Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, με το φετινό μήνυμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να είναι «Overcoming disruption, transforming the AIDS response».
Σύμφωνα με δήλωση του Τομεάρχη Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, Ανδρέα Παναγιωτόπουλου, η επίτευξη του στόχου εξάλειψης της νόσου έως το 2030 παραμένει μακρινή όσο δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της έγκαιρης διάγνωσης.
Παρά τη μακρόχρονη και διαρκή προσπάθεια που ξεκίνησε το 1981, η σημερινή ημέρα αποτελεί ευκαιρία για ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης σχετικά με τον HIV/AIDS.
Ο στρατηγικός στόχος του ΠΟΥ και του UNAIDS, γνωστός ως «95-95-95», προβλέπει τη διάγνωση του 95% των ασθενών, τη χορήγηση αντιρετροϊκής αγωγής στο 95% όσων διαγνώστηκαν και την επίτευξη ιικής καταστολής στο 95% όσων λαμβάνουν θεραπεία.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων δεν έχει μειωθεί όσο θα ήταν επιθυμητό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Η καθυστερημένη διάγνωση παραμένει σημαντικό εμπόδιο στην αντιμετώπιση της επιδημίας, όπως και ο αποκλεισμός πολλών νέων ασθενών μη ελληνικής ιθαγένειας από το εθνικό σύστημα υγείας.
Παρά τις βελτιώσεις στην αντιρετροϊκή αγωγή, την εφαρμογή της προφύλαξης πριν από την έκθεση (PreP) και την ενσωμάτωση της αρχής U=U (μη ανιχνεύσιμο ισούται με μη μεταδοτικό), εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις.
Αυτές αφορούν κυρίως την πρόσβαση των ευάλωτων ομάδων σε κατάλληλες υπηρεσίες υγείας, την εξάλειψη του κοινωνικού στίγματος και τη διασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης.
Η Ελλάδα παρουσιάζει υστέρηση στην επίτευξη του πρώτου σκέλους του στόχου «95-95-95», με το βασικό πρόβλημα να εντοπίζεται στη χρονική απόσταση μεταξύ διάγνωσης και διασύνδεσης με το σύστημα υγείας, ιδιαίτερα στις ομάδες προσφύγων και μεταναστών.
Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις για σύλληψη και απέλαση απορριφθέντων αιτούντων ασύλου επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση.
Η πρόσβαση στην PreP παραμένει περιορισμένη, καθώς διατίθεται μόνο σε 24 νοσοκομειακά φαρμακεία, γεγονός που δυσχεραίνει ιδιαίτερα τους κατοίκους της περιφέρειας και των νησιών.
Επιπλέον, η απαίτηση κατοχής ΑΜΚΑ αποκλείει μετανάστες, πρόσφυγες και πολίτες της Ε.Ε. με αλλοδαπή ασφάλιση από τη συνταγογράφηση, ενώ η ελλιπής ενημέρωση των μη ειδικών επαγγελματιών υγείας και η απουσία στοχευμένης πληροφόρησης οδηγούν σε χαμηλή υιοθέτηση της PreP σε ευάλωτες κοινότητες.
Η μελέτη MORFEAS (2019–2021) ανέδειξε ότι περίπου το 50% των ασθενών θα μπορούσε να διαγνωστεί νωρίτερα μέσω προηγούμενης επαφής με το σύστημα υγείας, γεγονός που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών υγείας για την έγκαιρη διάγνωση.
Τέλος, όπως διαπιστώθηκε και στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συνέδριο του AIDS, σημαντικό μέρος του πληθυσμού στην Ελλάδα εξακολουθεί να αγνοεί βασικά ζητήματα της HIV λοίμωξης, συμβάλλοντας στη διαιώνιση του στίγματος και των διακρίσεων.
Η αντιμετώπιση της επιδημίας απαιτεί ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του AIDS, το οποίο θα υλοποιηθεί μέσω ενός ισχυρού δημόσιου συστήματος υγείας, με ενεργή συμμετοχή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, των δομών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να καταστεί εφικτή η εξάλειψη της νόσου έως το 2030.