«Αντισώματα» στον πληθωρισμό δημιουργεί η υψηλή ανεργία στην Ελλάδα

Ισχυρές πιέσεις στον πληθωρισμό στην Ελλάδα ασκεί η ενεργειακή κρίση, όμως στη χώρα μας, σε αντίθεση με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης υπάρχει και ένας ισχυρός παράγοντας αναστολής των πληθωριστικών πιέσεων, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της Eurobank, που δεν είναι άλλος από την υψηλή ανεργία, την οποία «κληροδότησε» στην οικονομία η πολυετής οικονομική κρίση.

Όπως αναφέρει στην ανάλυσή της η Eurobank, η διατήρηση της ενεργειακής κρίσης για διάστημα μεγαλύτερο του αναμενόμενου, όπως και αστάθμητοι παράγοντες στο μέτωπο της πανδημίας με αρνητικές συνέπειες στην προσφορά, δύναται να επηρεάσουν ανοδικά τις προσδοκίες των φορέων της οικονομίας για το επίπεδο του πληθωρισμού.

Ωστόσο, ένας παράγοντας που θα συνεχίσει να επιδρά ανασταλτικά στην ενίσχυση του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία, τουλάχιστον στη βραχυχρόνια περίοδο, είναι η θετική απόκλιση ανάμεσα στο τρέχον και το φυσικό ποσοστό ανεργίας:

• Σύμφωνα με τη δημοσίευση της ΕΛΣΤΑΤ, το μέσο ποσοστό ανεργίας την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2021 διαμορφώθηκε στο 15,2% (13,3% τον Οκτώβριο 2021), με το φυσικό ποσοστό ανεργίας –κάτω του οποίου ενισχύεται ο πληθωρισμός σε θεωρητικό επίπεδο– να εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο 12,5%. Το εν λόγω ποσοστό είναι αρκετά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο στην Ευρωζώνη (7,3% και 6,6% στην ΕΕ-27).
• Η κρίση χρέους, με τον μεγάλο αριθμό των μακροχρόνια ανέργων, την απαξίωση των δεξιοτήτων του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας και τις δομικές αλλαγές σε κλαδικό επίπεδο (π.χ. μεγάλη συρρίκνωση του κλάδου των κατασκευών), ερμηνεύουν σε έναν βαθμό το παραπάνω αποτέλεσμα.

Η χαρτογράφηση του πληθωρισμού

Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα βάσει του ΕνΔΤΚ, ενισχύθηκε στο 4,0% τον Νοέμβριο 2021 (4,9% στην Ευρωζώνη) από 2,8% τον Οκτώβριο 2021.  

Λόγω του έντονα αρνητικού πληθωρισμού τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους (-2,1%), ο ΕνΔΤΚ τον Νοέμβριο 2021 σε σύγκριση με τον Νοέμβριο 2019 ήταν αυξημένος κατά 1,8%, δηλαδή με έναν ρυθμό, σχετικά ήπιο για διάστημα 2 ετών. Η επίδραση βάσης είναι εμφανής και θα συνεχίσει να υφίσταται στη βραχυχρόνια περίοδο.

Οι δυνάμεις που ενεργοποιήθηκαν στην πανδημία και οδήγησαν σε ετήσια πτώση των τιμών από τον Απρίλιο 2020 μέχρι τον Μάιο 2021 (μείωση της ζήτησης, των τιμών ενέργειας και συγκεκριμένων συντελεστών ΦΠΑ), αντιστράφηκαν το 2021 (οι εν λόγω συντελεστές ΦΠΑ παραμένουν αμετάβλητοι), με αποτέλεσμα την ετήσια άνοδο των τιμών από τον Ιούνιο 2021.

Αναντίρρητα, η τρέχουσα ανοδική πορεία του πληθωρισμού στην Ελλάδα, μια εξέλιξη κοινή για τις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των τιμών εισαγόμενων αγαθών, κυρίως στον τομέα της ενέργειας.   

Πώς κινήθηκε το επίπεδο των τιμών στις επί μέρους ομάδες αγαθών και υπηρεσιών τον Νοέμβριο 2021; Οι δείκτες τιμών της στέγασης (περιλαμβάνει και την κατανάλωση νερού, ηλεκτρικού, αερίου και άλλων καυσίμων), των μεταφορών και της διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών, σημείωσαν τις υψηλότερες ετήσιες αυξήσεις, με ρυθμούς της τάξης του 18,1%, 5,8% και 4,0% αντίστοιχα (βλέπε Σχήμα 1). Αντιθέτως, οι δείκτες τιμών των επικοινωνιών, των άλλων αγαθών και υπηρεσιών, της αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων και της υγείας, μειώθηκαν σε ετήσια βάση κατά 2,6%, 0,4%, 0,1% και 0,1% αντίστοιχα.

Σε σύγκριση με τον Νοέμβριο 2019, ο δείκτης τιμών της στέγασης παρουσίασε τη μεγαλύτερη άνοδο με 12,7% και ακολούθησε αυτός της διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών με 5,6%. Τέλος, στις μεταφορές, η ισχυρή ετήσια άνοδος του δείκτη τιμών τον Νοέμβριο 2021, δεν υπερκάλυψε την περσινή, αντιστοίχως ισχυρή, πτώση, με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος δείκτης τιμών να υπολείπεται κατά 1,1% σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα.

Ο ρόλος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι κρίσιμος για τη μείωση του φυσικού ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα, έτσι ώστε η προβλεπόμενη ανάκαμψη της ζήτησης τα επόμενα χρόνια να μην πυροδοτήσει έντονες πληθωριστικές πιέσεις και απώλεια ανταγωνιστικότητας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και το 3ο τρίμηνο 2021, η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας ως προς τους εταίρους της στην Ευρωζώνη, σε όρους πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας (ΠΣΣΙ) με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή, παρέμεινε σε ανοδική τροχιά (βλέπε Σχήμα 2). Συγκεκριμένα, η ΠΠΣΙ μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 1,6%, αντανακλώντας το υψηλότερο επίπεδο πληθωρισμού στην Ευρωζώνη σε σχέση με την Ελλάδα.