Να «ψαλιδίσουν» άμεσα τις επιδοτήσεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για το υπέρογκο κόστος της ενέργειας καλεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, καθώς υπολογίζει ότι έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το όριο που θεωρεί συνετό. Ειδικά προς την ελληνική κυβέρνηση, τονίζει ότι είναι ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη να είναι στοχευμένες και προσωρινές οι επιδοτήσεις, δεδομένης της ανάγκης να μειωθεί το δημόσιο χρέος.
Ενώ στην Αθήνα η πολιτική συζήτηση για τις ενεργειακές επιδοτήσεις γίνεται με όρους προεκλογικής πλειοδοσίας και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχονται ασφυκτική πίεση να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην ενεργειακή κρίση, στην Ουάσιγκτον, όπου ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή οι εργασίες της φθινοπωρινής συνόδου του ΔΝΤ, επικράτησε έντονος προβληματισμός για τον κίνδυνο να χάσει η Ευρώπη τον έλεγχο στα προγράμματα στήριξης.
Μάλιστα, το Ταμείο, με διπλωματική γλώσσα, αλλά με αρκετά σαφή τρόπο, προσπάθησε να καταδείξει πόσο έχουν ήδη ξεφύγει οι κυβερνήσεις της Ευρώπης με τα προγράμματα στήριξης: για να στηριχθεί επαρκώς το 40% των εισοδηματικά ασθενέστερων, κάτι που το Ταμείο θεωρεί επαρκές σε αυτή την κρίση, θα χρειάζονταν το 2022 μέτρα με κόστος περίπου 1% του ΑΕΠ. Όμως, τα μέτρα που λαμβάνονται έχουν κόστος 1,8% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ταμείου.
Παρουσιάζοντας την Παρασκευή στους δημοσιογράφους τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την Ευρώπη, ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του Ταμείου, Άλφρεντ Κάμερ έδωσε στο ζήτημα των ενεργειακών επιδοτήσεων μεγαλύτερη έμφαση από όση έδωσε στα άλλα σοβαρά θέματα της οικονομικής ατζέντας για την Ευρώπη. Θέλησε να υπογραμμίσει ότι οι υπερβολικές επιδοτήσεις όχι μόνο δεν είναι δημοσιονομικά βιώσιμες, ιδιαίτερα για τις ασθενέστερες οικονομίες, αλλά αντιστρατεύονται την προσπάθεια να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας, όπως και την προσπάθεια που έχει αρχίσει η κεντρική τράπεζα για τον έλεγχο του πληθωρισμού με αύξηση των επιτοκίων.
Όπως τόνισε ο Αλ. Κάμερ,
- «Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα για να περιορίσουν τη μετακύλιση των υψηλότερων τιμών ενέργειας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ώστε να περιορίσουν το οικονομικό και κοινωνικό κόστος τους. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι προσωρινά και θα πρέπει να γίνουν πιο στοχευμένα για να διασφαλιστεί ότι το δημοσιονομικό τους κόστος παραμένει διαχειρίσιμο και -αυτό είναι ζωτικής σημασίας- για να διασφαλιστεί ότι οι τιμές της ενέργειας ενθαρρύνουν τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
- Επιτρέψτε μου να δώσω ορισμένα αριθμητικά στοιχεία για να καταστήσω σαφές πόσο σημαντική είναι μια καλά στοχευμένη προσέγγιση: για το 2022, κατά μέσο όρο σε ολόκληρη την Ευρώπη, το κόστος ζωής για τα νοικοκυριά αυξήθηκε κατά περισσότερο από 7% λόγω των υψηλότερων τιμών της ενέργειας. Η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι η πλήρης αντιστάθμιση αυτού του κόστους για το 20% των νοικοκυριών με τα χαμηλότερα εισοδήματα θα κόστιζε το 0,4% του ΑΕΠ. Για την αντιστάθμιση του κόστους στο χαμηλότερο 40% των εισοδημάτων, η δαπάνη θα έφθανε κοντά στο 1% του ΑΕΠ.
- Ωστόσο, το δημοσιονομικό κόστος ορισμένων από τις υπάρχουσες δέσμες μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των νέων μέτρων που ανακοινώνονται, είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτούς τους αριθμούς. Επομένως, είναι σαφές ότι υπάρχει περιθώριο για την παροχή στήριξης σε ευάλωτα άτομα με χαμηλότερο κόστος».
Οι βασικές αρχές για τα προγράμματα στήριξης
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, εξήγησε ότι τα πακέτα μέτρων στήριξης πρέπει να πληρούν ορισμένες αρχές. «Πρώτον, προτείνουμε να είναι στοχευμένα και να καλύπτουν το κόστος ζωής των ευάλωτων τμημάτων της κοινωνίας. Και αυτό είναι σημαντικό προκειμένου να περιοριστεί το δημοσιονομικό κόστος, διότι ορισμένες χώρες έχουν πιο περιορισμένο χώρο από άλλες. Αλλά είναι επίσης σημαντική και η ευθυγράμμιση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων με τη νομισματική πολιτική. Γενικά, η συμβουλή μας είναι ότι η δημοσιονομική πολιτική δεν πρέπει να είναι επεκτατική. Και αν οι χώρες εγκρίνουν δημοσιονομικά πακέτα και τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι περιορισμένα, θα πρέπει να υπάρξουν αντισταθμιστικά μέτρα».
Όσον αφορά τους υπολογισμούς του Ταμείου, ανέφερε ότι, ενώ για να καλυφθεί το αυξημένο κόστος ενέργειας του 40% των φτωχότερων νοικοκυριών, το μέσο κόστος θα ήταν κοντά στο 1% του ΑΕΠ, αυτή τη στιγμή το μέσο πακέτο για το 2022 είναι 1,8% του ΑΕΠ. «Επομένως, αυτό δεν είναι πολύ αποτελεσματικό από δημοσιονομική άποψη», τόνισε και πρόσθεσε: «Όσο διαρκούν αυτά τα πακέτα, φυσικά, τόσο πιο ακριβά γίνονται και γίνονται τροχοπέδη στις προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης που θα απαιτηθούν».
Ο φόβος του... δελτίου
Η άλλη διάσταση της στήριξης που προβληματίζει το Ταμείο αφορά το γεγονός ότι όσο περισσότερο προστατεύονται οι καταναλωτές από τις αυξήσεις τιμών, τόσο λιγότερο θα περιορίζουν την κατανάλωση, σε μια περίοδο όπου η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις. «Ο σχεδιασμός των πακέτων στήριξης πρέπει να γίνει έτσι, ώστε οι τιμές να μπορούν να περάσουν στην κατανάλωση. Γιατί είναι σημαντικό αυτό και ιδιαίτερα στην παρούσα συγκυρία; Λόγω ζητημάτων ενεργειακής ασφάλειας», τόνισε το στέλεχος του Ταμείου.
Παρότι οι φόβοι για ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν υποχωρήσει το τελευταίο διάστημα, καθώς οι αυξημένες ποσότητες LNG επέτρεψαν να γεμίσουν οι αποθήκες φυσικού αερίου έγκαιρα για τον χειμώνα, το Ταμείο υπογραμμίζει ότι ο κίνδυνος για φυσικό αέριο και ρεύμα με δελτίο, που θα έφερνε και απότομη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, δεν έχει εξαλειφθεί.
«Τον Ιούλιο ανησυχούσαμε, σύμφωνα με την αναθεωρημένη έκθεσή μας για τις οικονομικές προοπτικές για έναν κίνδυνο που θα μπορούσε να υλοποιηθεί εάν διακοπτόταν ο εφοδιασμός με ρωσικό φυσικό αέριο και αυτό θα οδηγούσε σε διανομή με δελτίο σε ορισμένες χώρες και σε απότομες απώλειες οικονομικής δραστηριότητας», ανέφερε ο Κάμερ. «Τρέχουσα εκτίμησή μας είναι», πρόσθεσε, «ότι σε σχέση με αυτό το ζήτημα, βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού. Φαίνεται ότι οι περισσότερες χώρες θα είναι πραγματικά σε θέση να αποφύγουν το δελτίο, όμως εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος, διότι εάν ο χειμώνας είναι κρύος και αυτό συνδυαστεί με τη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου, ορισμένες χώρες ενδέχεται να χρειαστούν περιορισμούς στη διανομή, παρά το γεγονός ότι έχουν γεμίσει τις δεξαμενές τους από το καλοκαίρι. Και δεν πρόκειται μόνο για ένα πρόβλημα του χειμώνα του 2022-‘23, αλλά τα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας θα διαρκέσουν έως και τον χειμώνα των 2023-’24. Ως εκ τούτου, χρειαζόμαστε πανευρωπαϊκή συμπίεση της ζήτησης ενέργειας που περιλαμβάνει φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια».
Το μήνυμα προς την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, όπως κατέστησε σαφές ο διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του Ταμείου, ισχύουν οι ίδιες συστάσεις που έγιναν γενικά προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά με ακόμη μεγαλύτερη ένταση, λόγω του προβλήματος της χώρας με το χρέος.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση ανέφερε: «Νομίζω ότι οι συμβουλές μας προς την Ελλάδα είναι παρόμοιες με τις συμβουλές που δίνουμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πράγματι, η λήψη μέτρων ευρείας βάσης για τις τιμές, η επιβολή ανώτατων ορίων, ή η μείωση των φόρων δεν είναι ο σωστός τρόπος. Αντ' αυτού, υποστηρίζουμε στοχευμένες, εφάπαξ αν είναι δυνατόν, μεταβιβάσεις ποσών, που θα κατανεμηθούν με εισοδηματικά κριτήρια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυξημένο κόστος ζωής. Θα πρέπει να είναι προσωρινές -και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις χώρες που έχουν περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια ή που πρέπει να μειώσουν το χρέος με την πάροδο του χρόνου.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
