Εκλογές και χρηματιστήριο: Κέρδη και απώλειες σε 15 εκλογικά έτη

Εκλογές και χρηματιστήριο, πολιτική και οικονομία είναι σχέσεις άρρηκτες. Κάποτε μάλιστα, οι πολιτικοί ενέπλεκαν την πορεία του χρηματιστηρίου ανοικτά στο πολιτικό παιχνίδι, περιφέροντας ως «λάφυρο» στο εκλογικό σώμα την καλή πορεία των μετοχών, θέλοντας να κερδίσουν ψήφους.

Μετά τα φαινόμενα του ‘99 και του 2000 όμως, με το σκάσιμο της μεγαλύτερης χρηματιστηριακής φούσκας στην ιστορία της χώρας, οι πολιτικοί αποτραβήχτηκαν εντελώς από τη δραστηριότητα του χρηματιστηρίου, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις δημόσιες παρεμβάσεις.

Ποιος δεν θυμάται τη ρήση – προφητεία του τότε «τσάρου» της οικονομίας, Γιάννου Παπαντωνίου, που στις αρχές του 2000 τόνισε με έμφαση και περισσή ελαφρότητα ότι «η κρίση στο ελληνικό χρηματιστήριο έχει ημερομηνία λήξης: Είναι η 9η Απριλίου, ημέρα των εκλογών».

Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι, πριν τις εκλογές της 9ης Απριλίου 2000, ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. βρισκόταν στις 4.934,81 μονάδες, όμως, μόλις τρία χρόνια μετά, σε ένα μνημειώδες «ξήλωμα» αποτιμήσεων, είχε κατέλθει στις 1.477,91 μονάδες (κλείσιμο 12 Μαρτίου 2003), υποχωρώντας περισσότερο από 70%!

Μεθαύριο, Σάββατο 22/4 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα επισκεφτεί την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και θα ζητήσει τη διάλυση της Βουλής, οπότε η χώρα μπαίνει και επίσημα πλέον σε προεκλογική περίοδο.

Απομένουν 21 συνεδριάσεις με τη σημερινή έως την ημέρα των εκλογών και η αγορά δείχνει να μην φοβάται το πολιτικό ρίσκο: ο Γενικός Δείκτης έως τώρα ενισχύεται σε ποσοστό 19,50%. Μάλιστα, μέσα στο τρέχον έτος έκανε κάποιες κομβικές υπερβάσεις, καθώς τον Ιανουάριο ανέβηκε πάνω από τις 1.000 μονάδες για πρώτη φορά από τον Δεκέμβριο του 2014, ενώ τον Φεβρουάριο ξεπέρασε και τις 1.100 μονάδες.

Η ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων στη χώρα από τη μεταπολίτευση και μετά δείχνει ότι το χρηματιστήριο ανταποκρίνεται κατά κανόνα θετικά στις χρονιές των εκλογών, κλείνοντας θετικά σε ποσοστό άνω του 70%. Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του υπευθύνου ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή Μάνου Χατζηδάκη, σε ολόκληρη την μεταπολίτευση, σε 15 εκλογικά έτη, διενεργήθηκαν 18 βουλευτικές εκλογές, καθώς σε τρεις χρονιές (1989, 2012, 2015) έγιναν διπλές αναμετρήσεις. Κάτι ανάλογο αναμένεται να συμβεί και φέτος, λόγω της απλής αναλογικής.

Το αποτέλεσμα; Στις 11 από τις 15 εκλογικές χρονιές ο Γενικός Δείκτης έκλεισε με κέρδη και μόνο τέσσερις έφεραν ζημιές. Δηλαδή, με ένα συντριπτικό ποσοστό σχεδόν 72%, στις χρονιές που διεξάγονται εκλογές το χρηματιστήριο είχε θετικές αποδόσεις και μάλιστα τις περισσότερες φορές με σημαντικά ποσοστά, καθώς οι επενδυτές χτίζουν στην προσδοκία και την αισιοδοξία αλλαγής.

Πρόκειται για μια παράδοση που δείχνει ότι στις εκλογικές χρονιές οι προσδοκίες της αγοράς, της οικονομίας, των επιχειρήσεων και του χρηματιστηρίου είναι αυξημένες, κάτι που αντανακλάται στις αποδόσεις των μετοχών. Η πολιτική και οι κυβερνήσεις επηρεάζουν την πορεία της οικονομίας και συνήθως φέρνουν αισιοδοξία στους επενδυτές.

Κορυφαία επίδοση στο χρηματιστήριο από το 1974 έως σήμερα ήταν η εκλογική χρονιά του 1990, όταν μετά την εκλογή του Kωνσταντίνου Mητσοτάκη, το χρηματιστήριο εκτοξεύθηκε με κέρδη 102,86%. Εκείνο το έτος ο Γ.Δ. ξεκίνησε από τις 460,68 μονάδες και ολοκλήρωσε στις 932 μονάδες, έχοντας υπερδιπλασιάσει την τιμή του.

Και την προηγούμενη χρονιά, όμως, δηλαδή το 1989, εν μέσω διπλής εκλογικής αναμέτρησης στις 8 Απριλίου και στις 5 Νοεμβρίου με νικητή τη Ν.Δ., ο Γ.Δ. του Χ.Α. είχε ενισχυθεί κατά 64,89%, επίδοση που έως σήμερα είναι δεύτερη στην 50ετία των εκλογικών αναμετρήσεων. Ήταν η περίοδος του… «βρώμικου ‘89», με το σκάνδαλο Κοσκωτά, το Ειδικό Δικαστήριο και την οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντος Ζολώτα (Νοέμβριος ‘89 – Απρίλιος ‘90).

Κέρδη κατά 42,59% εμφάνισε και το 1993 το Χ.Α., με την εκλογή του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και το 1996 με την εκλογή του Kώστα Σημίτη. Κέρδη παρουσίασε ο Δείκτης επί τρεις εκλογικές χρονιές τα έτη 2004, 2007, 2009.

Τρίτη επίδοση από τη μεταπολίτευση αλλά και κορυφαία της τελευταίας 30ετίας ήταν το 2019 (εκλογές 7 Ιουλίου με επικράτηση της Ν.Δ.) όταν το ελληνικό χρηματιστήριο έκλεισε με άνοδο 50% σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, έχοντας ως απόλυτο πρωταγωνιστή τον τραπεζικό κλάδο με απόδοση +101%. Η αγορά «έχτιζε» στην προσδοκία αλλαγής πολιτικής μετά την πενταετία ΣΥΡΙΖΑ, ενώ βεβαίως το Χ.Α. ξεκινούσε από εξαιρετικά χαμηλή αφετηρία, μετά το -23,56% του 2018.

Δεύτερη κορυφαία επίδοση των τελευταίων ετών ήταν το 2012, όταν υπήρξαν οι διπλές εθνικές εκλογές, στις 6 Μαΐου και στις 17 Ιουνίου, με το Γενικό Δείκτη να κερδίζει συνολικά το έτος 33,43%! Ήταν τότε που η Ελλάδα ακροβατούσε με το Grexit, κάτι που είχε οδηγήσει το πρώτο 5μηνο του έτους πολλά blue chips σε ιστορικά χαμηλά, όπως τον ΟΤΕ και τη ΔΕΗ στα 1,09 και στα 1,13 ευρώ αντίστοιχα (6 Ιουνίου 2012).

Εκείνη τη χρονιά, εν μέσω σεναρίων για Grexit και επιστροφή στη δραχμή, ο Γ.Δ. κατέγραψε πτώση 30% από την αρχή του έτους έως τις 5 Ιουνίου, πέφτοντας μάλιστα στο τότε χαμηλό σχεδόν 22 ετών στις 476,36 μονάδες (κλείσιμο 5ης Ιουνίου 2012). Όμως, μετά τη δημιουργία κυβέρνησης υπό τον Αντώνη Σαμαρά και την αποφυγή του Grexit, το δεύτερο εξάμηνο του έτους ήταν πολύ δυνατό, με τον Γ.Δ. να κερδίζει από τις 6 Ιουνίου έως το τέλος 90,6%!

Το 2009 (εκλογές στις 4 Οκτωβρίου με επικράτηση του ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου με ποσοστό 43,92% έναντι 33,47% της Ν.Δ.) ο Γενικός Δείκτης είχε ενισχυθεί σε ποσοστό 23,93%. Ήταν η εποχή του συνθήματος… λεφτά υπάρχουν, που έμελλε να στοιχειώσει τον τότε πρωθυπουργό και να στιγματίσει για πάντα την πολιτική του διαδρομή, καθώς πέντε μήνες μετά, στις 23 Απριλίου 2010, από το Καστελόριζο ανακοίνωνε την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, με τη χώρα να μπαίνει επίσημα στην επιτήρηση και σε μια από τις μαύρες σελίδες της νεότερης ιστορίας της.

Το 2007, με εκλογές στις 16 Σεπτεμβρίου, λίγο μετά τις μεγάλες φωτιές στην Ηλεία με επικράτηση Ν.Δ. με ποσοστό 41,87% έναντι 38,10% του ΠΑΣΟΚ, το Χ.Α. είχε ενισχυθεί σε ποσοστό 17,86%. Ήταν η χρονιά που η αγορά είδε τις 5.300 μονάδες σε επίπεδο Γ.Δ., τα ιστορικά υψηλά των τραπεζών με την Εθνική στα 48 ευρώ, όπως και τα ιστορικά υψηλά στη ΔΕΗ που εκείνο το Δεκέμβριο ανήλθε στα 37 ευρώ. Παράλληλα, ήταν η χρονιά που κορυφώθηκε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική ευφορία, καθώς το 2008 ήρθε η χρεοκοπία της Lehman Brothers, η κρίση των subprime δανείων και η μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση.

Το 2004 (εκλογές 7 Μαρτίου με επικράτηση Ν.Δ.) ο Γ.Δ. είχε κλείσει με άνοδο 23,09%. Θυμίζουμε ότι τότε (το 2003) είχε ολοκληρωθεί η διόρθωση από τη φούσκα του ‘99, οπότε η αγορά άρχιζε να ενισχύεται εκ νέου. Κεντρικά συνθήματα της τότε κυβέρνησης ήταν η επανίδρυση του κράτους, η απογραφή στην οικονομία και η φυγή από το… σύστημα ΠΑΣΟΚ.

Το 2000 (εκλογές στις 9 Απριλίου με επικράτηση ΠΑΣΟΚ) το ελληνικό χρηματιστήριο είχε συντριβεί σε ποσοστό 38,77%. Ήταν τότε που η αγορά διόρθωνε βίαια από τη φούσκα του '99, ενώ πτωτικά έκλεισαν και τα επόμενα τρία έτη έως το 2003.

Αξίζει να σημειωθεί πως το 2015, σε μια χρονιά με δύο εκλογικές αναμετρήσεις (Γενάρη και Σεπτέμβριο με επικράτηση ΣΥΡΙΖΑ) και ένα δημοψήφισμα, το ελληνικό χρηματιστήριο είχε απώλειες 23,58%. Ήταν η χρονιά επιβολής των capital controls και η χρονιά που το χρηματιστήριο έκλεισε για πέντε εβδομάδες, κάτι που έγινε για πρώτη φορά σε περίοδο ειρήνης.

Ένα επίσης ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο είναι αυτό που αφορά το πιο κόμμα επικρατεί στις εκλογές, κάτι που φαίνεται ότι σχετίζεται με τις αποδόσεις στο χρηματιστήριο. Σε εκλογικές χρονιές όπου η Νέα Δημοκρατία έχει κερδίσει τις εκλογές μόνο μία φορά η αγορά έχει υποχωρήσει. Αυτό έγινε το μακρινό 1974. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις γαλάζιας επικράτησης, τα έτη 1977, 1989, 1990, 2004, 2007, 2012 και 2019 η αγορά έκλεισε θετική με… ηπιότερη επίδοση το +14,7% του 1977 και καλύτερη το 1990 με το Γενικό Δείκτη να κλείνει την χρονιά με κέρδη 102,9%.

Οι αποδόσεις του Γενικού Δείκτη σε 15 εκλογικές χρονιές

Επεξεργασία στοιχείων: Μάνος Χατζηδάκης, Beta Χρηματιστηριακή