Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στο Business Daily, ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Χρηματιστηρίων Αθηνών, Γιάννος Κοντόπουλος, υπογραμμίζει τα μεγάλα πλεονεκτήματα και τη σημασία της αναβάθμισης της εγχώριας αγοράς σε ώριμη.
Σχολιάζει την απόφαση της FTSE Russel για τη μη αναβάθμιση της Αθήνας, εμφανίζεται αισιόδοξος για την αναβάθμιση στην επόμενη αξιολόγηση και εκτιμά ότι σε βάθος χρόνου τα κεφάλαια που θα έρθουν στο ΧΑ ως αναπτυγμένη αγορά θα είναι πολύ περισσότερα από σήμερα.
Εξηγεί ποιο ήταν το πρόσφατο τεχνικό πρόβλημα που προκάλεσε μπλακάουτ στις συναλλαγές και αναφέρεται στις μεγάλες επενδύσεις που έχουν γίνει και που γίνονται για την αναβάθμιση των υποδομών της εγχώριας αγοράς.
Σχολιάζει τα κίνητρα που δόθηκαν για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς και εξηγεί τα οφέλη για την εισαγωγή μικρών, δυναμικών, επιχειρήσεων στο ΧΑ.
Υπογραμμίζει ότι η εγχώρια κεφαλαιαγορά δεν είναι ούτε μικρή, ούτε ασήμαντη και τονίζει ότι η παροχή φορολογικών κινήτρων θα είναι κομβικής σημασίας για την προσέλκυση 25άρηδων και 35άρηδων στο ΧΑ.
Σχολιάζει τη γραφειοκρατία για το άνοιγμα κωδικού στο ΧΑ, καθώς επίσης και την αναταραχή στις διεθνείς αγορές λόγω του εμπορικού πολέμου.
Τέλος, ο κ. Κοντόπουλος εκφράζει την αισιοδοξία του για τις προοπτικές και τις δυνατότητες του εγχώριου χρηματιστηρίου και αναλύει τα σημεία υπεροχής του, σημεία που αποτελούν πόλο έλξης των ξένων επενδυτών.
Το κείμενο της συνέντευξης του Γ. Κοντόπουλου
- Πρόσφατα είχαμε ένα σοβαρό τεχνικό πρόβλημα που οδήγησε στη διακοπή της συνεδρίασης και μάλιστα στην πρώτη συνεδρίαση μετά την αναβάθμιση της Ελλάδας από τον οίκο Moody’s. Τι συνέβη;
Ήταν όντως μια ατυχής συγκυρία. Δεν έχει σημασία ποια μέρα θα σου τύχει, γενικώς δεν είναι ένα ευχάριστο γεγονός για μια υποδομή σαν το Χρηματιστήριο. Βέβαια, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι είναι, δυστυχώς, ένα μέρος της δικιάς μας δουλειάς, δηλαδή οποιασδήποτε υποδομής.
Κάποια στιγμή, πολλές φορές για λόγους τους οποίους δεν μπορείς να περιμένεις εύκολα ή να προβλέψεις εύκολα, δημιουργούνται τέτοιου είδους προβλήματα και πρέπει να τα αντιμετωπίζεις σχετικά γρήγορα.
Και βέβαια, αν γίνεται, να τα εξαλείψεις. Αλλά, όπως είπα, η ιστορική συγκυρία έχει δείξει ότι αυτό είναι μάλλον δύσκολο. Τα τελευταία δύο χρόνια πολύ μεγαλύτερες υποδομές από τις δικές μας, το ελβετικό χρηματιστήριο, και μάλιστα σε βάθος τεσσάρων ωρών κάθε φορά, και τα δυο μεγάλα χρηματιστήρια στη Νέα Υόρκη και το αγγλικό χρηματιστήριο είχαν τέτοιου είδους τεχνικά επεισόδια.
Αυτό βέβαια δεν μας δικαιολογεί, δεν μας δίνει χαρά, ούτε μας δίνει κάποιου είδους pass για να μπορέσουμε να έχουμε τέτοιου είδους επεισόδια χωρίς να αισθανόμαστε την ανάγκη να αντιδράσουμε σωστά.
Είμαστε σε μια διαδικασία, στην οποία κάνουμε αυτού του είδους το post mortem. Αυτό που συνέβη είναι ότι υπήρξε μια τεχνική δυσλειτουργία, η οποία έχει εντοπιστεί, σε μια λανθασμένη ρύθμιση σε ένα από τα βασικά μας συστήματα. Βρισκόμαστε σε μια διαδικασία εξερεύνησης του προβλήματος μαζί με τον πάροχο που έκανε την εγκατάσταση για να δούμε τι ακριβώς έχει συμβεί.
Ξέρουμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, το αντιμετωπίσαμε πάρα πολύ γρήγορα και γι' αυτό δεν υπήρχε και κάποια συνέχεια. Αλλά προφανώς θέλουμε να ξέρουμε γιατί προέκυψε.
- Υπάρχει η αίσθηση ότι τα προβλήματα αυτά στην εγχώρια αγορά είναι αρκετά συχνά, είναι σωστή η αίσθηση αυτή;
Αυτό αντικατοπτρίζει η ιστορία. Αυτό είναι γεγονός. Τα τελευταία δύο χρόνια δεν είχαμε κάποιο τεχνικό πρόβλημα, το 2023 και το 2024, ήμασταν «καθαροί» και δυστυχώς είχαμε αυτό το συμβάν το 2025.
Αυτό ανέφερα, τουλάχιστον σαν ένδειξη για το πού έχουμε εμείς εστιάσει, δείχνει, και το ξέρουμε αυτό ξεκάθαρα, ότι δεν έχει να κάνει με την ποιότητα της υποδομής μας. Αντιθέτως, από την έλευσή μου εδώ στο Χρηματιστήριο στις αρχές του 2022, πήραμε μια απόφαση την οποία την υποστηρίζει και το Διοικητικό Συμβούλιο, να κάνουμε πολύ μεγάλες επενδύσεις στην υποδομή μας, ούτως ώστε να φτάσουμε στο επίπεδο που πρέπει να είμαστε, σαν μια αγορά που θέλει πραγματικά να συγκρίνεται με τις καλύτερες στον κόσμο. Και έχουν ήδη γίνει μεγάλα βήματα.
Το 2024 ολοκληρώθηκαν σημαντικά project σε σχέση με την βασική μας υποδομή που είναι το trading κομμάτι. Καταφέραμε να πέσουμε κάτω από το 1 millisecond από πλευράς latency (καθυστέρησης) στο δικό μας το σύστημα και επίσης το να έχουμε ένα πολύ μεγάλο throughput, όπως λέγεται, δηλαδή την δυνατότητα να έχεις πάρα πολλές εντολές συγχρόνως από διαφορετικά σημεία του κόσμου και ουσιαστικά να έχεις μια υποδομή η οποία να μπορεί να σηκώσει πολύ μεγάλο όγκο συναλλαγών.
Άρα, υπό αυτή την έννοια, θα έλεγα ότι σε αυτό το κομμάτι είμαστε ευχαριστημένοι. Και βέβαια έχουμε να κάνουμε και άλλες υποδομές τις οποίες θέλουμε να εκσυγχρονίσουμε σε ένα επίπεδο, στο οποίο να είναι πλήρως ανταγωνιστικές με τον υπόλοιπο κόσμο.
- Είμαστε κοντά στον στόχο που έχετε θέσει για να φτάσουμε τεχνολογικά στο επίπεδο που θα θέλατε;
Από πλευράς των συστημάτων συναλλαγών έχουμε σχεδόν ολοκληρώσει το κομμάτι αυτό. Από άλλες υποδομές, οι οποίες συνδέονται με τη λειτουργία μας, τη λειτουργία του Αποθετηρίου κλπ., το πλάνο που έχουμε της τριετίας -θα έλεγα μέχρι περίπου τις αρχές του 2027- θα έχουμε ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος, τουλάχιστον του στόχου που έχουμε θέσει εμείς.
Τα μεγάλα πλεονεκτήματα της αναβάθμισης σε ώριμη
- Είχαμε την ανακοίνωση από τον FTSE Russell που τελικά δεν μας αναβάθμισε. Κάποιοι εκφράζουν έναν προβληματισμό για τη σκοπιμότητα της αναβάθμισης, υπό την έννοια ότι η ορατότητα για την ελληνική αγορά θα είναι μικρότερη ως ώριμη σε σχέση με αυτή που έχουμε τώρα ως αναδυόμενη. Εσείς τι λέτε;
Μιλήσαμε με τα γραφεία της FTSE Russel στην Αμερική, βλέποντας τα στοιχεία τα οποία παρέθεσαν σε σχέση με την απόφασή τους.
Το ένα το οποίο μας έκανε εντύπωση είναι ότι ενώ σε όλες τις κατηγορίες φαίνεται ότι πληρούμε όλα τα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια τα οποία χρειάζεται για να φτάσουμε στην αναβάθμιση, το ένα κομμάτι το οποίο δεν μετακινήθηκε ήταν το αξιόχρεο της χώρας, δηλαδή έχει μείνει στην κατηγορία speculative και όχι στο επίπεδο της αναβάθμισης, που είχε γίνει ήδη και από τη Moody's στο τέλος Μαρτίου.
Η δικαιολογία που μας έδωσαν είναι ότι το γνωρίζουμε, το αναφέραμε στην ανακοίνωση, αλλά η συνάντηση της επιτροπής ήταν 1 -2 εβδομάδες πριν την ανακοίνωση της Moody’s και τυπικά δεν μπορέσαμε να το συμπεριλάβουμε σαν παράγοντα για την αναβάθμιση.
Το δεύτερο κομμάτι, για το οποίο μας έδωσαν κάποιες πληροφορίες που δεν είχαμε πριν, γιατί δεν είναι και πάρα πολύ ξεκάθαρη αυτή η διαδικασία, είναι ότι σας έχουμε βάλει στο watch list τον Σεπτέμβριο του 2024, αλλά στην πραγματικότητα θέλουμε δύο κύκλους στους οποίους να ελέγξουμε ότι όλα τα στοιχεία πληρούνται. Όντως, τον Δεκέμβριο περάσατε πάλι όλες τις απαιτήσεις, αλλά θέλουμε να δούμε και τον Ιούνιο να πληρούνται οι προϋποθέσεις.
Οπότε, τουλάχιστον η δικιά μου η αντίληψη λέει ότι, ΟΚ, είμαστε σε ένα πολύ καλό δρόμο και είναι τυπικός ο λόγος στον οποίο υπήρχε αυτή η καθυστέρηση.
Βέβαια πάντα, όταν καθυστερεί μια τέτοια διαδικασία, αναρωτιέσαι αν τον Ιούνιο θα είναι όλα καλά, δεδομένου και του θορύβου τον οποίο έχουμε στις αγορές, στις παγκόσμιες αγορές αυτόν τον καιρό.
Αλλά θα έλεγα τουλάχιστον ότι δεν είναι κάτι το οποίο μας ανησυχεί από πλευράς των στόχων, που έχουμε θέσει και εμείς, στα πράγματα τα οποία πρέπει να κάνουμε στην αγορά, ή ακόμα και την πορεία την οποία έχουν οι δικές μας οι μετοχές μέχρι τώρα.
- Στον προβληματισμό για το αν η αναβάθμιση θα βοηθήσει την ορατότητα ή την βλάψει;
Αυτό το θεωρώ λίγο περίεργο σαν τοποθέτηση γιατί με πολύ απλά λόγια όταν επικρατεί θόρυβος στις αγορές δεν θες να φοράς το καπέλο της αναδυόμενης, θέλεις να φοράς το καπέλο της ανεπτυγμένης αγοράς.
Αυτό νομίζω ξεκάθαρα και ιστορικά αποδεικνύεται.
Μπορείτε να ρωτήσετε οποιαδήποτε αναδυόμενη χώρα, αν θα ήθελε να είναι σαν αγορά είτε σαν χώρα σε αυτή την κατηγορία ή στην καλύτερη κατηγορία.
Αν το πάρουμε καθαρά τεχνικά, νομίζω ότι εμείς ακόμα και αν δεν είχαμε αυτή την διαβάθμιση, αν δεν έπρεπε να ασχοληθούμε με αυτή την διαβάθμιση, οι κινήσεις οι οποίες έπρεπε να κάνουμε σαν χρηματιστήριο, σαν ποιότητα υποδομής, σαν ποιότητα τα αγοράς πρέπει να ήταν προς την κατεύθυνση την οποία ακολουθούμε έτσι κι αλλιώς γιατί μας αξίζει. Είμαστε μια ευρωπαϊκή χώρα, μια ευρωπαϊκή αγορά σε όλες τις διαστάσεις.
- Αυτή τη στιγμή είμαστε εξαίρεση, είμαστε το μόνο χρηματιστήριο στην ευρωζώνη που είναι εκτός ώριμων αγορών.
Σωστά. Και αυτό νομίζω ότι δεν πρέπει να ισχύει. Τουλάχιστον όχι τώρα. Όχι μετά από όλα όσα έχουν γίνει.
Τα θετικά στοιχεία, τις θετικές εξελίξεις νομίζω μας αξίζει να προσβλέπουμε και να πηγαίνουμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Αλλά και πρακτικά το μέγεθος των κεφαλαίων που προσανατολίζονται προς τις ανεπτυγμένες αγορές, και ο αριθμός των επενδυτών οι οποίοι κοιτάζουν και ασχολούνται με αυτούς τους δείκτες είναι πολύ μεγαλύτερα.
Αν συγκρίνουμε τα μεγέθη των ανεπτυγμένων αγορών σε σχέση με τις αναδυόμενες, τα νούμερα είναι πολύ μεγαλύτερα.
Μιλάμε για ένα επίπεδο 15 με 16 τρισ. δολάρια στις ανεπτυγμένες αγορές έναντι περίπου 2 - 3 τρις.. δολάρια στις αναδυόμενες αγορές.
Οπότε τη στιγμή στην οποία θεωρείς ότι η αγορά σου έχει καλά στοιχεία τα οποία πραγματικά μπορούν να σου δώσουν τη σωστή τοποθέτηση παγκοσμίως, θες να μιλήσεις στο μεγαλύτερο δυνατό κοινό το οποίο μπορείς να απευθυνθείς και άρα με αυτή τη λογική νομίζω πρέπει να πηγαίνουμε προς τα εκεί.
- Άρα, η προσδοκία και σε επίπεδο εισροών είναι σαφώς ότι θα μας ευνοήσει.
Ναι, πιστεύω τουλάχιστον ότι σε βάθος χρόνου -δεν μιλάω για δεκαετίες, απλώς τα πράγματα δεν γίνονται σε μία μέρα και σίγουρα υπάρχουν ανακατατάξεις όταν αλλάζεις κατηγορία. Και επειδή δεν θα γίνουν όλες οι ανακατατάξεις την ίδια χρονική στιγμή, δηλαδή οι οίκοι αξιολόγησης, o FTSE, ο MSCI, ο Stoxx, θα πάρουν αποφάσεις σε διαφορετικά χρονικά σημεία, δεν θα μας δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα.
Αντιθέτως νομίζω ότι θα μας οδηγήσει, δεδομένου ότι έχουμε την ποιότητα της αγοράς την οποία έχουμε και την ποιότητα των εταιρειών των οποίων έχουμε, θα μας οδηγήσει σε πολύ καλύτερο επίπεδο από ότι είμαστε τώρα.
«Δεν είμαστε ούτε μικρή αγορά ούτε ασήμαντη»
- Παρόλα αυτά η εγχώρια αγορά είναι μια μικρή περιφερειακή αγορά, με μικρό αριθμό μεγάλων εταιριών. Πώς μπορεί να σταθεί ελληνικό χρηματιστήριο στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον;
Νομίζω ότι αυτό είναι ένα μέρος του αφηγήματος το οποίο έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, ακόμα και από άτομα που ασχολούνται με την αγορά πάρα πολλά χρόνια, αλλά στην πραγματικότητα δεν ισχύει.
Δεν είμαστε ούτε τόσο μικροί, ούτε δεν έχουμε επιδείξει τις κινήσεις οι οποίες χρειάζονται ώστε να αυξήσουμε και το μέγεθος, το βάθος και την συναλλακτική δραστηριότητα της αγοράς.
Η αύξηση που έχουμε κάνει νομίζω ξεπερνάει άλλες ευρωπαϊκές αγορές ήδη. Δηλαδή σε θέματα συναλλακτικής δραστηριότητας αλλά και η αύξηση που έχει σημειωθεί σε επίπεδο κεφαλαιοποίησης. Μιλάμε για πολύ μεγάλες, διψήφιες, αυξήσεις 3 και 4 χρόνια στη σειρά.
Άρα είμαστε σε ένα επίπεδο στο οποίο δεν πρέπει να φοβόμαστε ή να θεωρούμε ότι είμαστε τόσο μικροί. Επίσης έχουμε εταιρείες οι οποίες έχουν σημαντικό μέγεθος και σίγουρα παρουσιάζουν πολύ σημαντικές ευκαιρίες σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους παγκοσμίως και σίγουρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Και αυτό εν τέλει φαίνεται και από το γεγονός ότι αντίληψη «μικρή αγορά χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον» δε συνάδει με τα στοιχεία της αυξημένης παρουσίας ξένων επενδυτών στην εγχώρια αγορά.
Οι ξένοι επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι πάρα πολύ σημαντικοί σαν ποσοστό. Είναι θεσμικοί επενδυτές και αν δεν έβλεπαν πραγματικά, ότι υπάρχει κάτι ενδιαφέρον σε αυτήν την αγορά, δεν είχαν κανένα λόγο να έχουν τόσο ισχυρή παρουσία στη δική μας αγορά.
Άρα εγώ θα διαφωνούσα λίγο και με τις παραδοχές της ερώτησης. Και εν πάση περιπτώσει, κοιτάξτε ακόμα και αν κάνω λάθος στην εκτίμηση την οποία σας παρουσιάζω και είμαστε όντως μικροί και ασήμαντοι, θα πρέπει πάντα να προσπαθούμε να γινόμαστε και σημαντικοί και μεγαλύτεροι.
- Πώς βλέπετε τα μέτρα που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς; Πιστεύετε ότι αρκούν για την ανάπτυξη του θεσμού σε βάθος χρόνου, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα;
Κατ αρχήν είναι πολύ καλοδεχούμενα τα μέτρα. Νομίζω ότι είχε υπάρξει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο οποίο να έχουμε δει μια κυβέρνηση να κάνει κάποιες κινήσεις ουσίας στο χώρο της κεφαλαιαγοράς και να δείχνει ότι πραγματικά το εννοούν και θέλουν να δουν μια ουσιαστική αναβάθμιση της αγοράς, και του επενδυτικού ενδιαφέροντος τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό.
Αυτό το οποίο βοηθάει γενικότερα είναι να έχουμε ένα πολύ καλό μακροοικονομικό περιβάλλον. Δηλαδή, η πορεία της οικονομίας μας να βοηθάει ουσιαστικά και την αγορά και νομίζω σε αυτό έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά και βοηθάει.
Όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά και όλος ο κόσμος. Δηλαδή η Ελλάδα σαν σύνολο έχει κάνει όλες τις απαραίτητες κινήσεις στο να μπορέσει να βγει από μια πάρα πολύ δύσκολη οικονομική περίοδο και μια δύσκολη κρίση.
Τώρα τα μέτρα αυτά νομίζω ότι δίνουν πάρα πολύ σημαντικά κίνητρα ειδικά εκεί που τα χρειαζόμαστε λίγο παραπάνω, που έχουν να κάνουν με τους ιδιώτες επενδυτές.
Και στο κομμάτι των επιχειρήσεων των οποίων αποτελούν και την, όπως λέγεται συνήθως τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Νομίζω το πιο σημαντικό κίνητρο που έχει δοθεί είναι για επενδύσεις σε εταιρείες οι οποίες εισάγονται και αντλούν κεφάλαια από την εναλλακτική αγορά δηλαδή από τη μικρότερη αγορά μας.
Εταιρείες οι οποίες είναι στην αρχή της πορείας τους στο χρηματιστήριο και θέλουν να να εξελιχθούν περαιτέρω και να ωριμάσουν και άρα χρειάζονται περισσότερη βοήθεια. Και αν θέλετε έχουν και ίσως και μεγαλύτερο ρίσκο, αλλά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Τα φορολογικά κίνητρα που δίνονται είναι εξαιρετικά σημαντικά, με την έννοια ότι μια επένδυση την οποία θα κάνει ένας ιδιώτης επενδυτής μπορεί να χρησιμοποιήσει το 50% αυτής της επένδυσης για να δικαιολογήσει, για να εξαλείψει ένα μέρος του φορολογητέου εισοδήματος.
Άρα, και επειδή τα ποσά είναι αρκετά μεγάλα, δίνει τη δυνατότητα και στους Έλληνες επενδυτές με ένα νηφάλιο τρόπο να δουν και να πάρουν ρίσκο στην αγορά, προσδοκώντας ότι θα έχουν κέρδη σε βάθος χρόνου. Και παράλληλα να βοηθήσουν και αυτές τις εταιρείες, οι οποίες είναι στο ξεκίνημα της πορείας τους στην κεφαλαιαγορά. Αυτό είναι νομίζω ένα πάρα πολύ σημαντικό πρώτο βήμα, το οποίο σε βάθος χρόνου θα βοηθήσει πάρα πολύ την αγορά και την τοπική αγορά και τους τοπικούς επενδυτές να [δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ελληνική κεφαλαιαγορά και να την χρησιμοποιήσουν σαν ένα πραγματικό μοχλό αποταμίευσης.
- Εκτιμάτε ότι θα έρθουν νέες εταιρείες στο ΧΑ με τα μέτρα αυτά;
Ναι. Υπάρχουν όμως δύο ακόμα σημαντικά κομμάτια τα οποία έρχονται με το νομοσχέδιο. Το ένα είναι ότι δίνονται σημαντικά κίνητρα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δικαιολογήσουν ένα πολύ μεγάλο μέρος των εξόδων, να πάρουν μια υπερέκπτωση στα έξοδα για την είσοδό τους στο χρηματιστήριο.
Για κάποιες εταιρείες μικρότερου μεγέθους αυτό μπορεί να αποτελέσει την ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση για να πάρουν την απόφαση.
Το άλλο σημαντικό κομμάτι που πάλι έχει να κάνει με το κόστος της άντλησης κεφαλαίων, είναι μια σημαντική μείωση στο φόρο των κουπονιών στα ομόλογα των εταιρειών που εισάγονται στο Χρηματιστήριο από 15% στο 5%.
Ένα μέρος του οφέλους θα πάει κατευθείαν στον ιδιώτη επενδυτή, γιατί αυτό είναι ένα όφελος για τον Έλληνα ιδιώτη επενδυτή και κατά δεύτερο λόγο θα βοηθήσει και τις εταιρείες να αντλήσουν κεφάλαια με χαμηλότερο κόστος. Δηλαδή, θα ωφεληθούν και αυτές.
Και μετά υπάρχουν και κάποιες άλλες διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν την άντληση κεφαλαίων με μικρότερο γραφειοκρατικό κόστος. Με την έννοια δηλαδή ότι τόσο το Πληροφοριακό Δελτίο, το οποίο είναι λίγο πιο εύκολο από το Ενημερωτικό Δελτίο, δεν απαιτείτε πια για ένα μεγαλύτερο μέγεθος κεφαλαίου άντλησης κεφαλαίων.
Άρα έχεις τη δυνατότητα να αντλείς πιο συχνά κεφάλαια από την αγορά χωρίς να επαναλαμβάνεις την ίδια διαδικασία κάθε φορά.
Και αυτό νομίζω θα βοηθήσει επίσης και τον τρόπο με τον οποίον οι εταιρείες κοιτάνε το χρηματιστήριο σαν μοχλό ανάπτυξης, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι επενδυτές, οι Έλληνες επενδυτές θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους κινήσεις.
- Τι θα λέγατε σε έναν επιχειρηματία στο γιατί να εισαγάγει την εταιρεία του στο Χρηματιστήριο; Ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι; Γιατί υπάρχει και το ρυθμιστικό – εποπτικό κομμάτι που είναι πονοκέφαλος για πολλούς.
Νομίζω ότι αρχίζοντας από το δύσκολο, το ρυθμιστικό και το εποπτικό, πρέπει να το δουν σαν μια ευκαιρία.
Είναι δηλαδή μια ευκαιρία στο να οργανώσουν μια επιχείρηση η οποία μπορεί να είναι εξαιρετική σε όλες τις εκφάνσεις της, αλλά από πλευράς οργάνωσης να θέλει αυτό το εξτρά βήμα ώστε να πετύχει ένα ακόμα μεγαλύτερο επίπεδο ωρίμανσης. Με την έννοια ότι οργανώνεσαι καλύτερα, προστατεύεις την εταιρεία σου με ένα καλύτερο τρόπο.
Αυτή είναι η λογική που πραγματικά πρέπει να έχει αυτό το εποπτικό βάρος για το οποίο μιλάμε ότι δίνει σημασία σε πράγματα τα οποία προστατεύουν όλους, ακόμα και εσένα σαν ιδρυτή της εταιρείας αλλά και τους υπόλοιπους επενδυτές γιατί είσαι και εσύ επενδυτής στην εταιρεία σου.
Οπότε πρέπει λίγο να το βάλουμε υπό αυτή τη λογική.
- Γίνονται όλα πιο επαγγελματικά.
Γίνονται όλο και πιο επαγγελματικά. Τώρα αυτό αν θέλετε είναι ένα βάρος το οποίο έχει κάποια σημασία.
Και μετά υπάρχουν τα πάρα πολλά πλεονεκτήματα του να μπεις σε μια οργανωμένη αγορά. Κατ’ αρχήν είναι ότι σαν επιχειρηματίας μειώνεις το ρίσκο σου. Δηλαδή συμμετέχεις, δίνεις ένα μέρος του upside, της ανάπτυξης της εταιρίας, το μοιράζεσαι, αλλά με αυτόν τον τρόπο μοιράζεσαι και το δικό σου ρίσκο σε διαφορετικούς κύκλους της οικονομίας.
Είναι ίσως ένας από τους μοναδικούς τρόπους άντλησης κεφαλαίων, και άρα τη δυνατότητα να μεγαλώσεις την επιχείρηση σου, χωρίς να δώσεις τον έλεγχο της εταιρίας σε κάποιον άλλον ή να επιβαρύνει την εταιρία με πάρα πολλά δάνεια ή πάρα πολλές τέτοιου είδους υποχρεώσεις.
Άρα αντλείς κεφάλαια και σε πολύ μεγάλο βαθμό κρατώντας τον έλεγχο της εταιρίας. Γιατί αλλιώς μπορείς να αντλήσει κεφάλαια και να πεις να πας σε ένα private equity και να ζητήσεις κάποια κεφάλαια από εκεί αλλά αυτό κάπως αντισταθμίζεται με το πολύ λιγότερο control το οποίο θα έχεις και άλλες αποφάσεις που θα έχεις πολύ μεγαλύτερη δυσκολία να επηρεάσεις.
Και μετά υπάρχουν πολλά άλλα κομμάτια τα οποία βοηθούν, βοηθούν όπως είπαμε στην καλύτερη οργάνωση της εταιρείας.
Βοηθάει επίσης το γεγονός ότι έχεις τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις μια οργανωμένη αγορά και τις μετοχές σου, είτε για να δώσεις κίνητρα στους εργαζομένους στην εταιρεία, είτε για να δώσεις μια παρουσία και μια εγγύηση της δικής σου εταιρείας, έμμεση και άμεση στους προμηθευτές σου, στους εν δυνάμει πελάτες σου.
Στο δικό σου το προσωπικό, όπως είπα, για να καταλάβουν ότι η εταιρεία έχει περάσει πια σε ένα διαφορετικό στάδιο ωρίμανσης και άρα αυτό σε διαχωρίζει από τον ανταγωνισμό σου.
Και τελικά η αγορά σου δίνει και ένα πάρα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό, το οποίο οι περισσότεροι ίσως δεν το καταλαβαίνουν, αλλά είναι ένας μοναδικός τρόπος για μια επιχείρηση να τυπώσει το δικό της χρήμα.
Αυτό κάνεις. Ουσιαστικά όταν αντλείς κεφάλαια έχεις ένα αφήγημα, χρησιμοποιείς το ιστορικό και τις επιδόσεις σου και δείχνεις το αφήγημά σου για το μέλλον.
Και οι επενδυτές αν δουν αξία στο όραμά σου, σου προσφέρουν χρήματα, άρα τυπώνεις «χρήμα», τυπώνεις μετοχές και με αυτόν τον τρόπο μπορείς να εκπληρώσεις τα όνειρά σου σαν επιχειρηματίας. Με τη βοήθεια του κόσμου.
- Και να πας πολύ πιο μακριά από εδώ που είσαι.
Και ίσως και πολύ πιο γρήγορα και με ένα λελογισμένο ρίσκο. Εσύ δεν το παίρνεις πάντα πάνω σου, το μοιράζεσαι, όπως μοιράζεσαι και το upside το οποίο θα έχεις.
- Αναφέρατε ότι η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στο ΧΑ είναι πολύ μεγάλη. Αγγίζει το 65%. Από την άλλη δεν είναι πολύ δεν είναι λίγοι οι Έλληνες επενδυτές; Μπορεί να υπάρξει ελληνικό χρηματιστήριο χωρίς Έλληνες επενδυτές;
Θα μου επιτρέψετε λίγο να αντιστρέψω την ερώτηση. Εγώ θα διαφωνούσα στη δικιά σας την παραδοχή, αλλά να το κάνουμε λίγο πιο συγκεκριμένο. Αν το 65% δεν σας αρέσει, ποιο είναι το ποσοστό το οποίο θα θεωρούσατε ότι είναι σωστό;
- Έχετε δίκιο για το ποσοστό, αλλά σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή των Ελλήνων επενδυτών, η αίσθησή μου είναι ότι είναι πολύ χαμηλή. Ότι το Χρηματιστήριο ως θεσμός είναι εκτός της επενδυτικής κουλτούρας των Ελλήνων επενδυτών. Δεν συμμετέχουν στην ελληνική αγορά στον βαθμό που μετέχουν οι πολίτες στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Αυτό είναι απολύτως σωστό και είναι και ιστορικά, με τα δεδομένα της Ελλάδας υπήρχαν περίοδοι στις οποίες το ενδιαφέρον των Ελλήνων επενδυτών ήταν αρκετά μεγαλύτερο και η συμμετοχή τους στην αγορά ήταν πολύ μεγαλύτερη. Αυτή τη στιγμή έχουμε περίπου 30.000 ενεργούς κωδικούς, αλλά υπήρχαν περίοδοι στην οποία ήμασταν κοντά στους 100.000.
- Σας απασχολεί αυτό το κομμάτι των Ελλήνων;
Βεβαίως και μας απασχολεί. Απλώς πρέπει να κοιτάμε τα δεδομένα και τα δεδομένα είναι ότι περάσαμε μια περίοδο περίπου δύο δεκαετιών, των οποίων η αγορά έχει ταλαιπωρηθεί και η τοπική αγορά έχει ταλαιπωρηθεί αρκετά σε διαφορετικές συγκυρίες.
Είτε μετά το 1999, είτε με την παγκόσμια κρίση το 2008, μετά με την ελληνική κρίση, την ευρωπαϊκή κρίση, τον covid.
Όλα αυτά είναι παρατεταμένη περίοδος στις οποίες είχαμε πραγματικά καταστροφές στις αγορές και στις ελληνικές αγορές.
Άρα, το να μπορέσουμε να ανακτήσουμε αυτή την εμπιστοσύνη, θα πάρει κάποιο χρόνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν, αν θέλετε και κάποια κολλήματα στον τρόπο σκέψης τον οποίο έχουμε από την τοπική αγορά, τα οποία όμως εγώ τα δικαιολογώ λόγω της δύσκολης συγκυρίας και του ψυχολογικού σοκ αν θέλετε, το οποίο έχει περάσει η εγχώρια αγορά.
Και γι’ αυτό το λόγο, αν σκεφτείτε, τη στιγμή στην οποία υπάρχουν πραγματικά διαφορετικές συνθήκες, είναι πιο εύκολο για έναν ξένο επενδυτή να κοιτάξει ψυχρά τα δεδομένα και να πει εδώ είναι μια επενδυτική ευκαιρία, θέλω να συμμετάσχω σε αυτή την αγορά.
Για την Ελλάδα θα πάρει χρόνο. Μπορούμε να τη βοηθήσουμε αυτή τη διαδικασία; Θα έλεγα ότι μπορούμε και πρέπει.
Απαραίτητα φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση επενδυτών στο ΧΑ
- Αυτά τα τραύματα που αναφέρατε και το 1999 και μετά την ελληνική κρίση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, που χάθηκαν πάρα πολλά χρήματα, πώς μπορούμε να τα θεραπεύσουμε πιο γρήγορα; Δηλαδή, πώς μπορεί να ανακτηθεί γρηγορότερα η εμπιστοσύνη των Ελλήνων;
Νομίζω ότι είναι θέμα επενδυτικής παιδείας. Είναι κάτι στο οποίο θα έλεγα σε κάποιο βαθμό υστερούμε σαν χώρα και πρέπει και εμείς σαν θεσμός να βοηθήσουμε σε αυτό το κομμάτι, αλλά παίρνει χρόνο.
Είναι δηλαδή σχετικά δύσκολο να το κάνεις αυτό. Εμείς σαν χρηματιστήριο έχουμε πολύ ενεργή δραστηριότητα στο να φέρουμε σχολεία από όλη την Ελλάδα, να τους ενημερώνουμε, να τους δίνουμε μια πρώτη ιδέα για το πως λειτουργούν οι αγορές, πως πρέπει κάποιος να σκέφτεται την αποταμίευση, πως να χρησιμοποιήσει την αγορά για αυτό τον τρόπο.
Από πανεπιστήμια έχουμε και από ελληνικά πανεπιστήμια και από ξένα πανεπιστήμια μας επισκέπτονται, αλλά αυτό είναι μια διαδικασία που θα πάρει πολύ καιρό.
Για μένα μία είναι, δεδομένων των συνθηκών, η προτεραιότητα. Θα πρέπει να ήταν στο να δώσουμε κάποια κίνητρα στη δημιουργία αποταμιευτικών λογαριασμών, σε προσωπικό επίπεδο, όπως καταρχήν ισχύει σε αγγλοσαξονικές χώρες, αλλά όσο περνά ο καιρός το βλέπουμε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Υπάρχει και αυτή η καινούργια κατεύθυνση από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο να δουν ξανά, στο πλαίσιο της ενοποίησης των κεφαλαιαγορών, και την πλευρά της ενίσχυσης της έννοιας των αποταμιεύσεων.
Οπότε νομίζω ότι είναι ένα ένα πεδίο με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης αν δοθούν αυτά τα κίνητρα.
- Φορολογικά κίνητρα.
Φορολογικά κίνητρα. Τα οποία δίνονται. Στην Ελλάδα έχει δοθεί με τα επαγγελματικά ταμεία, έχουν δοθεί αυτά τα κίνητρα, αλλά νομίζω ότι αν πραγματικά θες να τους δώσεις μια έξτρα κίνηση, δηλαδή πραγματικά να δεις μια σημαντική διαφορά, ιδίως για τους νέους, πρέπει να κινηθείς σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή να δώσει τη δυνατότητα των προσωπικών λογαριασμών για κάθε άτομο που θέλει να αποταμιεύσει.
Πολύ περισσότερο βέβαια για τους νέους, αλλά όχι μόνο. Για οποιονδήποτε θέλει να αποταμιεύσει πρέπει ουσιαστικά να του δώσουμε μια βοήθεια, ένα σπρώξιμο προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αυτό το κίνητρο, όλα τα στοιχεία που έχουμε από άλλες χώρες αυτό έχουν δείξει, ότι είναι η βασική κίνηση η οποία χρειάζεται να γίνει για να αναθερμανθεί το ενδιαφέρον, αλλά και οι δυνατότητες που πρέπει να υπάρχουν σε τοπικό επίπεδο.
- Από τις επαφές σας με την κυβέρνηση και τη διαβούλευση που υπήρξε για α μέτρα, βλέπετε να υπάρχει διάθεση και κατανόηση για την ανάγκη κάποιων τέτοιων παρεμβάσεων;
Νομίζω ξεκάθαρα. Το έχουν δείξει κάνοντας κατ’ αρχήν αυτή την κίνηση την κίνηση με το νομοσχέδιο. Αλλά και ξεκάθαρα μας έχουν πει ότι τους ενδιαφέρει όπου μπορούν να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν την κεφαλαιαγορά να δουν αυτές τις δυνατότητες.
Απλώς πρέπει να το δούμε όλοι μας από την πλευρά του κοινού καλού. Δεν πρέπει να κοιτάμε μόνο το δικό μας, το δικό μας ιδιωτικό συμφέρον, ιδιωτικό, εννοώντας σαν οποιοδήποτε κομμάτι του συλλογικού συστήματος αντιπροσωπεύουμε, αλλά να το δούμε από την πλευρά τους πώς βελτιώνουμε την κεφαλαιαγορά μας. Και άρα και την οικονομία μας.
Πως θα φέρουμε 25άρηδες και 35άρηδες στο ΧΑ
- Είπατε ότι ο αριθμός των ενεργών κωδικών των εγχώριων επενδυτών είναι 30.000 περίπου. Και πρόκειται κυρίως για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας λείπουν από την αγορά οι 25άρηδες και 35άρηδες. Τι μπορούμε να κάνουμε για να προσελκύσουμε πιο νέους στο ελληνικό χρηματιστήριο.
Όπως σας είπα, νομίζω ότι η πιο μακροχρόνια επένδυση που μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το κομμάτι θα είναι η δημιουργία προσωπικών αποταμιευτικών λογαριασμών τα οποία να έχουν κάποια φορολογικά κίνητρα και να είναι απλά.
- Ωστόσο στην εποχή μας για έναν νέο είναι πολύ πιο εύκολο να ανοίξει έναν κωδικό σε μια ξένη πλατφόρμα από το να εμπλακεί στη διαδικασία να ανοίξει κωδικό στο ελληνικό χρηματιστήριο.
Η πρόσβαση σε δημιουργία επενδυτικών λογαριασμών στην Ελλάδα πρέπει να γίνει πιο εύκολη. Εκεί δεν έχει φτάσει ακόμα αρκετά ο ψηφιακός μετασχηματισμός.
Για να καταλάβετε, όταν δημιουργείτε μια επενδυτική μερίδα, όταν λάβουμε εμείς τις παραμέτρους που χρειαζόμαστε, και τα στοιχεία από μια χρηματιστηριακή εταιρεία, μας παίρνει περίπου 10 δευτερόλεπτα για να δημιουργήσουμε τη μερίδα.
Αλλά στο πρότερο βήμα, εκεί έχουμε πρόβλημα. Γιατί δεν υπάρχει αυτή η ψηφιακή πλατφόρμα όπως υπάρχει στο εξωτερικό, με την οποία ένας νέος επενδυτής σε πέντε, έξι, επτά λεπτά να μπορεί ουσιαστικά να δημιουργήσει ένα επενδυτικό λογαριασμό.
- Αυτό γιατί δεν συμβαίνει; Είναι θέμα ευρωπαϊκών ρυθμίσεων. Είναι θέμα δικών μας ρυθμίσεων; Γιατί υπάρχει αυτή η μεγάλη χρονική απαίτηση του πρώτου βήματος;
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε προσπαθήσει. Προσπαθήσαμε και σαν Χρηματιστήριο να δημιουργήσουμε αυτό το κομμάτι, αλλά αυτό το οποίο δυστυχώς ανακαλύψαμε είναι ότι ενώ θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς ενδιάμεσος να κάνουμε αυτή την επένδυση τεχνολογικά, δεν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό γιατί δεν μπορούσαμε να κρατήσουμε τα data των χρηστών, γιατί δεν έχουμε τραπεζική άδεια.
Οπότε κάποιος πρέπει να κάνει την επένδυση. Δεύτερον, ίσως να υπάρχουν και ένα δυο σημεία στο δικό μας τρόπο, τον ελληνικό τρόπο των οποίων ζητάμε ορισμένα πράγματα που πρέπει να τα απλοποιήσουμε, όπως τα έχουν απλοποιήσει και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι.
Οπότε είναι και δεν είναι περίπλοκο κατά την άποψή μου.
Τι μαγνητίζει τους ξένους επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο
- Αν θέλετε να μας κάνετε ένα σχόλιο για το χρηματιστήριο, πώς βλέπετε το ελληνικό χρηματιστήριο. Τι εισπράττετε από τις από τις συζητήσεις που έχετε με τους ξένους επενδυτές; Τι είναι αυτό που βλέπουν στην Ελλάδα και επενδύουν στην Ελλάδα; Και ένα σχόλιο για την αναταραχή που βιώνουμε αυτή την περίοδο με τον εμπορικό πόλεμο και τις πολύ ακραίες διακυμάνσεις στα χρηματιστήρια, σε όλο τον κόσμο.
Νομίζω ότι το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών έγκειται στο γεγονός ότι εδώ και κάποια χρόνια ο παγκόσμιος οικονομικός κύκλος και ο γεωπολιτικός κύκλος έχει γίνει αρκετά περίεργος.
Άρα σε αυτές τις περιπτώσεις θέλουν να βρουν επενδυτικές ευκαιρίες οι οποίες να έχουν κάποιου είδους ξεχωριστά χαρακτηριστικά.
Ένα από αυτά είναι η φτηνή αποτίμηση. Ένα άλλο από αυτά είναι πχ το να υπάρχουν σημαντικά περιθώρια και ενδείξεις ανάπτυξης ο συγκεκριμένος χώρος επένδυσης.
Το πολύ ενδιαφέρον στην Ελλάδα, το οποίο δεν είναι πολύ συνηθισμένο, είναι ότι το ελληνικό χρηματιστήριο συνδυάζει αυτούς τους δύο παράγοντες. Και αυτό μας το λένε. Η Ελλάδα και έχει μια πάρα πολύ καλή αποτίμηση λόγω της παρατεταμένης κρίσης που περάσαμε και παράλληλα δείχνει και ενδείξεις πολύ σημαντικές από πλευράς ανάπτυξης, το οποίο το βλέπουμε βέβαια και σε macro επίπεδο από το γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια η ελληνική οικονομία αυξάνεται με διπλάσιο αριθμό από τους ανταγωνιστές μας στην Ευρώπη, το οποίο είναι εξαιρετικό.
Άρα η συγκυρία αυτών των δύο μας κάνει ένα ξεχωριστό asset, μία ξεχωριστή επενδυτική ευκαιρία, τουλάχιστον μέσα στο πρίσμα το οποίο κοιτάνε οι ξένοι επενδυτές.
- Σε ό,τι αφορά τη διεθνή κατάσταση και τις ακραίες διακυμάνσεις που παρατηρούνται παγκοσμίως.
Όταν μιλάμε για ακραίες διακυμάνσεις, είναι πάρα πολύ δύσκολο για εμάς σαν χρηματιστήριο να τις αποφύγουμε. Αλλά κάποια στιγμή θα κοπάσει ο πολύ δυνατός θόρυβος ή κάπως θα το συνηθίσει η αγορά. Και όταν θα υπάρχει μια, δεν θα πω ηρεμία αλλά αν θέλετε κάποιου είδους νέα κατάσταση, θα επιστρέψουμε να δούμε τι έχει να προσφέρει η Ελλάδα, που μπορεί πραγματικά να απαντήσει σε κάποιες από τις ερωτήσεις οι οποίες δημιουργούνται από μια δύσκολη συγκυρία.
Για παράδειγμα ότι μπορεί να είναι παρατεταμένος ο παγκόσμιος πληθωρισμός. Η δεύτερη είναι ότι σε αυτή τη συγκυρία, στην οποία πιθανότατα να πρέπει να μείνουν τα επιτόκια σε υψηλότερα επίπεδα για περισσότερο χρόνο, χώρες οι οποίες έχουν υπερδανειστεί, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα, να έχουν κάποιο πρόβλημα, σαν απότοκο των προηγούμενων δέκα χρόνων, όπου τα επιτόκια ήταν πάρα πολύ χαμηλά.
Και, τρίτον, δεδομένου ότι θα έχεις και υψηλότερα επιτόκια ή πιο σφιχτές νομισματικές συνθήκες, αυτό μπορεί να δημιουργήσει και μια κόπωση στην ανάπτυξη ή ακόμα και την έλλειψη ανάπτυξης για κάποιο καιρό.
Αυτά τα τρία ερωτήματα μπορεί πραγματικά η Ελλάδα να τα απαντήσει, για πρώτη φορά, με έναν πολύ ξεχωριστό και θετικό τρόπο.
Πρώτων, έχουμε συσσωρευμένη ζήτηση, ακριβώς επειδή περάσαμε την περίοδο την οποία περάσαμε, το οποίο σημαίνει ότι μας προστατεύει τουλάχιστον για κάποια περίοδο, όσο υπάρχουν αυτές οι πιέσεις ο οποίος ανέφερα προηγουμένως. Δηλαδή έχεις ένα μεγαλύτερο μαξιλάρι και αυτή τη συσσωρευμένη ζήτηση, η οποία μπορεί να σου προσφέρει μια αντίσταση στην πίεση την οποία θα δεχτούν όλοι οι άλλοι.
Δεύτερον, από πλευράς πληθωρισμού δεν θα τον αποφύγουμε, αλλά το αρχικό μας σημείο είναι χαμηλότερο, δηλαδή το εργατικό μας κόστος είναι αρκετά χαμηλότερο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Άρα και αυτό μας δίνει ένα μαξιλάρι, καθώς γίνονται όλες αυτές οι προσπάθειες και αυξάνονται οι απολαβές των εργαζομένων, των εργαζομένων στην Ελλάδα. Ξεκινάς από μια βάση η οποία σου επιτρέπει με έναν καλύτερο τρόπο να αντεπεξέλθεις σε αυτές τις πιέσεις.
Και το τρίτο κομμάτι που έχει να κάνει, που είναι ίσως οι περισσότεροι να το καταλάβουν εύκολα αυτό είναι ότι από πλευράς του υπερδανεισμού αν θέλετε, στον ιδιωτικό τομέα δεν υπάρχει υπερδανεισμός. Στην Ελλάδα είναι ακριβώς το αντίθετο. Έχουμε φτάσει στο σημείο στο οποίο, οι καταθέσεις είναι πολύ περισσότερες. Το οποίο δεν είναι ένα λογικό σημείο ακόμη και για αναδυόμενες χώρες.
Άρα αυτά τα τρία στοιχεία μας διαφοροποιούν και μας δίνουν ένα περιθώριο όταν κάπως κοπάσει ο θόρυβος, να μπορέσουμε να αντιδράσουμε λίγο καλύτερα από όλους τους άλλους.
Και δεν το λέω υποθετικά αυτό, Σε μια πάρα πολύ δύσκολη συγκυρία όπως είχε γίνει και το 2022, όταν οι παγκόσμιες αγορές μετοχών είχαν πέσει κατά 20%, τα ομόλογα είχαν πέσει κατά 10%, η Ελλάδα κατάφερε να έχει μια θετική αποτίμηση και να ολοκληρώσει τον χρόνο με ένα+ 6%.
- Κλείνοντας, ποια είναι η μεγάλη σας φιλοδοξία σαν επικεφαλής του Χρηματιστηρίου; Τι θα θέλατε να σημαδέψει τη θητεία σας;
Νομίζω είναι τα περισσότερα από όσα συζητήσαμε σήμερα. Θέλουμε να φτιάξουμε μια κεφαλαιαγορά η οποία πραγματικά να λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής για την ελληνική οικονομία και την ελληνική οικονομική ανάπτυξη, λειτουργώντας ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο.
Να είμαστε μια ώριμη αγορά όχι μόνο σε τίτλο αλλά και στην πραγματικότητα, ούτως ώστε να βοηθήσουμε και την ελληνική κοινωνία και συγκεκριμένα και τους νέους, να έχουν πραγματικά πολύ καλές επιλογές αποταμίευσης σε βάθος χρόνου και να τους βοηθήσουν να φτάσουν τους στόχους τους.
Και αυτούς και τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
