Γράφουν: Άγγελος Τσακανίκας, Γιώργος Σιώκας*
Η ανάγκη για τον σταδιακό ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας αποτελεί μία ξεκάθαρη στρατηγική στόχευση, καθώς οι υστερήσεις σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι ακόμα σημαντικές, όπως υποδηλώνουν και τα αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας του Digital and Society Index (DESI). Στον δημόσιο τομέα, καθοριστικοί πυρήνες που μπορούν να ενισχύσουν την ψηφιακή διακυβέρνηση είναι οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι ΟΤΑ, καθώς οι περισσότεροι πολίτες έρχονται σε επαφή αρκετά συχνά με τους Δήμους στους οποίους κατοικούν ώστε να διεκπεραιώσουν κάποια συναλλαγή. Αρκετοί Δήμοι της χώρας, έχουν ήδη αξιοποιήσει τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, οργανώνοντας τόσο τις εσωτερικές τους λειτουργίες, όσο και τις υπηρεσίες προς τους πολίτες. Σε αρκετές περιπτώσεις έργα και δράσεις που αναπτύσσουν μπορούν να ενταχθούν σε αυτό που ονομάζουμε Στρατηγική Ευφυούς Πόλης (Smart City Strategy).
Το Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΒΕΟ/ΕΜΠ) ολοκλήρωσε πρόσφατα μια συστηματική μελέτη αποτύπωσης της ψηφιακής ταυτότητας των Δήμων της χώρας και του τρόπου που αναπτύσσουν (ή δεν αναπτύσσουν) μια αντίστοιχη στρατηγική «Ευφυούς Πόλης». Στην έρευνα, συμμετείχε σχεδόν το 80% του συνόλου των ελληνικών Δήμων και Κοινοτήτων (255 απαντήσεις), καλύπτοντας αντίστοιχο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού. Συνεπώς πρόκειται για μία έρευνα σχεδόν απογραφική, με εκτεταμένη περιφερειακή κάλυψη. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν τα αρμόδια στελέχη των Δήμων, υπεύθυνοι για την χάραξη της ψηφιακής στρατηγικής του Δήμου τους.
Με βάση τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας, διαπιστώνεται η σταδιακή αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των διαύλων επικοινωνίας τους με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το τηλεφωνικό κέντρο συνεχίζει μεν να χρησιμοποιείται, όμως ήδη πολλοί Δήμοι, ιδιαίτερα οι μεγαλύτεροι, ενθαρρύνουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα για την επικοινωνία μαζί τους (Διάγραμμα 1). Η χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου πρωτοστατεί ανάμεσα στα μέσα επικοινωνίας σε όλους τους Δήμους ανεξαρτήτως μεγέθους. Από την άλλη πλευρά φαίνεται να αξιοποιούνται – και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από το τηλεφωνικό κέντρο – σύγχρονα εργαλεία όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία χρησιμοποιούνται όμως εντονότερα από μεσαίους και μεγάλους Δήμους. Με άλλα λόγια, όσο πολυπληθέστερος και άρα μεγαλύτερος είναι ένας Δήμος, τόσο μεγαλύτερη είναι και η τάση να αξιοποιεί εργαλεία όπως είναι τα bots και εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας για να καλύψει την επικοινωνία του. Μάλιστα, αν συγκρίνουμε την πρόσφατη έρευνα με παλαιότερη αντίστοιχη έρευνα του ΕΒΕΟ φαίνεται πως η χρήση των ψηφιακών μέσων εξελίσσεται, με τους μικρότερους και μεσαίους Δήμους να έχουν βελτιώσει τον τρόπο επικοινωνίας με τους πολίτες τους.
Πηγή: Έρευνα ΕΒΕΟ
Οι Δήμοι έχουν επενδύσει και στην ανάπτυξη υποδομών για ασύρματη σύνδεση στο Διαδίκτυο, με το Wi-Fi να συγκαταλέγεται πλέον, ανάμεσα στα βασικά αγαθά διάθεσης προς τους δημότες ή τους επισκέπτες του. Το 80% των Δήμων, ανεξαρτήτως μάλιστα πληθυσμιακών κριτηρίων, προσπαθούν να διασφαλίσουν στους πολίτες τους ελεύθερη, αξιόπιστη και γρήγορη πρόσβαση στο Διαδίκτυο, όταν βρίσκονται σε δημόσιους χώρους, ενώ σχεδόν τέσσερις στους εννέα Δήμους δηλώνουν ότι προσφέρουν wifi σε αρκετούς πλέον χώρους τους.
Διάγραμμα 2: Διάθεση Wi-Fi σε δημόσιους χώρους
Εξετάζοντας τον βαθμό αξιοποίησης από έναν Δήμο των διάφορων διαθέσιμων υπηρεσιών για τις εσωτερικές και εξωτερικές λειτουργίες τους, προκύπτει ότι πολύ μεγάλο εύρος αυτών χρησιμοποιεί και συντηρεί μία ή/και περισσότερες βάσεις δεδομένων. Μάλιστα αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό σε Δήμους της ελληνικής περιφέρειας με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα. Ωστόσο, σχετικά με τις υπόλοιπες υπηρεσίες, η χρήση τους είναι πολύ μικρότερη, καθώς η αξιοποίηση άλλων ψηφιακών εργαλείων για τη βελτιστοποίηση λειτουργιών τους είναι εξαιρετικά χαμηλή.
Διάγραμμα 3: Βαθμός αξιοποίησης υπηρεσιών στις εσωτερικές και εξωτερικές λειτουργίες των Δήμων (αξιολόγηση σε πενταβάθμια κλίμακα, όπου 1 σημαίνει καθόλου και 5 σε μεγάλο βαθμό)
Στη συνέχεια της έρευνας έγινε μια καταγραφή του επιπέδου εξυπηρέτησης των πολιτών σε μια σειρά από διαφορετικές κατηγορίες υπηρεσιών / συναλλαγών. Όπως φαίνεται (Διάγραμμα 4), η πληρωμή λογαριασμών και η έκδοση πιστοποιητικών είναι οι υπηρεσίες που κυρίως μπορούν να γίνουν ηλεκτρονικά, χωρίς φυσική παρουσία, καθώς προσφέρεται από έναν στους τρεις Δήμους της χώρας. Σε ό,τι αφορά το επίπεδο ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης για άλλες υπηρεσίες τους, αυτό είναι μάλλον μικρότερο και επικεντρώνεται στην ηλεκτρονική πληροφόρηση των πολιτών για τα απαραίτητα δικαιολογητικά, καθώς και πληροφορίες επί των διαδικασιών. Συνεπώς οι υπηρεσίες αυτές δεν είναι διαδραστικές, με τις δυνατότητες για ολοκλήρωση συναλλαγών με το Δήμο εξ αποστάσεως να είναι πολύ περιορισμένες σε πολύ βασικές υπηρεσίες. Στα περισσότερα εξειδικευμένα αιτήματα, είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία, καθώς δεν υπάρχει τρόπος ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης, πέρα από την ασύγχρονη στην πραγματικότητα απλώς ενημέρωση των πολιτών.
Διάγραμμα 4: Επίπεδο ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης σε διάφορες κατηγορίες υπηρεσιών που παρέχουν οι Δήμοι στους πολίτες και τις επιχειρήσεις (ποσοστό Δήμων)
Τέλος, σημαντική διάσταση στον ψηφιακό μετασχηματισμό ενός Δήμου αποτελεί και το ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας και διαφάνειας που προσδιορίζει με τις ενέργειές του η αιρετή διοίκηση. Η πλειονότητα των Δήμων αναρτούν τα οικονομικά τους στοιχεία και τις συλλογικές αποφάσεις των οργάνων τους. Πέρα από αυτό, οι Δήμοι, με διαφορετικά μέσα, είτε με εφαρμογές της κινητής τηλεφωνίας ή/και το Διαδίκτυο προσπαθούν να αυξήσουν το βαθμό εμπλοκής των πολιτών τους στις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων για το μέλλον της πόλης που ζουν.
Διάγραμμα 5: Βαθμός υλοποίησης διαδικασιών από Δήμους μέσω διαδικτύου ή μέσω εφαρμογών για κινητές συσκευές (αξιολόγηση σε πενταβάθμια κλίμακα, όπου 1 σημαίνει καθόλου και 5 σε μεγάλο βαθμό)
Συνεπώς από αυτά τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται η τοπική αυτοδιοίκηση να προσπαθεί να μετασχηματιστεί και να αναπτύξει δράσεις και έργα που θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μια διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού. Η μετεξέλιξή τους όμως πραγματικά σε ευφυείς πόλεις θα είναι μάλλον μια μακρά διαδικασία όπως δείχνουν και τα υπόλοιπα αποτελέσματα της έρευνας, με εξαιρέσεις βεβαίως κάποιες «ευφυείς νησίδες» σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας. Αλλά θα επανέλθουμε σε αυτό με νέο σημείωμα.
*Άγγελος Τσακανίκας, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ, Διευθυντής Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ)
**Γιώργος Σιώκας, Υπ. Διδάκτωρ ΕΒΕΟ
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
