Βαθιές περικοπές στην ενέργεια από ΑΠΕ, ανησυχία στους παραγωγούς

Νέες συνθήκες για την αγορά Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της χώρας δημιουργεί η αυξημένη παραγωγή «πράσινης» ενέργειας σε συνθήκες χαμηλής ζήτησης, δημιουργώντας νέες «κανονικότητες».  

Με το σύστημα να μην μπορεί να διαχειριστεί τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ, χωρίς να υπάρχουν επαρκείς υποδομές αποθήκευσης και αύξηση των εξαγωγών ενέργειας, οι έκτακτες περικοπές παραγωγής των ΑΠΕ προκειμένου να δουλεύουν οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο ή λιγνίτη και να αποφευχθεί ένα γενικό μπλακάουτ φαίνεται πως αποκτούν έναν αέρα «μονιμότητας». Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το σχήμα, σύμφωνα με το οποίο θα πραγματοποιούνται οι περικοπές παραγωγής που ήδη έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν ενδεικτικό της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί από τις αρχές του έτους. Την Κυριακή που πέρασε η παραγωγή από τις μονάδες ΑΠΕ έφτασε στο 80% της συνολικής παραγωγής, οδηγώντας σε μηδενικές τιμές ρεύματος για 6 ώρες. Ο Διαχειριστής υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε πολύωρες περικοπές ρεύματος από ΑΠΕ, προκειμένου να καταφέρει να διατηρήσει το σύστημα λειτουργικό.

Οι Διαχειριστές προχωράνε ήδη σε περικοπές της παραγωγής εδώ και αρκετούς μήνες, ενώ στο σχήμα που πρόκειται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση θα προβλέπεται το οριζόντιο «ψαλίδισμα» της παραγωγής με βάση την ισχύ που θα παράγεται τη δεδομένη στιγμή. Δε θα υπάρχει, δηλαδή, διαφοροποίηση με βάση την εγκατεστημένη ισχύ ανά παραγωγό.

Πώς «φρακάρει» το σύστημα

Το πρόβλημα δημιουργείται όταν η αυξημένη παραγωγή των ΑΠΕ, σε περιόδους με καλές καιρικές συνθήκες, συνδυάζεται με περιορισμένη ζήτηση. Με δεδομένο ότι οι ΑΠΕ μπαίνουν κατά προτεραιότητα στο σύστημα, τις ημέρες που υπάρχει πλεονασματική παραγωγή μαζί με μειωμένη ζήτηση, τότε δεν μένει χώρος στο σύστημα για τις θερμικές μονάδες, ούτε για να λειτουργούν ως εφεδρείες, αφήνοντας «στον αέρα» το σύστημα της χώρας σε περίπτωση κάποιας απότομης αλλαγής των καιρικών συνθηκών, που θα ρίξει απότομα την παραγωγή των ΑΠΕ.

Για τον λόγο αυτό, τελικά το σύστημα οδηγείται στο να «κόβει» τις ΑΠΕ προκειμένου να μπορούν να δουλεύουν τουλάχιστον εντός ενός ελάχιστου τεχνικού ορίου οι μονάδες λιγνίτη και φυσικού αερίου. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς, εάν οι μονάδες αυτές δεν είναι σε λειτουργία και πρέπει να συνδράμουν ξαφνικά στο σύστημα, θα χρειαστούν κάποια ώρα προκειμένου να μπορέσουν να λειτουργήσουν χάνοντας χρόνο, που μπορεί να είναι κρίσιμος για την ευστάθεια του συστήματος.

Ήδη, εδώ και δύο μήνες περίπου ο ΑΔΜΗΕ είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση αυτή, εκκινώντας και τη δημόσια συζήτηση για τα απαραίτητα μέτρα θωράκισης του συστήματος. Το θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις μετά τη σχετική τοποθέτηση του αντιπροέδρου του ΑΔΜΗΕ κ. Ιωάννη Μάργαρη, ο οποίος τόνισε ότι η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ δεν αφήνει χώρο στο σύστημα για τις θερμικές συμβατικές μονάδες «δημιουργώντας μία κατάσταση στο Κέντρο Ελέγχου λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος που ξεπερνά κάθε προηγούμενο κανόνα λειτουργίας που γνωρίζαμε».

Έτσι, ο ΑΔΜΗΕ τις μέρες που η παραγωγή των ΑΠΕ είναι ιδιαίτερα αυξημένη αναγκάζεται να προβαίνει, σύμφωνα με τον κ. Μάργαρη «σε ενέργειες για να αποφύγουμε ένα black out, καθώς κατά τη φάση της απόσυρσης των συμβατικών μονάδων, εάν υπάρξει μία απώλεια μονάδας ή κάποιο συμβάν στο σύστημα, εκεί το ρίσκο για ένα triple down effect είναι πάρα πολύ υψηλό».

Ανησυχία στην αγορά

Σημαντική συμβολή στη δημιουργία αυτού του ασφυκτικού περιβάλλοντος έχει η ξέφρενη ανάπτυξη των ΑΠΕ που ξεπερνάει τις ανάγκες της αγοράς, ενώ δεν υπάρχουν υποδομές αποθήκευσης αλλά ούτε και σημαντική εξαγωγική δυνατότητα, σε συνδυασμό με την απαίτηση της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Ενδεικτικά της αύξησης της διείσδυσης των ΑΠΕ είναι τα στοιχεία για την πορεία της αγοράς το περασμένο έτος.  Σημειώνοντας σταθερά ανοδική τροχιά οι ΑΠΕ έφθασαν το 2022 να καταγράφουν εγκατεστημένη ισχύ 10,6 GW και ξεπέρασαν το 40% του ενεργειακού μείγματος. Έτσι, από τις 10.000 GWh που έδιναν συνολικά το 2018 μέσα σε μία πενταετία έφθασαν τις 17.500 GWh το 2022.

Η Ελλάδα είναι η 8η χώρα στον κόσμο σε ρυθμούς αύξησης της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό της μείγμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα αποτελεί τη 2^η δύναμη παγκοσμίως στο δυναμικό παραγωγής ρεύματος από φωτοβολταϊκά σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Η διείσδυση έφθασε στο 17,5 %, πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 8,7 % και τον διεθνή μέσο όρο στο 6,2 %.

Και μπορεί αυτή η ανοδική πορεία των ΑΠΕ να δείχνει πως οι σχετικές επενδύσεις βρίσκονται σε άνθηση, εντούτοις, η αγορά δείχνει προβληματισμένη για τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Όπως σημειώνουν εκπρόσωποι εταιρειών του κλάδου, έως σήμερα οι περιορισμοί αυτοί της παραγωγής επηρεάζουν κυρίως τους μεγάλους παίκτες της αγοράς. Ωστόσο, δε θα αργήσει μέχρι να είναι ένα πρόβλημα συνολικά της αγοράς, σημειώνουν.

Όπως τονίζουν, βάσει της κείμενης νομοθεσίας κανονικά οι περικοπές αυτές προβλέπονται για τα έργα που έχουν εγκατασταθεί μετά το 2019, εντούτοις, επικαλούμενοι λόγους έκτακτης ανάγκης, οι διαχειριστές «κόβουν» την παραγωγή και από νεότερα.

Η περικοπή ισχύος έως 5% προβλέπεται από την Κομισιόν σε ετήσια βάση, ωστόσο ήδη εταιρείες βλέπουν να φθάνουν το ποσοστό αυτό πριν καν ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Στο πλαίσιο αυτό, οι εταιρείες βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής για το σχήμα των έκτακτων περικοπών προκειμένου να υπάρξει μία διαφάνεια στον τρόπο που πραγματοποιούνται, ενώ ανοιχτό αφήνουν το ενδεχόμενο διεκδίκησης αποζημιώσεων. Παράλληλα, τονίζουν πως η νέα αυτή συνθήκη που επηρεάζει αρνητικά τα business plan των επενδύσεων που έχουν ήδη γίνει στέλνει το λάθος σήμα στους υποψήφιους επενδυτές.