobank και Εθνική είναι με μονοψήφιο δείκτη NPEs ενώ σύντομα θα ακολουθήσουν και οι άλλες.

Ισχυρά αντισώματα στην κρίση

Η κρίση ασφαλώς περιορίζει την δυναμική της εγχώριας οικονομίας και κατ' επέκταση του τραπεζικού συστήματος, δημιουργεί ρίσκα και αβεβαιότητες ακόμα και σε πολιτικό επίπεδο, με το κόστος ενέργειας και το φάσμα του πληθωρισμού να αποτελούν τους κύριους μοχλούς πίεσης, ωστόσο δεν αναιρεί τις αναπτυξιακές προοπτικές των τραπεζών. 

Ο βασικός λόγος είναι ότι πρόκειται για μια διεθνή κρίση, όχι εγχώρια, η οποία περιορίζει αλλά δεν ανακόπτει την ανοδική δυναμική της εγχώριας οικονομίας: χθες ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στην ετήσια Γενική Συνέλευση των μετόχων της τράπεζας, εκτίμησε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2022 θα διαμορφωθεί στο +3,8% και στο δυσμενές σενάριο, αν η ρωσο – ουκρανική κρίση παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα, στο +2,8%, επίδοση σημαντικά υψηλότερη άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ελαφρώς υψηλότερη από τις εκτιμήσεις για τη μεγέθυνση της ευρωζώνης.

Τέσσερα είναι τα βασικά σημεία που συνεχίζουν να τροφοδοτούν την αισιοδοξία για την πορεία των εγχώριων τραπεζών, κόντρα στην κρίση:

1. Πιστωτικής Επέκταση – Ταμείο Ανάκαμψης. Μετά από μια μακρά περίοδο πιστωτικής συρρίκνωσης οι τράπεζες έχουν επανέλθει σε πορεία επέκτασης η οποία από φέτος θα «ανεβάσει στροφές». Όπως εκτιμούν στελέχη τραπεζών η καθαρή πιστωτική επέκταση το 2022 θα ανέλθει σε περίπου 5,5 δισ. ευρώ ενώ στην 5ετία 2022 – 2026 το σύνολο των καθαρών νέων πιστώσεων εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 35 δισ. ευρώ. Πρόκειται για νέα υγιή δάνεια που θα ενισχύσουν σημαντικά τα έσοδα των τραπεζών. Τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, που φτάνουν τα 30 δισ., αποτελούν καταλύτη για την επιτάχυνση των επενδύσεων και την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών projects, και θα υποστηρίξουν την πιστωτική επέκταση. Σημειώνεται ότι η αύξηση των δανείων είναι αποτέλεσμα της ανοδικής πορείας της οικονομίας. Όπως σημειώθηκε, η διεθνής κρίση περιορίζει την αναπτυξιακή δυναμική αλλά δεν την ανακόπτει. Έτσι μετά το εντυπωσιακό +8,3% του 2021, που επανέφερε την οικονομία κοντά στα προ πανδημίας επίπεδα, για το 2022 εκτιμάται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα κυμανθεί στο 3% με 4% (έναντι εκτιμήσεων 4,5% - 5,5% προ εισβολής) ενώ για την περίοδο 2023 – 2026 εκτιμάται ότι ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί στο κοντά στο 3%. Σημαντική ώθηση στην οικονομία εκτιμάται ότι θα δώσει ο τουρισμός καθώς όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι και εφέτος η τουριστική κίνηση και τα έσοδα θα διαμορφωθούν σε πολύ υψηλά επίπεδα. 
2. Μείωση Δαπανών. Παρά το τη μεγάλη μείωση του δικτύου καταστημάτων αλλά και προσωπικού που έχουν πραγματοποιήσει την προηγούμενη δεκαετία οι τράπεζες (το προσωπικό μειώθηκε κατά -43% και το δίκτυο καταστημάτων κατά -53%), υπάρχουν ακόμα σημαντικά περιθώρια μείωσης δαπανών, λόγω του ριζικού μετασχηματισμού του λειτουργικού μοντέλου των τραπεζών που προκαλεί η ψηφιοποίηση. Χθες ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης, μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών, υπογράμμισε τη δομική αλλαγή που συντελείται στον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες προσφέρουν υπηρεσίες στους πελάτες τους προσθέτοντας ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η τραπεζική πλατφόρμα θα αλλάξει, θα ελαφρύνει. «Η δομική αλλαγή στην κουλτούρα», τόνισε, «θα γίνει όταν αρχίσει να ενσωματώνει τις επαναστατικές τεχνολογικές αλλαγές που συντελούνται. Είναι προφανές ότι οι τράπεζες δεν πρόκειται να σταματήσουμε να επενδύουμε στα εναλλακτικά  και ψηφιακά ούτως ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε με απομακρυσμένο τρόπο τις υπηρεσίες μας στους πελάτες. Αυτό είναι μονόδρομος». Οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε περαιτέρω μείωση του δικτύου καταστημάτων και του προσωπικού, κάτι που θα οδηγήσει σε μείωση κόστους, αλλάζοντας παράλληλα τον τρόπο λειτουργίας τους. Σημειώνεται ότι η Τράπεζα Πειραιώς στο business plan που παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη στοχεύει στη μείωση του λειτουργικού κόστους κατά -22% μέχρι το τέλος του 2025.
3. Αύξηση Επιτοκίων. Η σταδιακή αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, που θα ξεκινήσει πιθανότατα στο τέλος του έτους, θα τερματίσει την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων και σταδιακά θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των επιτοκιακών εσόδων των τραπεζών. 
4. Αγορά Ακινήτων. Μεγάλα είναι τα οφέλη για τις τράπεζες από την έντονα ανοδική πορεία του real estate. Η άνοδος των τιμών των ακινήτων οδηγεί σε αύξηση της αξίας ενεχύρων, υψηλότερες ανακτήσεις από πωλήσεις μέσω πλειστηριασμών, ακόμα και «απελευθέρωση» προβλέψεων που είχαν διενεργηθεί στο παρελθόν όταν οι τιμές ακινήτων ήταν χαμηλότερες. Παράλληλα η αύξηση των τιμών των ακινήτων αποτελεί ισχυρό κίνητρο για δανειολήπτες που αντιμετώπιζαν προβλήματα στην αποπληρωμή του δανείου τους να προχωρήσουν σε ρύθμιση και να την τηρήσουν. 

Όλα αυτά δημιουργούν αισιοδοξία στους επιτελείς των τραπεζών ότι θα καταφέρουν, παρά τις προκλήσεις που δημιουργεί η νέα κρίση, να επιτύχουν τους στόχους κερδοφορίας και αποδοτικότητας που έχουν θέσει, με τελική επιδίωξη να μπορέσουν να μοιράσουν και πάλι μέρισμα στους μετόχους τους. Η Eurobank φιλοδοξεί να προχωρήσει στη διανομή μερίσματος από την εφετινή χρήση όπως και η Εθνική Τράπεζα. Ο σχεδιασμός της Alpha Bank στοχεύει στη διανομή μερίσματος για τη χρήση του 2023 και η Τρ. Πειραιώς για το 2024.