Η μηχανή εσωτερικής καύσεως που κινεί όλα τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς, μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις πιο χρήσιμες τεχνολογικές εξελίξεις του 20ου Αιώνα. Όμως, τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπουν αυτές οι μηχανές αποτελούν σημαντικό παράγοντα μόλυνσης του περιβάλλοντος και έτσι, τουλάχιστον για τις οδικές μεταφορές, αυτό το τόσο σπουδαίο για τον άνθρωπο τεχνικό δημιούργημα, πρέπει να θυσιαστεί στο βωμό της πράσινης μετάβασης.
Όχι κατά ανάγκη, υποστηρίζει το Technology Review. «Η Κίνα ποντάρει πολλά στα αυτοκίνητα μεθανόλης ως μια εναλλακτική λύση κινητήρα εσωτερικής καύσεως», μας πληροφορεί το τελευταίο τεύχος του περιοδικού του ΜΙΤ.
Η κινεζική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει φιλόδοξους στόχους για περιορισμό των εκπομπών άνθρακα, των οποίων προβλέπουν την κορύφωση έως το 2030 και την επίτευξη ουδετερότητας έως το 2060. Και για την επίτευξη των στόχων αυτών, όπως όλοι γνωρίζουμε, η Κίνα έχει γίνει παγκόσμιος ηγέτης στην υιοθέτηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Αυτή όμως δεν είναι η μόνη πράσινη εναλλακτική λύση αυτοκινήτου που προωθεί. Τόσο το υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας Πληροφοριών όσο και η Εθνική Διοίκηση Ενέργειας της Κίνας δηλώνουν ότι «η χώρα διερευνά ενεργά νέους τρόπους αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων με καύσιμα όπως το πράσινο υδρογόνο, η μεθανόλη και η αμμωνία και θα προωθήσει το μοντέλο πράσινα αυτοκίνητα μεθανόλης».
Η μεθανόλη είναι μια απλή οργανική χημική ουσία που μπορεί να παραχθεί από διάφορες πηγές, όπως από τον άνθρακα, το φυσικό αέριο, τη βιομάζα και τα γεωργικά απόβλητα. Σήμερα, περίπου το 60% της παγκόσμιας μεθανόλης κατασκευάζεται στην Κίνα και χρησιμοποιείται κυρίως στην κατασκευή πλαστικών.
Ως καύσιμο, τα πλεονεκτήματά του είναι σαφή: η μεθανόλη είναι περίπου τόσο ισχυρή όσο τα παραδοσιακά καύσιμα, αλλά πολύ πιο πράσινη. Έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ευρέως σε αγωνιστικά αυτοκίνητα, για παράδειγμα, επειδή δίνει στον κινητήρα περισσότερη ιπποδύναμη, διατηρώντας χαμηλότερη τη θερμοκρασία του.
Σύμφωνα με τον Leslie Bromberg, κύριο μηχανικό έρευνας στο Κέντρο Επιστήμης Πλάσματος και Σύντηξης του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, οι κινητήρες μεθανόλης μπορούν να συγκριθούν σε απόδοση με τους κινητήρες ντίζελ «χωρίς το πρόβλημα των εκπομπών ντίζελ».
Η μελέτη των δυνατοτήτων του μεθανολοκίνητου αυτοκινήτου προωθείται από την κυβέρνηση της Κίνας με ιδιαίτερη μεθοδικότητα. Ξεκίνησε ένα πείραμα το 2012, ενθαρρύνοντας ορισμένες αυτοκινητοβιομηχανίες να αναπτύξουν μοντέλα τέτοιων αυτοκινήτων και να τα θέσουν σε κυκλοφορία σε κάποιες πόλεις. Τα επόμενα έξι χρόνια, προχώρησε στη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις οικονομικές και περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.
Το συμπέρασμα ήταν ότι τα αυτοκίνητα μεθανόλης μπορεί να είναι 21% πιο ενεργειακά αποδοτικά από τα αυτοκίνητα αερίου, ενώ εκπέμπουν 26% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα. Μετά από αυτή την παραπάνω πιλοτική φάση, η κινεζική κυβέρνηση δημοσίευσε το 2019 μέτρα πολιτικής που επιβεβαιώνουν την υποστήριξή της για τα καύσιμα μεθανόλης, ιδιαίτερα στις δημόσιες συγκοινωνίες, τα ταξί και τα κυβερνητικά οχήματα.
Στην κατηγορία των αυτοκινήτων ΙΧ πάντως, η προτίμηση προς τα ηλεκτρικά παραμένει συντριπτική. Σε διάστημα δέκα ετών, ο αριθμός των ηλεκτρικών οχημάτων στην Κίνα αυξήθηκε από 20.000 σε πάνω από 10 εκατομμύρια, ενώ ο αριθμός των αυτοκινήτων μεθανόλης αυξήθηκε από μηδέν σε μόλις 30.000.
Η μεθανόλη, όμως, είναι μια ελκυστική επιλογή για την τροφοδοσία βαρέων οχημάτων μεγάλων αποστάσεων. Τα σημερινά ηλεκτρικά φορτηγά χρειάζονται μεγάλες μπαταρίες που τα κάνουν πολύ ακριβότερα από τα παραδοσιακά φορτηγά, ενώ τα φορτηγά μεθανόλης κοστίζουν περίπου το ίδιο ποσό με τα παραδοσιακά καθώς οι κινητήρες είναι παρόμοιοι.
Εκτός από την Κίνα, ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Δανία, διερευνούν επίσης τις δυνατότητες της μεθανόλης αλλά η Κίνα παραμένει τουλάχιστον ένα βήμα μπροστά από τα υπόλοιπα κράτη και σε αυτόν τον τομέα.
Περισσότερο προχωρημένη είναι η προοπτική χρησιμοποίησης της μεθανόλης ως εναλλακτικό καύσιμο για τη ναυτιλία και εκτιμάται ότι οι παραγγελίες για πλοία που θα κινούνται με μεθανόλη θα αυξηθούν τις επόμενες δεκαετίες, καθώς οι αυστηρότεροι περιβαλλοντικοί κανονισμοί εντείνουν την ώθηση για χρήση εναλλακτικών πηγών καυσίμων.
Το μεγάλο ερώτημα που παραμένει πάντως σχετικά με τη δυνατότητα συμβολής της μεθανόλης στην προσπάθεια από ανθρακοποίησης, είναι η πηγή της παραγωγής της. Επί του παρόντος, η κυριότερη πηγή παραγωγής της μεθανόλης παραμένουν τα ορυκτά καύσιμα όπως ο άνθρακας και το φυσικό αέριο. Το «στοίχημα» με τη μεθανόλη συνεπώς δεν μπορεί να κερδηθεί αν δεν επιτευχθεί η απανθρακοποίηση στον τομέα της παραγωγής της.
Η μεθανόλη μπορεί πράγματι να παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές. Μια ομάδα του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας κατάφερε ένα βήμα παραπέρα: Ανέπτυξε μια μέθοδο παραγωγής μεθανόλης που όχι απλά δεν εκπέμπει καυσαέρια αλλά αντίθετα τα αφαιρεί από την ατμόσφαιρα. Χρησιμοποιεί δηλαδή ως πηγή για την παραγωγή μεθανόλης, διοξείδιο του άνθρακα που δεσμεύεται από το περιβάλλον.
Υπενθυμίζουμε ότι, για να παραχθεί ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο και κυρίως η μπαταρία με τα σπάνια μέταλλα που περιέχει, καταναλώνεται πολύ περισσότερη ενέργεια σε σχέση με αυτήν που χρειάζεται η κατασκευή ενός αυτοκινήτου εσωτερικής καύσεως. Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων συνεπάγεται σοβαρή περιβαλλοντολογική επιβάρυνση, ενώ αντίθετα, καύσιμα αυτοκινήτων όπως η μεθανόλη, μπορούν να παραχθούν όχι απλά με ουδέτερο, αλλά με αφαιρετικό ανθρακικό πρόσημο.
Η τεχνολογία λοιπόν δεν έχει πει ακόμη την τελευταία της λέξη για το μέλλον των οδικών μεταφορών.
Ο κ. Ραφαήλ Μωυσής είναι ιδρυτής του Συλλόγου Αποφοίτων ΜΙΤ στην Ελλάδα. Έχει εκδώσει δύο βιβλία: «Θα γίνει της Δεής» και «ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΑ. Ιστορίες με 55 πρόσωπα».