Το σχέδιο για «ψαλίδι» έως 50% στο ρεύμα: Πώς θα λειτουργήσει το πλαφόν

Να γυρίσει το… ρολόι πίσω στον Ιούνιο του 2021, όταν ακόμη η χονδρική τιμή του ρεύματος βρισκόταν πέριξ των 100 ευρώ/μεγαβατώρα και δεν είχε «απογειωθεί» πάνω από τα 250 ευρώ, φέρνοντας σε απόγνωση τους Έλληνες καταναλωτές, θα επιχειρήσει η κυβέρνηση με τα μέτρα που σχεδιάζει για να παρέμβει στην ενεργειακή αγορά, καθώς όλα δείχνουν ότι δεν θα γίνει δεκτή από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα τέλη Μαΐου, η πρόταση του Νότου για πλαφόν στην ευρωπαϊκή τιμή του φυσικού αερίου.

Το σχέδιο, στο οποίο όλα δείχνουν ότι κατασταλάζει η κυβέρνηση, είναι η επιβολή ενός πλαφόν στην τιμή χονδρικής του ρεύματος μετά την εκκαθάριση των συναλλαγών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Με αυτό τον τρόπο, θα μειώνεται η τιμή της κιλοβατώρας αλλά και η επιβάρυνση του λογαριασμού από τη ρήτρα αναπροσαρμογής, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση του λογαριασμού κατά 40% – 50%, δηλαδή στα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν αρχίσει το ράλι τιμών από το καλοκαίρι του 2021.

Για παράδειγμα, τον Μάρτιο η μέση τιμή χονδρικής ήταν 272 ευρώ. Ένα νοικοκυριό με κατανάλωση 375 κιλοβατώρες είχε συνολικό λογαριασμό 255 ευρώ (κιλοβατώρες κατανάλωσης + ρήτρα αναπροσαρμογής), ο οποίος μειωνόταν με την κρατική επιδότηση στα 215 ευρώ. Το ίδιο νοικοκυριό, αν έπεφτε στα 100 ευρώ η τιμή χονδρικής, θα είχε λογαριασμό μόλις 109 ευρώ, δηλαδή σχεδόν 50% μικρότερο, χωρίς να υπολογίζεται κρατική επιδότηση, η οποία θα καταργηθεί με το νέο μοντέλο παρέμβασης.

Αυτό το μοντέλο παρέμβασης, θα λειτουργήσει ως εξής:

• Το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα λειτουργεί κανονικά, όπως σήμερα και θα καταλήγει στην τιμή της επόμενης ημέρας, η οποία, ως γνωστόν, προσδιορίζεται με βάση την ακριβότερη παραγωγή, δηλαδή την παραγωγή από φυσικό αέριο.
• Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές θα καταλήγουν στη διαμόρφωση μιας τιμής χονδρικής, χωρίς κρατική παρέμβαση σε αυτό το στάδιο, ώστε να γίνει πιο εύκολη η έγκριση της παρέμβασης από την Κομισιόν, αλλά και να μην υπάρξει στρέβλωση με τις τιμές των εξαγωγών ρεύματος. Άλλωστε, μια παρέμβαση πριν την εκκαθάριση θα οδηγούσε σε χαμηλότερη τιμή και για τις εξαγωγές στις διασυνδεδεμένες χώρες (Βουλγαρία, Ιταλία), με αποτέλεσμα να επιδοτηθούν ξένοι καταναλωτές και να δημιουργηθούν στρεβλώσεις σε διασυνοριακό επίπεδο.
• Μετά την εκκαθάριση θα μπαίνει το εθνικό πλαφόν στην τιμή και, στο τέλος κάθε μήνα, θα αποζημιώνονται οι παραγωγοί για τις διαφορές που θα προκύπτουν. Οι επιδοτήσεις των καταναλωτών θα καταργηθούν, ώστε να δίνονται οι αποζημιώσεις στους παραγωγούς από τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ και τον κρατικό προϋπολογισμό, στο βαθμό που χρειάζεται.

Οι ευρωπαϊκές διαβουλεύσεις και η κρίσιμη έκθεση

Σε αυτές τις αποφάσεις καταλήγει η κυβέρνηση σταθμίζοντας την πληροφόρηση που έχει μέχρι στιγμής για τις συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στα τέλη Μαΐου, αλλά και από τις ανεπίσημες διαβουλεύσεις που έχουν γίνει ως τώρα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεδομένου ότι η αγορά ενέργειας είναι μια κοινή ευρωπαϊκή αγορά, στην οποία δεν μπορούν να παρεμβαίνουν κατά το δοκούν οι εθνικές κυβερνήσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα σημαντική ήταν ειδική έκθεση που έστειλε στην Κομισιόν και έδωσε στη δημοσιότητα η ένωση των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της Ευρώπης (ACER), μια έκθεση που θα δώσει κατεύθυνση και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να ετοιμάσει τις δικές της προτάσεις, στα μέσα Μαΐου, στη βάση των οποίων θα συζητήσουν δύο εβδομάδες αργότερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες.

Σε γενικές γραμμές, η ACER αντιτάσσεται σε σοβαρές παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας, όπως θα ήταν η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των τιμών, ώστε να μην στρεβλώνονται από τις συγκυριακά υψηλές τιμές του φυσικού αερίου. Εκτιμά ότι η ισχύουσα μέθοδος τιμολόγησης είναι η ενδεδειγμένη για τη σωστή λειτουργία της αγοράς και για να δίνεται επαρκές κίνητρο για επενδύσεις στις ΑΠΕ.

Επιπλέον, η ACER δηλώνει την αντίθεσή της σε «βαριές» παρεμβάσεις στην αγορά, όπως θα ήταν η επιβολή πλαφόν στη διαμόρφωση της τιμής χονδρικής ή στις επιμέρους τεχνολογίες παραγωγής, κρίνοντας ότι τέτοια μέτρα θα προκαλούσαν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα πολύ σοβαρές στρεβλώσεις.

Η ACER αντιτάσσεται και στις προτάσεις των χωρών του Νότου για την επιβολή ευρωπαϊκού πλαφόν στις χρηματιστηριακές τιμές του φυσικού αερίου, καθώς μια τεχνητή μείωση των τιμών θα έθετε σε κίνδυνο την προμήθεια της Ευρώπης με LNG, την ώρα που είναι απολύτως αναγκαία για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Ωστόσο, δεν διαφωνεί με άλλες παρεμβάσεις για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου, στο βαθμό που αυτές θα γίνουν μέσω διαπραγμάτευσης με τους προμηθευτές της Ευρώπης, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο ο εφοδιασμός με LNG.

Όσον αφορά τις τιμές λιανικής του ρεύματος, η ACER παρουσιάζει στην έκθεσή της στοιχεία (βλ. γράφημα) που δείχνουν ότι η Αθήνα έχει από τις μεγαλύτερες πανευρωπαϊκά αυξήσεις τιμών στο 12μηνο Φεβρουαρίου 2021 – Φεβρουαρίου 2022. Ειδικότερα, η αύξηση της λιανικής τιμής, παρά τις επιδοτήσεις, φθάνει το 55% για την Αθήνα και μόνο στο Άμστερνταμ, τη Ρώμη και τις Βρυξέλλες καταγράφονται μεγαλύτερες αυξήσεις, από 64% έως 99%.

Ρεύμα: Τιμές οικιακών καταναλωτών, ποσά σε ευρώ και μεταβολή %

Πολιτική αντιπαράθεση για τη ρήτρα αναπροσαρμογής

Εν τω μεταξύ, αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης έγινε η ρήτρα αναπροσαρμογής που φουσκώνει τους λογαριασμούς των καταναλωτών οδηγώντας πολλούς σε διακανονισμούς, αποκοπές και ομαδικές αγωγές.

Η αξιωματική αντιπολίτευση ανέβασε τους τόνους την Πέμπτη, με την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στον Δικηγορικό Σύλλογο και την προαναγγελία τροπολογίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε ο καταναλωτές να μπορούν να μην αποπληρώνουν τη ρήτρα αναπροσαρμογής  χωρίς να τους κόβεται το ρεύμα, έως ότου κριθεί η νομιμότητά της δικαστικά.

Μετά την επίσκεψή του στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ο κ. Τσίπρας δήλωσε ότι «η χώρα μας μετακυλύει το 99% του κόστους στον καταναλωτή και κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει δώσει ένα τέλος σε αυτή τη στρεβλή διαδικασία στην αγορά, που δεν αφήνει κανένα επιχειρηματικό ρίσκο στους παραγωγούς και ρίχνει όλα τα βάρη στον καταναλωτή».