Σημαντική μείωση κατά 21% του αριθμού των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών στην Ελλάδα καταγράφεται το 2023, σε σύγκριση με το 2016, σύμφωνα με το επικαιροποιημένο Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας, που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση.
Το σχέδιο προβλέπει ότι το ποσοστό των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών θα μειωθεί σε 4% έως το 2030 (περίπου 172.000 νοικοκυριά), από 12,6% το 2023 (540.000 νοικοκυριά) και 15,9% το 2016 (690.000 νοικοκυριά).
Οι παρεμβάσεις οργανώνονται σε τρεις βασικούς άξονες:
Ο πρώτος άξονας αφορά την άμεση άμβλυνση των συνεπειών για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Προβλέπονται μέτρα πολιτικής που συνδυάζουν τη στήριξη όσων πλήττονται σε ακραίες και έκτακτες συνθήκες ενεργειακής ένδειας, με την παροχή ενεργειακών προϊόντων σε προνομιακή τιμή και προστασία μέσω κανονιστικών ρυθμίσεων. Εκτός από υπάρχοντα μέτρα, όπως το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, προτείνονται:
- Θέσπιση ελάχιστης ετήσιας κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων, κάτω από το οποίο απαγορεύεται η αποσύνδεση των πληττόμενων νοικοκυριών.
- Διευκόλυνση αποπληρωμής και υιοθέτηση ευνοϊκού πλαισίου διακανονισμού ληξιπρόθεσμων οφειλών, όπως δυνατότητα τμηματικής και άτοκης εξόφλησης βάσει ποσοστού της μηνιαίας δαπάνης.
Ο δεύτερος άξονας επικεντρώνεται στη δομική αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας μέσω βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και ενίσχυσης της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Προβλέπεται οικονομική ενίσχυση για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση ΑΠΕ σε κτίρια ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών. Για τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας, η επιδότηση μπορεί να φθάσει το 100%. Επιπλέον, προτεραιοποιείται η ανακαίνιση κατοικιών με χαμηλή ενεργειακή απόδοση, με συνδυασμό παρεμβάσεων στο κτιριακό κέλυφος και στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού. Παράλληλα, διευκολύνεται η αναβάθμιση κατοικιών που μισθώνονται από ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά, ώστε να αποτραπεί η αύξηση ενοικίων ή οι εξώσεις λόγω μετακύλισης του κόστους των παρεμβάσεων στους ενοικιαστές.
Ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει δράσεις ενημέρωσης, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των νοικοκυριών σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και τα διαθέσιμα εργαλεία υποστήριξης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του σχεδίου, η ενεργειακή φτώχεια αυξήθηκε σημαντικά στη χώρα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ενώ η αύξηση ήταν μικρότερη κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, λόγω των επιδοτήσεων στα τιμολόγια λιανικής.
Το 2023, τα χαμηλότερα ποσοστά ενεργειακής φτώχειας παρατηρούνται στην Αττική (6,7%) και το Νότιο Αιγαίο (9%), ενώ τα υψηλότερα εντοπίζονται στη Δυτική Μακεδονία (20,9%) και τη Θεσσαλία (20,4%).