Πηγή ανησυχίας το έλλειμμα στο ισοζύγιο: Γιατί αυξάνεται για τρίτο χρόνο

Δώδεκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, ως αποτέλεσμα των τεράστιων «δίδυμων ελλειμμάτων», στον προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που είχαν εκτιναχθεί σε διψήφια ποσοστά του ΑΕΠ, προβληματισμό δημιουργεί η αύξηση για τρίτη συνεχή χρονιά στο έλλειμμα του ισοζυγίου, το οποίο διευρύνθηκε κατά 72% στο οκτάμηνο του τρέχοντος έτους, αντανακλώντας συγκυριακές πιέσεις αλλά και δομικές αδυναμίες της οικονομίας.

Πανδημία, ενεργειακή κρίση αλλά και τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας αποτελούν τις αιτίες για τη διατήρηση του εξωτερικού ελλείμματος σε υψηλό επίπεδο για τρίτο διαδοχικό έτος, όπως επισημαίνει η Eurobank στην τακτική εβδομαδιαία ανάλυσή της «7 Ημέρες Οικονομία».

Όπως σημειώνεται στην ανάλυση, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ), δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στις εισπράξεις και τις πληρωμές από τις συναλλαγές των φορέων της ελληνικής οικονομίας με φορείς του εξωτερικού, ενισχύθηκε στα €10,0 δισεκ. το 8μηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022 από €5,8 δισεκ. το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Τα τέσσερα ισοζύγια που απαρτίζουν το ΙΤΣ μεταβλήθηκαν ως ακολούθως:

1. το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών αυξήθηκε κατά €8,7 δισεκ. (55,6%),
2. το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών διευρύνθηκε κατά €6,3 δισεκ. (78,5%),
3. το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων μειώθηκε κατά €0,8 δισεκ. και
4. το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων συρρικνώθηκε κατά €1,0 δισεκ (βλέπε Σχήμα 1).

Βάσει των παραπάνω στοιχείων, το έλλειμμα του ΙΤΣ στην Ελλάδα αναμένεται να παραμείνει υψηλό για τρίτο διαδοχικό έτος το 2022. Από 1,5% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2019 (€2,7 δισεκ.) διευρύνθηκε στο 6,6% το 2020 (€11,0 δισεκ.), στο 6,8% το 2021 (€12,3 δισεκ.), ενώ στο 8μηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2022 διαμορφώθηκε στα €10,0 δισεκ. Η εν λόγω ενίσχυση οφείλεται στις επιδράσεις των διαταραχών της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης σε συνδυασμό με τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας.

Πανδημία

Το 2020 μια από τις άμεσες επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 ήταν η μεγάλη συρρίκνωση των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 43,6%, κυρίως λόγω των απωλειών των τουριστικών εσόδων. Παράλληλα, τα μέτρα στήριξης των ασκούντων την οικονομική πολιτική (ισχυρή δημοσιονομική επέκταση) συγκράτησαν την πτώση της εγχώριας ζήτησης στο 4,4% με αποτέλεσμα η μείωση των εισαγωγών, συνιστώσα που συναρτάται θετικά με το εγχώριο εισόδημα, να είναι κατά πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη των εξαγωγών (διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος). 

Ενεργειακή Κρίση

Η άνοδος των τιμών των ενεργειακών προϊόντων (ήτοι αγαθών με χαμηλή ελαστικότητα ζήτησης) και η υψηλή εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας στις εισαγωγές ενέργειας οδήγησαν σε μεγάλη αύξηση των εισαγωγών υπερκαλύπτοντας την ενίσχυση των εξαγωγών (διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος).

Δομικά χαρακτηριστικά

Η Ελλάδα είναι μια μικρή ανοιχτή οικονομία (small open economy). Ναι μεν η ανταγωνιστικότητα της σε όρους τιμών και μοναδιαίου κόστους εργασίας έχει βελτιωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τα τέλη της δεκαετίας του 2000, ωστόσο υπάρχουν υστερήσεις, οπότε και μελλοντικές προκλήσεις, στο πεδίο της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας (π.χ. φορολογία, δικαιοσύνη κ.α.). Εντός αυτού του πλαισίου, η ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας προερχόμενη από την εγχώρια ζήτηση συνοδεύεται από διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος.