Με την Αττική να βρίσκεται ήδη σε «κόκκινο συναγερμό», καθώς από το 2022 χάνονται ετησίως περί τα 250 εκατομμύρια κ.μ. νερού από τους ταμιευτήρες, ο κύβος ερρίφθη για το πλάνο ανάχωμα στη λειψυδρία.
Έχοντας φτάσει στο παρά πέντε, αφού τα αποθέματα νερού επαρκούν για μια διετία, το έργο-κλειδί, όπως ανακοινώθηκε εχθές με την ευκαιρία εορτασμού των 100 χρόνων της ΕΥΔΑΠ, ονομάζεται «Εύρυτος», ύψους 535 εκατ. ευρώ, με τη χρηματοδότησή του όμως να παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Εντωμεταξύ, νεότερο ουδέν σε σχέση με τις αυξήσεις των τιμολογίων, καθώς δεν έχει βγει ακόμα «λευκός καπνός» από τον ρυθμιστή. Κατά την εξειδίκευση των μέτρων για τη λειψυδρία, τόσο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου όσο και ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, απέφυγαν να δώσουν οποιαδήποτε πληροφορία ή να απαντήσουν στις διαρροές για αυξήσεις ως 3 ευρώ στους λογαριασμούς του νερού.
Κι ενώ ετοιμάζονται για σπριντ, ώστε ο «Εύρυτος» να είναι έτοιμος το πρώτο εξάμηνο του 2029, λύνοντας το πρόβλημα της Αττικής για 30 χρόνια, ξεκινά και το νοικοκύρεμα των 750 παρόχων νερού.
Έχοντας «κάψει» διάφορα σενάρια εδώ και μία διετία -ακόμα και για ενεργό ρόλο της ΔΕΗ στη διαχείριση των υδάτων-, η κυβέρνηση ξεκινά με πυρήνες τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης και ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Στεργίου
Για πρώτη φορά δίνεται στις δύο μεγαλύτερες εταιρείες ύδρευσης της χώρας, η αρμοδιότητα και της άρδευσης. Παράλληλα, το γεωγραφικό τους αποτύπωμα διευρύνεται, με την απορρόφηση 47 παρόχων ύδρευσης και άρδευσης. Ειδικότερα, η ΕΥΔΑΠ απλώνεται πέραν της Αττικής σε Βοιωτία, Εύβοια, Φωκίδα, ενώ η ΕΥΑΘ φτάνει στη Χαλκιδική.
Πιλότος για τη συνέχεια – Αβέβαιη η τύχη των ΔΕΥΑ
«Η κίνηση που κάνουμε με τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ είναι το πρώτο βήμα στη μεταρρύθμιση. Δοκιμάζει για πρώτη φορά την ύπαρξη ενός κοινού οργανισμού διαχείρισης του νερού, ύδρευσης και άρδευσης. Θα λειτουργήσει ως πιλότος για να δούμε πώς θα προχωρήσουμε στην υπόλοιπη Ελλάδα», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπασταύρου.
Όπως τόνισε, σήμερα δεν υπάρχει καμία προειλημμένη απόφαση για τους υπόλοιπους 700 παρόχους, μεταξύ των οποίων και 110 Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), συνθέτοντας ένα κατακερματισμένο και αναποτελεσματικό τοπίο στη διαχείριση υδάτων.
«Δεν είναι δυνατόν στη Σιγκαπούρη και στο Ισραήλ την ίδια σταγόνα νερού να τη χρησιμοποιούν τρεις φορές κι εδώ να έχουμε 50% απώλειες», σχολίασε ο κ. Παπασταύρου.
Προκειμένου να μπουν σε μία τάξη και να διασφαλιστεί η οικονομική τους βιωσιμότητα, εξασφαλίστηκε τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της οποίας θα αποτυπωθεί και θα αξιολογηθεί η υφιστάμενη κατάσταση των εκατοντάδων παρόχων.
Εύρυτος: Η ταυτότητα του έργου
Στον πυρήνα του σχεδιασμού για τη θωράκιση της Αττικής απέναντι στη λειψυδρία για τα επόμενα ακόμα και 30 χρόνια, βρίσκεται ο «Εύρυτος», όπως ονομάστηκε το έργο για τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Γ
ια αυτό, θα κατασκευαστούν δύο σήραγγες, συνολικού μήκους 20 χλμ., που θα στέλνουν το νερό με βαρύτητα, άρα χωρίς να απαιτείται κατανάλωση ενέργειας, προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου.
Όπως εξήγησε ο κ. Σαχίνης, η περιοχή μπορεί ακόμα και σε άσχημες κλιματολογικές συνθήκες να δώσει 200 εκατ. κ.μ. νερού τον χρόνο.
Δεδομένου ότι το έργο θα αξιοποιήσει τον ταμιευτήρα του Ευήνου και όλο το υφιστάμενο κανάλι, δεν θα χρειαστεί η κατασκευή μεγάλων υποδομών, πχ. φραγμάτων, άρα θα έχει μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση. Πρόκειται επί της ουσίας για ένα ανάχωμα, περίπου τεσσάρων μέτρων, που όταν τα δυο ποτάμια θα έχουν παραπανήσια ροή, αυτή θα διοχετεύεται στον Εύηνο.
Υπό εξέταση η χρηματοδότηση
Κι ενώ μας πήρε σχεδόν δύο χρόνια για να γίνει η επιλογή του έργου που θα δώσει νερό στην Αττική, ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο το πώς θα χρηματοδοτηθεί. Η υποχρέωση χρηματοδότησής του βαραίνει το δημόσιο, όμως ελλείψει πόρων, εξετάζονται διάφορα σενάρια.
Μεταξύ αυτών, όπως είπε ο κ. Σαχίνης, είναι και να αναλάβει το έργο και τη χρηματοδότησή του η ΕΥΔΑΠ, η οποία σε αυτή την περίπτωση θα πάρει τα χρήματα πίσω σε βάθος χρόνου. «Δεν έχουμε ακόμα αποφασίσει ποιο είναι το καλύτερο σενάριο», είπε χαρακτηριστικά.
Το ζήτημα πάντως δεν μπορεί να χρονίσει, αν όντως οι διαδικασίες τρέξουν ώστε το έργο να είναι έτοιμο ως τις αρχές του 2029 και να μην υπάρξει ανάγκη ενεργοποίησης του plan B. Για να γίνει αυτό, απαιτείται να ενεργοποιηθούν οι fast track διαδικασίες για τα έργα έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας.
Έτσι, θα μπορέσει να προχωρήσει ο διαγωνισμός με διαδικασία κατεπείγουσας ανάγκης, στα πρότυπα των έργων της Θεσσαλίας, με κλειστές προσκλήσεις προς εταιρείες.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη στείλει επιστολή ενεργοποίησης του άρθρου 55, ενημερώνοντας ΥΠΕΝ και ΡΑΑΕΥ για το πρόβλημα ανομβρίας και το στέρεμα των ταμιευτήρων.
Εντωμεταξύ, ετοιμάζει ήδη τα τεύχη για τις προμελέτες, με στόχο αυτές να ολοκληρωθούν τον Μάρτιο ή έστω πριν το καλοκαίρι, προκειμένου η προκήρυξη για το μεγάλο έργο να γίνει μες το καλοκαίρι του 2026 με τη μέθοδο της μελέτης-κατασκευής. Από την υπογραφή της σύμβασης θα χρειαστούν δυόμιση χρόνια για την κατασκευή του.
Υπαρκτό αλλά όχι επιθυμητό το plan B
Όπως ξεκαθάρισαν σε όλους τους τόνους τόσο ο κ. Παπασταύρου όσο και ο κ. Σαχίνης, το επιθυμητό είναι να προχωρήσει εγκαίρως το έργο του «Εύρυτου», προκειμένου να μην χρειαστεί η ενεργοποίηση του plan B. Για να κερδίσει χρόνο, δίνοντας στην Αττική ένα περιθώριο ακόμη δύο ετών, η ΕΥΔΑΠ προχωράει μια συστάδα τεσσάρων παρεμβάσεων.
Ξεκινώντας από τις γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας, έχει περιορίσει κατά 70% την 1η περιβαλλοντική παροχή του ταμιευτήρα του Ευήνου και προχωρά αυτή την περίοδο με την ενεργοποίηση των γεωτρήσεων Ούγγρων, που θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Μάρτιο.
Έτσι, τον Μάρτιο του 2027, οπότε θα έχει ολοκληρωθεί και η α’ φάση αξιοποίησης του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού, θα μπαίνουν στους ταμιευτήρες επιπλέον 149 εκατ. κ.μ. νερού τον χρόνο. Έτσι θα καλυφθεί μεγάλο μέρος των απωλειών, φτάνοντας στις αρχές του 2029.
Ακόμη, όμως, και στην περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί, θα μπει σε εφαρμογή το plan B. Η ενεργοποίησή του απαιτεί δύο με δυόμισι χρόνια, άρα δεν θα μείνει κενό στην υδροδότηση της πρωτεύουσας. Στο plan B δεν περιλαμβάνεται τελικά η μεταφορά νερού με πλοία από τον Αχελώο, σενάριο που είχε εξεταστεί.
Προβλέπονται τρεις χερσαίες modular αφαλατώσεις σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο. Αυτές οι μονάδες αφαλάτωσης, όπως είπε ο κ. Σαχίνης, μπορούν, μετά την ολοκλήρωση του «Εύρυτου», να μεταφερθούν για παράδειγμα σε νησιά.
Ο επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ δεν έκρυψε πάντως ότι πρόκειται για ακριβά έργα, προϋπολογισμού 315 εκατ. ευρώ για τη Θίσβη, 110 εκατ. για τη Νέα Πέραμο και 55 εκατ. για το Λαύριο. Η συνολική δυναμικότητα του σχεδίου ανέρχεται σε 87,5 εκατ. κ.μ. νερού ετησίως.
Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ στο πλαίσιο του δικού της επενδυτικού πλάνου ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, προχωρά έργα 293 εκατ. ευρώ που εφάπτονται του ζητήματος της λειψυδρίας. Αυτά στοχεύουν στον περιορισμό των διαρροών στο δίκτυό της, ώστε από το 15% που είναι σήμερα -λίγο χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο- να κατέβουν στο 11%.
Όσο για τους έξυπνους μετρητές, σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2026 η ΕΥΔΑΠ θα είναι έτοιμη να πατήσει το κουμπί του διαγωνισμού.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
