Μπροστά σε ανακατατάξεις φέρνει την ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά η επικείμενη είσοδος τέταρτου παίκτη, καθώς επιταχύνονται οι κινήσεις για την εξαγορά της Forthnet και την ενεργοποίησή της ως εικονικού παρόχου κινητής τηλεφωνίας, την ώρα που η πρόσφατη μελέτη της Rewheel για λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού υπογραμμίζει τη σημασία της ύπαρξης τέταρτου παίκτη για τη μείωση των χρεώσεων.
Η επόμενη μέρα τουλάχιστον σε ότι αφορά την τιμολογιακή πολιτική των εταιρειών άρχισε να φαίνεται από τα τέλη του 2019 με την τότε παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προς τις διοικήσεις των εταιρειών, η οποία τις ώθησε σε μια διαφοροποίηση τιμών όσον αφορά τουλάχιστον το κόστος των data. Από αυτό το χρονικό σημείο, τα επιτελεία των εταιρειών προχώρησαν σε ορισμένες αναπροσαρμογές και άρχισαν να σχεδιάζουν τις επόμενες μειώσεις.
Ωστόσο, μετά την βίαιη ψηφιακή προσαρμογή που έφερε η επέλαση του COVID – 19, στη χώρα μας όπως και σε παγκόσμιο επίπεδο και την αυξημένη πίεση που δημιούργησε η μελέτη της Rewheel, οι εταιρείες ωθούνται σε πιο γρήγορες αντιδράσεις, που μπορεί να αποβούν προς όφελος του καταναλωτή με μειώσεις τιμών αλλά και καλύτερες υπηρεσίες.
Η αγορά, πριν ακόμη φανεί ποιες αλλαγές φέρνει το 5G, βρίσκεται σε κομβικό σημείο, με την πώληση της Forthnet στον τηλεπικοινωνιακό όμιλο United Group, που ελέγχεται από το βρετανικό private equity BC Partners, να δημιουργεί την προοπτική εισόδου ενός αρκετά ισχυρού τέταρτου παίκτη, ο οποίος θα υποστηρίζεται από τα κεφάλαια ενός μεγάλου fund. Ήδη οι πιστώτριες τράπεζες επισπεύδουν τη μετατροπή ομολογιών της Forthnet σε μετοχές, γιατί η United Group έχει ζητήσει «όλο το πακέτο» της τηλεπικοινωνιακής εταιρείας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς το deal θα κλείσει μέσα στο καλοκαίρι, αν όχι μέσα στον Ιούνιο. Έτσι από το φθινόπωρο θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την εμφάνιση του τέταρτου παρόχου κινητής (εικονικού).
Να σημειωθεί ότι ο βρετανικός όμιλος BC Partners φαίνεται ότι δεν κινείται ευκαιριακά, αλλά αξιοποιεί την United Group για να στήσει έναν ισχυρό τηλεπικοινωνιακό όμιλο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στο παρελθόν είχε διεκδικήσει και την Wind Hellas, ενώ φέρεται να παραμένει στο παιχνίδι για την εξαγορά των Telekom Romania και Telekom Romania Mobile από τον ΟΤΕ.
Η μελέτη της Rewheel
Η είσοδος μιας νέας τέταρτης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας είναι πιθανό να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των τιμών δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα, σύμφωνα με την μελέτη της Rewheel. «Εάν υλοποιηθεί, μια τέτοια εξέλιξη θα βελτιώσει κατά πολύ την κατάταξη της Ελλάδας όσον αφορά στη σταθερή και κινητή ευρυζωνική σύνδεση (επί του παρόντος η Ελλάδα κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική αγορά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ28) και θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την αφύπνιση της ελληνικής ψηφιακής οικονομίας», επισημαίνεται στη μελέτη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Rewheel, ασχολείται χρόνια με τις τιμές των πακέτων data στην κινητή τηλεφωνία και στην έκθεσή τους, όπου προκύπτει ότι οι Έλληνες καταναλωτές αγοράζουν ακριβά της υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας επικαλούνται σειρά στοιχείων όπως ο συνεχής περιορισμός των πελατών που αλλάζουν εταιρεία στην Ελλάδα, αλλά και τις πολύ χαμηλές τιμές στα πακέτα data σε γειτονικές αγορές που λειτουργούν τέσσερις εταιρείες.
Πάντως, ο διευθύνων σύμβουλος της Vodafone Ελλάδος Χάρης Μπρουμίδης αναφερόμενος στον τέταρτο παίκτη κατά την διάρκεια πρόσφατης συνέντευξης Τύπου, τόνισε πως «στην Ελλάδα υπήρξε τέταρτη εταιρεία κινητής και σήμερα υπάρχει τέταρτη εταιρεία, που όταν είναι έτοιμη θα βγει και μάλιστα σε τιμές που έχουν καθοριστεί από τη ρυθμιστική αρχή. Υπήρξε και θα υπάρξει τέταρτη πρόταση στην κινητή. Το ερώτημα είναι γιατί δεν άντεξε η προηγούμενη. Στα 20 χρόνια που είμαι, δεν έχω αντιληφθεί να υπήρξε αίτημα από εταιρεία να έρθει να αναπτύξει και να μην της δόθηκε η άδεια».
Ωστόσο, οι εκτιμήσεις της Rewheel όσο και οι δηλώσεις αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συγκλίνουν στο ότι οι αγορές κινητής τηλεφωνίας με τέσσερις παίκτες είναι πιο ανταγωνιστικές σε σχέση με αυτές όπου λειτουργούν τρεις, καθώς αυτό το φαινόμενο, με τις τιμές να είναι πολύ χαμηλότερες στις αγορές με τέσσερις παίκτες ή στις αγορές που υπάρχουν μεν τρεις πάροχοι αλλά ο ένας είναι «αποστάτης» (maverick), παρατηρείται συστηματικά.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την μελέτη,
- «Τα πιο πρόσφατα (Μάρτιος 2020) προγράμματα και εκπτώσεις που προσέφεραν οι τρεις ελληνικές εταιρείες κινητής κατόπιν συναντήσεως των διευθυνόντων συμβούλων τους με τον Έλληνα Πρωθυπουργό τον Δεκέμβριο του 2019 για να συζητήσουν μεταξύ άλλων τις υψηλές τιμές κινητής τηλεφωνίας, δεν άλλαξαν την εικόνα.
- Η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική χώρα στα μέγιστα gigabyte δεδομένων που δύναται ο καταναλωτής να αγοράσει με 30 ευρώ, σε σύγκριση με τις τιμές του Οκτωβρίου 2019 από όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ (εξαιρουμένων των τιμών που προσφέρονται μόνο σε ορισμένα ειδικά τμήματα καταναλωτών όπως νέοι, φοιτητές, ηλικιωμένοι, νέες συνδέσεις, καταναλωτές που αλλάζουν από άλλους φορείς εκμετάλλευσης, κλπ).
- Η Ελλάδα συνεχίζει να κατατάσσεται ως η μόνη χώρα της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ όπου οι καταναλωτές δεν μπορούσαν να αγοράσουν gigabytes δεδομένων σε προγράμματα 4G κινητής που περιλάμβαναν τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας με προϋπολογισμό έως και 30 ευρώ το μήνα».
Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές
Η μελέτη, αναφερόμενη στους παράγοντες που επηρεάζουν τα δεδομένα κινητού δικτύου στις αγορές κινητής τηλεφωνίας, επισημαίνει ότι «οι περισσότεροι οικονομολόγοι θα απαντούσαν ότι το επίπεδο τιμών σε μια δεδομένη αγορά καθορίζεται τόσο από ενδογενείς παράγοντες όπως το κόστος, τη συγκέντρωση στην αγορά, τον αριθμό των αποτελεσματικών ανταγωνιστών, την παρουσία μιας εταιρείας maverick και επίσης εξωγενείς παράγοντες όπως οι φόροι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ο δείκτης τιμών καταναλωτή, η πυκνότητα του πληθυσμού, η εδαφική της έκταση, η γεωγραφική της διαμόρφωση κ.λπ.».
«Ωστόσο, έχουμε δείξει (στην πρώτη μας συγκριτική μελέτη των χωρών της ΕΕ27 σχετικά με την τις τιμές προγραμμάτων κινητής «EU27 smartphone tariff competitiveness 2012 report», η οποία απέσπασε την προσοχή της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στη μελέτη μας για τα κλειστά ολιγοπώλια στις αγορές κινητής τηλεφωνίας του 2016 και του 2015) ότι το επίπεδο τιμών στις αγορές κινητής τηλεφωνίας της ΕΕ28 επηρεάζεται κυρίως από τον βαθμό αποτελεσματικού ανταγωνισμού παρά από το γενικό επίπεδο τιμών της χώρας ή από άλλους εξωγενείς παράγοντες.
Οι τιμές κινητής τηλεφωνίας στις αγορές της ΕΕ28 καθορίζονται τόσο από τον αριθμό (3 έναντι 4) των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας (ΕΚΤ) που δραστηριοποιούνται σε αυτές όσο και από τα χαρακτηριστικά τους. Τυχόν συμφωνίες κοινοχρησίας δικτύων και φάσματος θα μπορούσαν επίσης, ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής και τη γεωγραφική εμβέλεια της συμφωνίας, να περιορίσουν ή ακόμη και να εμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στις αγορές κινητής τηλεφωνίας».
Και συνεχίζει τονίζοντας ότι:
- «Ο αριθμός των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε μια αγορά κινητής τηλεφωνίας έχει σημαντική επίδραση στις τιμές δεδομένων κινητού δικτύου (π.χ. προγράμματα 4G κινητής με τουλάχιστον 20 gigabyte και 1000 λεπτά ομιλίας στο εθνικό δίκτυο). Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας σε αγορές με 3 ανταγωνιστές, χρεώνουν μια μέση μηνιαία τιμή που είναι 2 φορές υψηλότερη από τη μέση μηνιαία τιμή που χρεώνουν οι ΕΚΤ όταν υφίστανται 4 ανταγωνιστές (44 € έναντι 22 €).
Η παρουσία ενός τέταρτου φορέα εκμετάλλευσης δικτύου κινητής τηλεφωνίας οδηγεί σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές στην αγορά. Μάλιστα, η παρουσία μιας τέταρτης ΕΚΤ δεν οδηγεί μόνο σε μείωση της χαμηλότερης διαθέσιμης τιμής στην αγορά, όπως ενδεχομένως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά και σε σημαντική μείωση της μέσης μηνιαίας τιμής της χώρας (σταθμισμένος μέσος όρος των τιμών που προσφέρονται από όλες τις ΕΚΤ).
Η συσχέτιση του επίπεδου τιμών κινητής τηλεφωνίας με τον αριθμό των ΕΚΤ που δραστηριοποιούνται στην αγορά είναι σημαντική, ακόμη και εάν εξαιρεθούν οι ανταγωνιστές που βρίσκονται στην τέταρτη θέση εξ απόψεως μεριδίου αγοράς στις αγορές με 4 ΕΚΤ. Η μέση τιμή των υπολοίπων τριών ανταγωνιστών σε αυτές τις αγορές (25 €) είναι πολύ μικρότερη από τη μέση τιμή των ανταγωνιστών σε αγορές με 3 ΕΚΤ (44 €).
Η Ofcom, η ρυθμιστική αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα στη μελέτη του 2016 «A cross-country econometric analysis of the effect of disruptive firms on mobile pricing». Η Ofcom κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι τιμές κινητής τηλεφωνίας είναι μεταξύ 17,2% και 20,5% χαμηλότερες κατά μέσο όρο σε χώρες όπου υπάρχει ένας επιπλέον φορέας κινητής τηλεφωνίας ΚΑΙ μια εταιρία αποστάτης (maverick) στην αγορά», υπογραμμίζει η μελέτη.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
