Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αιφνιδίασε τις κυβερνήσεις των χωρών μελών με πέντε ιδέες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίση, με αρκετές χώρες να εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις, φοβούμενες ότι οι προτάσεις της Κομισιόν αντί να λύσουν θα επιτείνουν το πρόβλημα.
Όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξ ανάγκης θα πρέπει να πραγματοποιήσει κάποιους ελιγμούς ώστε να πείσει όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ, ενώ με αρκετό ενδιαφέρον αναμένεται και η ομιλία της, την επόμενη εβδομάδα για την «Κατάσταση της ΕΕ». Την ίδια ώρα με πυρετώδεις ρυθμούς προετοιμάζονται οι υπ. Ενέργειας, οι οποίοι συναντώνται αύριο και θα εξετάσουν, μεταξύ άλλων, και τις προτάσεις της Επιτροπής.
Χθες η κα φον ντερ Λάιεν πρότεινε πέντε «άμεσες» κινήσεις για να βοηθήσει στην τιθάσευση της ενεργειακής κρίσης:
- καθορισμός ανώτατου ορίου τιμών στο ρωσικό φυσικό αέριο,
- υποχρεωτικά μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας,
- ανώτατο όριο στα έσοδα των εταιρειών που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από πηγές χαμηλού κόστους (που ονομάζονται υπερπαραγωγοί), με αυτά τα "απροσδόκητα κέρδη" να πηγαίνουν για να βοηθήσουν τους καταναλωτές,
- φόρος αλληλεγγύης στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων που αποκομίζουν μεγάλα κέρδη και
- διευκόλυνση της στήριξης των προβληματικών εταιρειών κοινής ωφέλειας.
Δύο μέτρα ξεχώρισαν ως υποστηριζόμενα τόσο από την Επιτροπή όσο και από τις χώρες της ΕΕ, δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες μετά από συνάντηση των πρεσβευτών της ΕΕ, τονίζει το Politico. Το πρώτο είναι η παροχή πιστώσεων για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να εγγράψουν τα μετρητά που απαιτούνται για να συναλλάσσονται στα χρηματιστήρια ενέργειας στο σημερινό περιβάλλον υψηλών τιμών.
Η δεύτερη είναι η φορολόγηση των κερδών των παραγωγών που βρίσκονται σε υποβαθμισμένο επίπεδο - αν και οι πρεσβευτές της ΕΕ ήθελαν διαβεβαιώσεις ότι τα έσοδα από τους φόρους αυτούς θα παραμείνουν στη σωστή χώρα. Η διευθέτηση των λεπτομερειών θα είναι σημαντική, καθώς οι μονάδες παραγωγής ενέργειας που πληρώνονται για να ενεργοποιούνται ή να απενεργοποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες για την εξισορρόπηση του δικτύου συχνά το κάνουν κατόπιν αιτήματος των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας που βρίσκονται πέρα από τα εθνικά σύνορα.
Το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα είναι η επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο. Πρώτη η Γερμανία δήλωσε «επιφυλακτική» ως προς την ιδέα. Η Ουγγαρία, ο στενότερος σύμμαχος της Ρωσίας στην ΕΕ, είναι εναντίον της, όπως και η Σλοβακία. Άλλες, όπως η Πολωνία και η Ιταλία, θέλουν η Επιτροπή να προχωρήσει περαιτέρω και να θέσει ανώτατο όριο στην τιμή όλου του φυσικού αερίου που εισάγεται στην ΕΕ. Η κα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι αυτό είναι κάτι που η Επιτροπή «εξετάζει» - αλλά οι Βρυξέλλες ήταν σε γενικές γραμμές κατά της ιδέας αυτής στις μέχρι τώρα αξιολογήσεις τους.
Ενώ η Νορβηγία, ο μεγαλύτερος πλέον προμηθευτής φυσικού αερίου του μπλοκ, δήλωσε ότι μπορεί να είναι ανοιχτή σε ένα ανώτατο όριο, η Ουγγαρία επιθυμεί οποιοδήποτε ενεργειακό πακέτο να συμφωνηθεί ομόφωνα και όχι με διαδικασία έκτακτης ανάγκης με πλειοψηφία, όπως επιθυμεί η Επιτροπή.
Η έκκληση της Πολωνίας να μεταρρυθμίσει το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, το οποίο κατηγορεί για την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, δεν φαίνεται να γίνεται δεκτή από το Λουξεμβούργο, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Η ιδέα της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας είναι δημοφιλής, αλλά ενώ η πρόταση της κας φον ντερ Λάιεν ζητά οι μειώσεις να είναι υποχρεωτικές, χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Πολωνία θέλουν τα μέτρα αυτά να είναι εθελοντικά.
Η Επιτροπή δεν ασχολήθηκε με το θέμα της αποσύνδεσης των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, αν και αυτό είναι κάτι που αρκετές χώρες επιθυμούν να συμβεί.
Οι χώρες αιφνιδιάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη κα φον ντερ Λάιεν, εκτιμά το Politico, καθώς υπήρχε η προσδοκία ήταν ότι η Σύνοδος των υπ. Ενέργειας θα ήταν περισσότερο μία συνάντηση… εργασίας και όχι λήψης τελικών αποφάσεων. Μάλιστα οι πρεσβευτές της ΕΕ ήταν ενοχλημένοι από το γεγονός ότι η κα φον ντερ Λάιεν μίλησε την ίδια στιγμή που οι εθνικοί εμπειρογνώμονες συζητούσαν τεχνικές λεπτομέρειες ενόψει της συνόδου κορυφής της Παρασκευής.