Μπούμερανγκ για τη Gazprom μπορεί να γίνει το πολιτικό παιχνίδι με το φυσικό αέριο, καθώς έχει μεγάλη ανάγκη τις ευρωπαϊκές αγορές, όπως σημειώνουν σε άρθρο τους στο Politico oı Amy Myers* και Joe Webster*.
Με τις ευρωπαϊκές τιμές της ενέργειας να βρίσκονται σε δυσθεώρητα επίπεδα, μπορεί να φαίνεται ότι η Ρωσία κρατάει όλα τα χαρτιά στα χέρια της όσον αφορά το φυσικό αέριο, σημειώνουν οι δύο ειδικοί.
Αλλά καθώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εφαρμόζουν προσωρινά μέτρα στήριξης για να αντέξουν έναν χειμώνα που θα μπορούσε να είναι σκληρός από την άποψη της ενεργειακής ασφάλειας, πρέπει επίσης να μελετήσουν το ευρύτερο πλαίσιο. Διότι ενώ η Ρωσία βρίσκεται σε ισχυρή θέση βραχυπρόθεσμα, το μακροπρόθεσμο παιχνίδι για τον κρατικά ελεγχόμενο κολοσσό φυσικού αερίου της Ρωσίας, την Gazprom, είναι γεμάτο κινδύνους.
Σε αντίθεση με το πετρέλαιο, το οποίο έχει πιο ανταλλάξιμες μεταφορές, η Gazprom δυσκολεύεται να εκτρέψει το φυσικό αέριο της Σιβηρίας αλλού - και οι αριθμοί λένε μια ξεκάθαρη ιστορία. Η Ρωσία είναι σε καλό δρόμο για να στέλνει 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως στην Κίνα μέσω του ενός αγωγού της Σιβηρίας, σε σύγκριση με τα περίπου 200 bcm ετησίως που θα πουλούσε κανονικά στην Ευρώπη, αν δεν είχε λάβει χώρα η εισβολή στην Ουκρανία.
Ο αγωγός Ρωσίας - Κίνας, με την ονομασία Power of Siberia, θα μπορεί τελικά να μεταφέρει 38 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, θα είναι πλήρως λειτουργικός το 2025. Ωστόσο, τα σχέδια της Κίνας και της Ρωσίας για οποιαδήποτε πρόσθετη συνδεσιμότητα του αγωγού φαίνονται επί του παρόντος μακρινά και εμπορικά ασύμφορα. Και ενώ η Μογγολία έχει υποστηρίξει ότι ένας νέος αγωγός φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Κίνα θα θεμελιωθεί το 2024 και θα τεθεί σε λειτουργία γύρω στο 2030, ο ισχυρισμός αυτός θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό.
Οι όροι λειτουργίας του υφιστάμενου αγωγού Ρωσία - Κίνα δεν είναι δημόσιοι, αλλά η συμφωνία μπορεί να αποδειχθεί οικονομικά επιζήμια και για τις δύο πλευρές. Επιπλέον, μετά την αρχική συμφωνία για τον αγωγό το 2014, η δυναμική του φυσικού αερίου έχει αλλάξει για την Κίνα: Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ακόμη και το υδρογόνο, αποτελούν όλο και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για το φυσικό αέριο. Έτσι, η Gazprom μπορεί τελικά να «κολλήσει» με ένα αδρανές περιουσιακό στοιχείο.
Ακόμα και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις ανεβάζουν τη ρωσική εξαγωγική ικανότητα αγωγών προς την Κίνα στα 128 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2030 - που εξακολουθεί να είναι σημαντικά χαμηλότερη από τις πωλήσεις προς την Ευρώπη. Εν ολίγοις, από τώρα έως το 2030, η Gazprom έχει λίγες επιλογές πέραν της Ευρώπης.
Επιπλέον, παρόλο που η Ρωσία έστειλε επιπλέον 3,2 δισ. κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Κίνα στο α’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, η Κίνα, όπως αποκαλύφθηκε, προτιμά να αγοράζει LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες - και όχι αέριο από χερσαίο αγωγό από τη Ρωσία. Πράγματι, οι Κινέζοι αγοραστές έχουν ήδη συνάψει συμβόλαια για το ένα τρίτο περίπου των περίπου 160 δισ. κυβικών μέτρων του επόμενου κύματος της τρέχουσας ή προγραμματισμένης εξαγωγικής δυναμικότητας των ΗΠΑ σε υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Από την άλλη πλευρά, πέρα από την άμεση ευπάθειά της, η Ευρώπη έχει πλέον ανοίξει τη δυνατότητα μηδενισμού των ρωσικών εισαγωγών έως το 2030, αν όχι νωρίτερα. Η μελλοντική δυνατότητα να μην έχει ρωσικό φυσικό αέριο είναι από μόνη της μια μορφή μόχλευσης και η Ευρώπη πρέπει να κάνει τις προσπάθειές της πιο φιλόδοξες και διαφανείς.
Η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης αναμενόταν ήδη να συρρικνωθεί ενόψει της φετινής επιδείνωσης της σύγκρουσης με τη Ρωσία, αλλά τώρα μπορεί να το κάνει πιο γρήγορα. Οι τελευταίες πολιτικές που υιοθετήθηκαν από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έθεσαν ως στόχο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 63% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030, από τον προηγούμενο στόχο του 55%. Οι μεγάλες χώρες πιέζουν επίσης για την επιτάχυνση της μείωσης της ζήτησης, μεταξύ άλλων μέσω της ανάπτυξης αντλιών θερμότητας.
Πρόκειται για ισχυρές παρεμβάσεις, ιδίως σε συνδυασμό με τις στρατηγικές υποχρεωτικές περικοπές στη χρήση φυσικού αερίου στην Ευρώπη το φθινόπωρο, οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ σε περίπτωση κρίσης. Υπάρχουν όμως ακόμη περισσότεροι τρόποι για να αυξηθεί η πίεση στην Gazprom.
Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους για να ενισχύσουν την παραγωγή και την ανάπτυξη πλωτών εγκαταστάσεων LNG μικρού κύκλου και σπονδυλωτών μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων, επιταχύνοντας παράλληλα την ανάπτυξη των υπό κατασκευή τερματικών σταθμών LNG - όπως έκαναν οι ΗΠΑ επιτρέποντας την ταχεία ανάπτυξη του τερματικού σταθμού Golden Pass.
Οι ΗΠΑ θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν τους εμπορικούς οργανισμούς τους για να συνδράμουν στη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση έργων φυσικού αερίου και στην επιτάχυνση της χρηματοδότησης έργων καθαρής ενέργειας. Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη θα μπορούσε να εξετάσει πιο συστηματικά το ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η χρηματοδότηση τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης και μπαταριών για τη μονιμότερη εξάλειψη της ζήτησης.
Η τρέχουσα πορεία της Gazprom στη χρηματιστηριακή αγορά φαίνεται να προϋποθέτει ότι οι εξαγωγές προς την Ευρώπη θα συνεχιστούν. Και προς το παρόν, οι υψηλές τιμές έχουν απομονώσει την εταιρεία από την πτώση των επιπέδων των εξαγωγών. Ωστόσο, αν γίνει σαφέστερο ότι το σημαντικότερο κανάλι εξαγωγών της Gazprom κλείνει οριστικά, ο γίγαντας του φυσικού αερίου θα μπορούσε να αποκεφαλαιοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους επενδυτές, καθιστώντας δυσκολότερο για τη Gazprom να επιδοτήσει τη ρωσική εγχώρια αγορά φυσικού αερίου και να συμβάλει στο ρωσικό ΑΕΠ.
Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατανοεί τις αγορές ενέργειας, οπότε μπορεί κάλλιστα να ποντάρει ότι οι υψηλότερες τιμές ενέργειας και η οικονομική ανησυχία θα ενισχύσουν επαρκώς τους όσους πρόσκεινται στο Κρεμλίνο, βελτιώνοντας τη θέση του στη συνεχιζόμενη στρατηγική αντιπαράθεσή του με τη συνταγματική δημοκρατία. Η ελπίδα του μπορεί να είναι να αποκτήσει πιο υπάκουους ενεργειακούς πελάτες στην Ευρώπη για τη Gazprom.
Άλλωστε, η εταιρεία έχει χρειαστεί να κλείσει την παραγωγή της και στο παρελθόν -όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας- χωρίς σημαντικά προβλήματα προβλήματα. Μπορεί να σκέφτεται ότι θα πρέπει να περιμένει την Ευρώπη μόνο για έναν χειμώνα. Αλλά χωρίς άμεση πρόσβαση σε δυτική τεχνογνωσία και εξοπλισμό LNG, και μπροστά στο λιώσιμο του μόνιμου πάγου κάτω από τους αγωγούς της Gazprom, αυτή είναι μια πρόταση υψηλού κινδύνου. Και αν η Ευρώπη μπορεί να πετύχει σε αυτόν τον πρώτο γύρο τότε η Gazprom και ο Πούτιν θα χάσουν το μακροπρόθεσμο παιχνίδι.
* Η Amy Myers Jaffe είναι διευθύντρια του Εργαστηρίου Πολιτικής για το Κλίμα και καθηγήτρια στη Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts. Ο Joe Webster είναι ανώτερος συνεργάτης του Atlantic Council, συνεργάτης του SupChina και συντάκτης του China-Russia Report.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
