Το διάταγμα με το οποίο η Αγία Σοφία θα ανοίξει ως τζαμί για τη μουσουλμανική λατρεία υπέγραψε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λίγη ώρα έπειτα από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Τουρκίας που έκρινε ότι η μετατροπή του 1934 σε μουσείο ήταν παράνομη.
Μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος ανέβασε στον λογαριασμό του στο twitter το διάταγμα, στο οποίο αναφέρεται ότι ελήφθη η απόφαση να τεθεί η Αγία Σοφία υπό τον έλεγχο της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων (Ντιγιανέτ) και να ξανανοίξει για θρησκευτική λατρεία, ενώ πρόκειται να εκφωνήσει ομιλία (λίγο πριν από τις 9 μ.μ. τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), όπως ανακοίνωσε ο επικεφαλής του γραφείου Τύπου της τουρκικής προεδρίας.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, όπως μεταδίδει το ΚΥΠΕ, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’ απαίτηση του ιδρύματος. Αναφέρει ακόμη ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος. Επιπλέον, αναφέρει ότι κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εξέφρασε τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές.
«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.
Ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας είχε τονίσει πως το να ανοίξει η Αγία Σοφία για προσευχές δεν θα της στερήσει την ταυτότητά της, καθώς θα ανήκει πάντα στην παγκόσμια ιστορική κληρονομιά. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δεν αναιρεί ότι θα συνεχίσει να είναι μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, τόνισε ο Ιμπραήμ Καλίν.
Εν αναμονή της απόφασης, η Unesco κάλεσε την Τουρκία σε «διάλογο», σημειώνοντας ότι η Αγία Σοφία έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο, γεγονός που συνεπάγεται ότι το κράτος όπου βρίσκεται έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και νομικές υποχρεώσεις.