Θέμα λίγων ημερών είναι η δημοσίευση του οδηγού για το πρόγραμμα των μικρών φωτοβολταϊκών που θα εγκατασταθούν από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και αγρότες, το οποίο αναμένεται ότι θα έχει πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια από τους αρχικούς υπολογισμούς της κυβέρνησης, καθώς ο προϋπολογισμός των σχετικών δαπανών για επιδοτήσεις έχει αυξηθεί κατά 52% σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό και θα δοθεί, έτσι, η δυνατότητα εγκατάστασης πολύ περισσότερων συστημάτων από όσα περίμενε η αγορά.
Ο αρχικός προγραμματισμός προέβλεπε ότι οι επιδοτήσεις θα ανέρχονταν στα 460 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 200 εκατ. θα κατευθύνονταν στα φωτοβολταϊκά στέγης των νοικοκυριών, τα 160 εκατ. για τις επιχειρήσεις και 100 εκατ. για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Όμως, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού το ποσό που δεσμεύεται για το 2023 αυξήθηκε στα 700 εκατ. ευρώ: «Για την εξοικονόμηση ενέργειας επιδοτείται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις με δημοσιονομικό κόστος 700 εκατ. ευρώ για το 2023», σημειώνεται στην εισηγητική έκθεση.
Ένα στοιχείο που δείχνει ότι η κυβέρνηση δίνει αυξημένη βαρύτητα στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της ανάπτυξης των μικρών φωτοβολταϊκών είναι ότι η δαπάνη για αυτό το πρόγραμμα είναι με διαφορά η μεγαλύτερη από τις λοιπές δημοσιονομικές παρεμβάσεις που προγραμματίζονται το 2023, ξεπερνώντας τις αντίστοιχες δαπάνες για το πρόγραμμα χαμηλότοκου δανεισμού για την αγορά πρώτης κατοικίας από νέους και νέα ζευγάρια έως 39 ετών (375 εκατ.) ή για το πρόγραμμα Ανακαινίζω / Εξοικονομώ για νέους ηλικίας 18 έως 39 ετών (300 εκατ.).
Για την αύξηση της δαπάνης του προγράμματος συνεκτιμήθηκαν πολλές παράμετροι, με κυριότερη την αναμενόμενη μεγάλη ζήτηση, σε μια εποχή όπου οι υψηλοί λογαριασμοί για το ρεύμα έχουν παγιωθεί και τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι αγρότες εκδηλώνουν πολύ έντονο ενδιαφέρον για ένα πρόγραμμα που θα τους επιτρέψει να «κόψουν» τους λογαριασμούς τους, επενδύοντας ένα σχετικά μικρό κεφάλαιο με πολύ καλούς όρους,
Επιπλέον, η διάρθρωση των επιδοτήσεων, με το ποσοστό να φθάνει στο 60% για τα συστήματα φωτοβολταϊκών που συνδυάζουν και αποθήκευση ενέργειας και να υποχωρεί στο 30% για τα απλά φωτοβολταϊκά εκτιμάται ότι θα αυξήσει το μέσο κόστος των συστημάτων που θα εγκατασταθούν, άρα και το ποσό της μέσης επιδότησης, με αποτέλεσμα να φαίνεται πλέον πολύ μικρός ο αρχικός προϋπολογισμός των 460 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, μάλιστα, ακόμη και τα 700 εκατ. ευρώ ίσως αποδειχθούν λίγα και τελικά η ζήτηση να ξεπεράσει κατά πολύ τις προσφερόμενες επιδοτήσεις και να μείνουν εκτός προγράμματος αρκετοί ενδιαφερόμενοι. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα πρέπει να αποκλείεται και νέα αύξηση του προϋπολογισμού.
Ένας ακόμη παράγοντας που φαίνεται ότι μπήκε στην εξίσωση των υπολογισμών είναι πολιτικός: το πρόγραμμα για τα μικρά φωτοβολταϊκά, εκτός από την ενεργειακή και περιβαλλοντική διάστασή του, δεν παύει να είναι ένα πρόγραμμα παροχής επιδότησης σε μεγάλο αριθμό ελληνικών νοικοκυριών, επιχειρήσεων και αγροτών, που θα αποτελέσει ένα ισχυρό προεκλογικό ατού για την κυβέρνηση.
Η αγορά περιμένει με αδημονία το πρόγραμμα, καθώς ο οδηγός του αναμενόταν να δημοσιευθεί ως τα μέσα Νοεμβρίου και έχει ήδη καθυστερήσει, ενώ η κινητικότητα για εγκαταστάσεις έχει «παγώσει» σχεδόν πλήρως, καθώς όλοι οι ενδιαφερόμενοι περιμένουν την ενεργοποίηση των επιδοτήσεων. Τον επόμενο χρόνο, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτή την αγορά περιμένουν... πάρτι, ιδιαίτερα μετά την αύξηση των επιδοτήσεων, που αναμένεται ότι θα αυξήσουν, αντίστοιχα, τον αριθμό των συστημάτων που θα εγκατασταθούν. Οι αρχικοί υπολογισμοί της κυβέρνησης έκαναν λόγο για 250.000 νέα φωτοβολταϊκά, αλλά πλέον θα μπορούσαν να αυξηθούν σε περισσότερα από 350.000. Ο τελικός αριθμός θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσοι θα επιλέξουν τελικά τα ακριβότερα συστήματα που συνδυάζουν και την αποθήκευση ενέργειας.
«Μπόνους» επιδότησης στα συστήματα με αποθήκευση
Η... αριθμητική των επιδοτήσεων καθιστά εξαιρετικά ελκυστική την τοποθέτηση συστημάτων με συσσωρευτές:
- Ο γενικός κανόνας λέει ότι η εγκατάσταση μπαταριών ανεβάζει περίπου κατά 40% το κόστος ενός συστήματος, σε σχέση με ένα απλό φωτοβολταϊκό για παραγωγή ρεύματος. Οι μπαταρίες που χρησιμοποιούνται είναι λιθίου (παλαιότερα χρησιμοποιούνταν μπαταρίες νικελίου - καδμίου), οι οποίες είναι πιο αποτελεσματικές, αλλά ακριβότερες από τις παλαιότερες.
- Σε αυτό το σημείο, όμως, υπεισέρχονται οι υπολογισμοί για τις επιδοτήσεις: αν απλό σύστημα φωτοβολταϊκού στέγης έχει κόστος 10.000 ευρώ, θα λάβει επιδότηση 3.000 ευρώ και το νοικοκυριό θα χρειασθεί να επενδύσει 7.000 ευρώ από δικά του κεφάλαια ή δανεισμό. Η προσθήκη αποθηκευτικού συστήματος θα ανέβαζε το κόστος της επένδυσης σε αυτό το παράδειγμα στα 14.000 ευρώ. Όμως, με τον συντελεστή επιδότησης του 60%, η επιδότηση θα ανεβεί στα 8.400 ευρώ, με αποτέλεσμα η απαιτούμενη επένδυση του νοικοκυριού να πέσει στα 5.600 ευρώ, δηλαδή σε χαμηλότερο επίπεδο από όσο θα χρειαζόταν για το απλό φωτοβολταϊκό.
Πρόσθετο πλεονέκτημα των συστημάτων που συνδυάζουν και την αποθήκευση είναι ότι η ηλιακή ενέργεια «μπαίνει στην άκρη», ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ώρες της ημέρας όπου δεν υπάρχει ηλιακή ακτινοβολία. Η πρόσθετη εξοικονόμηση που εξασφαλίζεται από τους λογαριασμούς με την αποθήκευση δεν φαίνεται πολύ μεγάλη, καθώς υπολογίζεται σε ποσοστά χαμηλότερα του 10%. Για παράδειγμα, σε μια ετήσια εξοικονόμηση 1.500 ευρώ από ένα απλό φωτοβολταϊκό σύστημα, προστίθεται περίπου 100 ευρώ επιπλέον εξοικονόμησης με την αποθήκευση, κάτι που επιτρέπει ταχύτερη απόσβεση της επένδυσης.
Κλειδί ο τρόπος «ξεκαθαρίσματος» των αιτήσεων
Από τη δημοσίευση του οδηγού για το πρόγραμμα, το κυριότερο που περιμένει η αγορά να αποσαφηνισθεί είναι πώς θα επιλέγονται οι αιτήσεις που θα προκρίνονται, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, η ζήτηση πιθανότατα θα ξεπεράσει τις προσφερόμενες επιδοτήσεις.
Η κυβέρνηση έχει επιλέξει, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τη μέθοδο των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων για το «ξεκαθάρισμα» των αιτήσεων, ώστε οι επιδοτήσεις να κατανεμηθούν με δικαιότερο τρόπο και να φθάσουν σε περισσότερα νοικοκυριά χαμηλών και μέσων εισοδημάτων. Εάν είχε επιλεγεί η μέθοδος της παροχής προτεραιότητας με βάση τον χρόνο υποβολής της αίτησης, εκφράζονταν φόβοι ότι, όπως έχει συμβεί και σε άλλες περιπτώσεις, τα πιο οργανωμένα γραφεία, που διαθέτουν και software μαζικής υποβολής ηλεκτρονικών αιτήσεων, θα έπαιρναν το προβάδισμα, αφήνοντας πολλούς ενδιαφερόμενους εκτός προγράμματος.
Ένας προβληματισμός που υπήρχε αφορούσε το ενδεχόμενο να επαναληφθεί με τα φωτοβολταϊκά το πρόβλημα που εμφανίσθηκε στο πρόγραμμα «Ανακυκλώνω - Αλλάζω συσκευή», όπου πολλά νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων εξασφάλισαν κουπόνι για αγορά συσκευής με επιδότηση, αλλά τελικά δεν είχαν τα χρήματα για να αγοράσουν τις αντίστοιχες συσκευές. Εκτιμάται ότι στο πρόγραμμα για τα φωτοβολταϊκά δεν θα υπάρξει ανάλογο πρόβλημα, καθώς η υποβολή αίτησης θα είναι μια πιο σύνθετη διαδικασία που θα προϋποθέτει την ύπαρξη πραγματικού ενδιαφέροντος, ενώ αναμένεται να ξεκαθαρισθεί από τον οδηγό του προγράμματος αν θα υπάρξουν κάποια πρόσθετα «φίλτρα» για να υποβάλλονται αιτήσεις μόνο από όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να προχωρήσουν στην επένδυση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
