Μόνο η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ θα συνάπτουν συμβάσεις με ιδιώτες για το νερό

Σε αλλαγές διατυπώσεων στο νομοσχέδιο για την εποπτεία των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, προκειμένου να ξεκαθαρίσει ότι δεν τίθεται θέμα ιδιωτικοποίησης, προχωρά το υπουργείο Ενέργειας, ενώ η ψηφοφορία για το νομοσχέδιο μετατέθηκε την επόμενη εβδομάδα. Την ίδια στιγμή, οι εργαζόμενοι της ΡΑΕ, η οποία θα μεταβληθεί σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, αντιδρούν στη μεγάλη επέκταση των αρμοδιοτήτων της χωρίς να προβλέπεται ενίσχυση του προσωπικού της.

Εκτός από τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, που «βλέπει» σχέδιο ιδιωτικοποίησης του νερού πίσω από τις διατάξεις του νομοσχεδίου, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, μια φράση στο νομοσχέδιο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ). Στο άρθρο 11 του νομοσχεδίου, όπως λένε, αναφέρεται ότι η (νέα) Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων θα πρέπει να «παρακολουθεί και εποπτεύει την ορθή εφαρμογή συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών ύδατος σε τρίτους». Έτσι, όπως επισημαίνεται από τις ΔΕΥΑ, ανοίγει ένα «παράθυρο» για έμμεση ιδιωτικοποίηση, χωρίς αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δημοτικών εταιρειών ύδρευσης, αλλά με παραχωρήσεις υπηρεσιών σε ιδιώτες.

Το θέμα αυτό, όπως και άλλες πιθανές αλλαγές στις διατυπώσεις του νομοσχεδίου, συζητήθηκε χθες σε συνάντηση του Κ. Σκρέκα με αντιπροσωπεία της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) και της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης – Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ). Η σημαντικότερη αλλαγή που συμφωνήθηκε στη συνάντηση είναι ότι θα ξεκαθαριστεί ρητά στο άρθρο 11 πως οι συμβάσεις παραχώρησης υπηρεσιών υδροδότησης, την εφαρμογή των οποίων θα εποπτεύει η νέα Αρχή, αφορούν μόνο την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ και όχι τις δημοτικές επιχειρήσεις.

Επιπλέον, συμφωνήθηκε να αφαιρεθούν αόριστες αναφορές περί «νέας προσέγγισης» στο αντικείμενο του νόμου, οι οποίες είχε θεωρηθεί ότι μπορεί να υπονοούν ιδιωτικοποίηση. Παράλληλα, στο νομοσχέδιο θα οριστεί ότι τα κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος υιοθετούνται με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Εσωτερικών. Επίσης, διευκρινίστηκε ότι η Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων, που λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο, λαμβάνει υποχρεωτικά υπόψη εισηγήσεις, προτάσεις και γνώμες των οικείων φορέων παροχής υπηρεσιών ύδατος, καθώς και των ΕΔΕΥΑ και ΚΕΔΕ. Επιπλέον, προβλέφθηκε η εκπροσώπηση της ΚΕΔΕ στα Συμβούλια Υδάτων κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Η κυβέρνηση προχωρά και σε κοινοβουλευτικούς ελιγμούς, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι δεν θα εκδηλωθούν στην τελική συζήτηση του νομοσχεδίου αντιδράσεις από κυβερνητικούς βουλευτές. Το νομοσχέδιο, η ψήφιση του οποίου είναι κρίσιμη για να αποδεσμευτούν κονδύλια του Ταμείου Ανακάμψης, δεν θα συζητηθεί και τεθεί σε ψηφοφορία σήμερα, όπως προβλεπόταν, αλλά θα δοθεί περισσότερος χρόνος για συζήτηση, την επόμενη εβδομάδα, σε δύο συνεδριάσεις της Βουλής.

Τις προηγούμενες ημέρες, δύο βουλευτές της ΝΔ είχαν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους για το νομοσχέδιο, μιλώντας στην επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης, βουλευτής Ιωαννίνων, Σταύρος Καλογιάννης είχε υποστηρίξει ότι δεν χρειάζεται εποπτεία για το νερό από ανεξάρτητη αρχή, αλλά μπορεί να γίνει από γενική γραμματεία του υπουργείου. Ο βουλευτής Λάρισας, Χρ. Κέλλας είχε τονίσει ότι δεν υπάρχει στην ύδρευση αγορά που θα πρέπει να εποπτεύσει μια ανεξάρτητη αρχή, όπως συμβαίνει με την ενέργεια.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχε δώσει το τελευταίο διάστημα συνεχείς διαβεβαιώσεις ότι δεν υποκρύπτεται ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης στο νομοσχέδιο για τη νέα ανεξάρτητη αρχή. Σε συνέντευξη στο ΑΠΕ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τόνισα πολλές φορές ότι το νερό ήταν, είναι και θα παραμείνει φυσικό μονοπώλιο. Το είπα καθαρά στη Βουλή, το εξήγησα, το ανέλυσα, αλλά η αντιπολίτευση, ιδίως η αξιωματική, έχει αποδείξει ότι δεν ακούει, δεν διαλέγεται, δεν καταλαβαίνει. Αυτό που επιδιώκουμε είναι η πολιτεία να ασκεί εποπτεία και έλεγχο ώστε να βελτιώσουμε ουσιωδώς την υπάρχουσα κατάσταση, προς όφελος των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος. Για πρώτη φορά σε νόμο του κράτους αναφέρεται ρητά στην αιτιολογική έκθεση ότι δεν έχουμε καμία πρόθεση και δεν πιστεύουμε ότι είναι σωστό να ιδιωτικοποιηθεί η υπηρεσία παροχής ύδατος στην Ελλάδα».

Μειωμένο προσωπικό, περισσότερες αρμοδιότητες

Το σημαντικότερο πρόβλημα, όμως, στον σχεδιασμό για μια νέα αρχή με τεράστιες εποπτικές και ρυθμιστικές αρμοδιότητες, επισημαίνεται από τους εκπροσώπους του προσωπικού της ΡΑΕ, οι οποίοι τονίζουν ότι μια αρχή που είναι ήδη υποστελεχωμένη και δυσκολεύεται να ασκήσει τον ρυθμιστικό της ρόλο στην ενέργεια, θα αναλάβει νέες αρμοδιότητες χωρίς να προβλέπεται αντίστοιχη αύξηση προσωπικού.

Μόλις στο 22% των προβλεπομένων από το οργανόγραμμα θέσεων ανέρχεται το ενεργό προσωπικό της ΡΑΕ, ενώ δεν έχουν πραγματοποιηθεί προσλήψεις εδώ και μία δεκαετία, ανέφεραν χθες εκπρόσωποι των εργαζόμενων. Την ίδια ώρα, οι αντίστοιχες Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές αρχές αυξάνουν το προσωπικό τους με ρυθμό από 2-5% ετησίως. «Φυλλορροεί το προσωπικό», σημειώνουν οι εργαζόμενοι τονίζοντας πως ενώ ο όγκος εργασίας της Αρχής βαίνει διαρκώς αυξανόμενος το προσωπικό συρρικνώνεται. Όπως υποστηρίζουν, η διαρροή του προσωπικού οφείλεται κυρίως στην αναντιστοιχία του όγκου, της δυσχέρειας και της ειδικής ευθύνης της εργασίας σε σχέση με τις απολαβές. Μάλιστα, όπως σημειώνουν παρατηρείται σήμερα χάσμα αμοιβών και προσωπικού μεταξύ της ΡΑΕ και του ενεργειακού κλάδου.

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων της ΡΑΕ έκαναν λόγο χθες για ένα επιπλέον «χτύπημα» στην αποτελεσματικότητά της, με την επιφόρτιση της υποστελεχωμένης Αρχής με επιπλέον αρμοδιότητες χωρίς την αύξηση του προσωπικού της. Οι εργαζόμενοι ξεκαθάρισαν ότι δεν αντιτίθενται στην ανάληψη νέων αρμοδιοτήτων, αναγνωρίζοντας ότι η απόφαση αυτή ανήκει στην κυβέρνηση.

«Αντιδρούμε όμως», είπαν, «επειδή αυτή η επέκταση γίνεται άναρχα, χωρίς καμία προϋπόθεση για τη διασφάλιση της λειτουργίας των νέων κλάδων και με σοβαρούς κινδύνους για την απώλεια κάθε αποτελεσματικότητας για τον ήδη κλυδωνιζόμενο κλάδο της ενέργειας». Στο νέο σχέδιο νόμου, πρόσθεσαν, δεν υφίσταται καμία πρόνοια για την ενίσχυση της νέας Αρχής και προειδοποίησαν πως «ο τομέας της ενέργειας θα μείνει χωρίς εποπτεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο συμφέρον».

«Ήδη ασθμαίνουμε», είπαν, «και αντιλαμβανόμαστε ότι δεν ανταποκρινόμαστε στο έργο μας, με τον τρόπο που θα θέλαμε και με τον τρόπο που χρειάζονται οι καταναλωτές και η αγορά, παρά το ότι κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό. Ωστόσο, μετά την ανάθεση των νέων αρμοδιοτήτων, η κατάσταση θα αλλάξει άρδην και η ζημία θα είναι ανεπανόρθωτη για τη νέα Αρχή, τον κλάδο της ενέργειας, τους κλάδους των υδάτων και των αποβλήτων, την αγορά, τους καταναλωτές, την εθνική οικονομία». «Νίπτουμε τας χείρας μας», τόνισαν, και προειδοποίησαν για στάσεις εργασίας, αλλά και για προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Δίνοντας μία εικόνα του έργου που παράγεται από την Αρχή, ανέφεραν πως εντός του 2021 εκδόθηκαν από 1.003 Αποφάσεις, 12 Γνωμοδοτήσεις προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 3.586 Βεβαιώσεις Παραγωγού ΑΠΕ & 1.169 Τροποποιήσεις Βεβαιώσεων. Παράλληλα, η Αρχή έλαβε 22.892 εισερχόμενες και απέστειλε 6.206 επιστολές, στο πλαίσιο του εποπτικού της ρόλου και της άσκησης των αρμοδιοτήτων της ενώ έλαβε πάνω από 6.000 αναφορές από καταναλωτές.

Ανάλογες θέσεις είχε εκφράσει και ο πρόεδρος της ΡΑΕ, κ. Αθανάσιος Δαγούμας μιλώντας πρόσφατα στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου για το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ. Μάλιστα, είχε αναφερθεί σε ένα διαφορετικό σχήμα που είχε προτείνει η Αρχή στα ιταλικά πρότυπα και το οποίο δεν έγινε δεκτό από την κυβέρνηση, με το οποίο η Ενέργεια θα διατηρούσε τον κύριο ρόλο της αρχής. Παράλληλα, είχε υπογραμμίσει πως οι νέες αρμοδιότητες είναι εποπτικές και διαχειριστικές και όχι ρυθμιστικές, με αποτέλεσμα η Αρχή να μην μπορεί να να διεκπεραιώσει κρίσιμα ζητήματα, ενώ δεν θα διαθέτει και σημαντικά εργαλεία για την προστασία των καταναλωτών όπως είναι, για παράδειγμα, ο Ενεργειακός Μεσολαβητής.

Τα σημεία διαφωνίας με το νομοσχέδιο

Σύμφωνα με τους εργαζόμενους, το νομοσχέδιο δεν μεριμνά για την ενίσχυση της ΡΑΕ αλλά αντιθέτως ανοίγει τον δρόμο για την περαιτέρω αποδυνάμωσή της. Όπως καταγράφεται στην Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, «η νέα Αρχή πρέπει να καταστεί πλήρως λειτουργική εντός εξαμήνου από τη σύστασή της, σύμφωνα με σχετικό ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης». Παρά ταύτα, δεν υπάρχει καμία πρόνοια για τη σύσταση, έστω σε μεταβατικό στάδιο, θέσεων συμβασιούχων για να υποστηρίξει τους νέους κλάδους. Το άρθρο 21 του σχεδίου νόμου φαίνεται να υποστηρίζει ότι η «Ενίσχυση της Γραμματείας της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων» θα επιτευχθεί με πρόσθετο δυναμικό 3 θέσεις μετακλητών για τον Αντιπρόεδρο Υδάτων και 3 για τον Αντιπρόεδρο Αποβλήτων. Εντούτοις, σύμφωνα με τους εργαζόμενους της ΡΑΕ δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για μεταφορά εργαζομένων από υπηρεσίες που ήδη ασκούν εποπτική αρμοδιότητα σε ύδατα και απόβλητα ή για σύσταση θέσεων ΙΔΟΧ για το χρονικά περιορισμένο διάστημα της μετάβασης. «Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η ήδη συρρικνωμένη Γραμματεία της ΡΑΕ θα πρέπει να αναλάβει το πρόσθετο βάρος να ασχοληθεί με τους νέους αυτούς τομείς. Το μόνο αποτέλεσμα θα είναι η αδυναμία άσκησης των καθηκόντων μας στην ενέργεια», τονίζουν οι εργαζόμενοι.

Εκφράζουν την αντίθεσή τους, επίσης, με την επιλογή της επωνυμίας της Αρχής -Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων.  «Αδυνατούμε να αντιληφθούμε την επιλογή του νέου ονόματος της Αρχής. Η αλφαβητική σειρά δεν συνιστά δόκιμο κριτήριο, δεδομένου ότι η ΡΑΕ δεν ιδρύεται ως Ανεξάρτητη Αρχή τώρα -το 2023- αλλά υφίσταται από το 1999, διαθέτει προσωπικό, κτήριο και ίδιους πόρους και ασκεί ουσιαστικές αρμοδιότητες» σημειώνει ο Σύλλογος και τονίζει πως οι νέες αρμοδιότητες στους τομείς αποβλήτων και υδάτων περιορίζονται κυρίως σε εποπτικές και γνωμοδοτικές αρμοδιότητες και συνεπώς το ανατιθέμενο έργο -επί του παρόντος- είναι σημαντικά υποδεέστερο σε σύγκριση με το έργο του Ρυθμιστή Ενέργειας. Δεδομένης λοιπόν της προφανούς ανισοβαρούς κατανομής καθηκόντων και απαιτήσεων μεταξύ των τριών κλάδων, η «Ενέργεια», με την προτεινόμενη ονομασία, αδικαιολόγητα τίθεται ως δεύτερος τροχός της νέας Αρχής, ενώ είναι και οφείλει να παραμείνει ο κινητήρας αυτής.

Υποστηρίζουν, επίσης, πως οι νέες αρμοδιότητες στους τομείς αποβλήτων και υδάτων περιορίζονται κυρίως σε εποπτικές και γνωμοδοτικές και συνεπώς το ανατιθέμενο έργο είναι σημαντικά υποδεέστερο σε σύγκριση με το έργο του Ρυθμιστή Ενέργειας. «Δεδομένης λοιπόν της προφανούς ανισοβαρούς κατανομής καθηκόντων και απαιτήσεων μεταξύ των τριών κλάδων, η αντιμετώπιση του Ρυθμιστή Ενέργειας στο νέο σχήμα, ως «ίσου» μέρους με τους Ρυθμιστές Υδάτων και Αποβλήτων, καταλήγει να υποβαθμίζει τον ρόλο της ΡΑΕ» σημειώνουν.

Επιπρόσθετα αναφέρουν πως δεν ξεκαθαρίζεται ότι οι νέοι πόροι υδάτων και αποβλήτων θα καλύπτουν επαρκώς το κόστος λειτουργίας του κάθε κλάδου και δεν υπάρχει οικονομική πρόβλεψη για τις νέες αρμοδιότητες, ενώ εκφράζουν τη διαφωνία τους με την πρόβλεψη για «Μεταβατικές Διατάξεις», επειδή η απότομη μεταβολή της υπηρεσιακής κατάστασης των μελών της Ολομέλειας αντίκειται στην έννοια της ανεξαρτησίας του Ρυθμιστή της Ενέργειας σύμφωνα με την Οδηγία 2019/944.

Τέλος, εκφράζουν την αντίθεσή τους στη δημιουργία επιτροπών με εξωτερικούς συμβούλους, όπως προβλέπεται από το σχέδιο νόμου τονίζοντας πως αρνούνται να νομιμοποιούν πορίσματα που δεν προκύπτουν από την ανεξάρτητη εργασία της Γραμματείας. «Το προσωπικό της ΡΑΕ υπόκειται σε ειδικές υποχρεώσεις εμπιστευτικότητας και αμεροληψίας και παρέχει τα εχέγγυα της ανεξαρτησίας. Κανένας εξωτερικός σύμβουλος δεν παρέχει εφάμιλλες εγγυήσεις», σημειώνουν.

Η ΡΑΕ σε αριθμούς