Αμετάβλητη άφησε την αξιολόγηση του ελληνικού χρέους ο οίκος Fitch, στο BB με σταθερή προοπτική, παρά το γεγονός ότι αναθεώρησε προς το καλύτερο την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη φέτος -από 3% σε 4,3%. Ο οίκος διαπιστώνει, παράλληλα, μεγάλη δημοσιονομική πίεση που προκαλείται από την πανδημία, γι' αυτό και αναθεωρεί την πρόβλεψε του για το έλλειμμα από το 7,2% στο 9,5% του ΑΕΠ. Παρ' όλα αυτά, δεν εκφράζει ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Ειδικότερα, στην ανακοίνωσή του για τη νέα αξιολόγηση της Ελλάδας, ο οίκος Fitch αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι:
- Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας αντικατοπτρίζουν το αδύναμο μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό, τα ακόμη πολύ υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στον τραπεζικό τομέα και το υψηλό χρέος γενικής κυβέρνησης και καθαρό εξωτερικό χρέος. Οι αδυναμίες αυτές εξισορροπούνται από τα υψηλά κατά κεφαλήν εισοδήματα.
- Οι σταθερές προοπτικές αντικατοπτρίζουν την άποψή μας για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών της Ελλάδας, ακόμη και μετά το σοβαρό σοκ για την οικονομία και τα δημόσια οικονομικά από την πανδημία, και παρά τους σημαντικούς κινδύνους για τις οικονομικές προοπτικές.
- Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ήταν 9,7% του ΑΕΠ το 2020. Για το τρέχον έτος, η Fitch αναμένει ένα σε γενικές γραμμές αμετάβλητο έλλειμμα (9,5%), δεδομένης της υψηλότερης από το αναμενόμενο στήριξης της οικονομίας που σχετίζεται με την πανδημία. Αναθεωρήσαμε σημαντικά την πρόβλεψη για το έλλειμμα για το τρέχον έτος από 7,2% στην ανασκόπηση του Ιανουαρίου. Το Πρόγραμμα Σταθερότητας της ελληνικής κυβέρνησης εκτιμά ότι η στήριξη της πολιτικής που σχετίζεται με τον Covid-19 θα επιδεινώσει το έλλειμμα κατά 14,3 δισ. ευρώ (8,3% του προβλεπόμενου ΑΕΠ) φέτος. Αναμένουμε ότι το δημόσιο έλλειμμα θα συρρικνωθεί το 2022 στο 4,8%, καθώς τα μέτρα στήριξης για την πανδημία αποσύρονται και η οικονομική ανάκαμψη στηρίζει τα έσοδα. Στη συνέχεια, το έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2023 στο 2,8%.
- Το δημόσιο χρέος έφθασε το 205,6% του ΑΕΠ το 2020. Οι προβλέψεις μας για τα δημόσια οικονομικά συνάδουν με την εκτίμηση ότι ο δείκτης χρέους κορυφώνεται φέτος στο 207% του ΑΕΠ. Αναμένουμε ότι το ποσοστό του χρέους θα μειωθεί τα επόμενα δύο χρόνια, φθάνοντας το 192,6% έως το 2023.
- Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έχει αυξηθεί απότομα λόγω της πανδημίας και το απόθεμα χρέους θα παραμείνει πολύ μεγάλο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ταυτόχρονα, βλέπουμε ελαφρυντικούς παράγοντες που στηρίζουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Το απόθεμα ρευστών στοιχείων ενεργητικού της Ελλάδας είναι σημαντικό, περίπου στο 19% του προβλεπόμενου ΑΕΠ. Ο ευνοϊκός χαρακτήρας της συντριπτικής πλειονότητας του χρέους της Ελλάδας σημαίνει ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι χαμηλό (πρόβλεψη τόκων προς έσοδα για το τρέχον έτος στο 6%), και το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής είναι μέτριο. Επίσης, η μέση διάρκεια του ελληνικού χρέους είναι μακρά (σήμερα περίπου 19 έτη για το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης) και κυρίως έχει σταθερό επιτόκιο, μειώνοντας τον κίνδυνο από αύξηση των επιτοκίων.
- Επιπλέον, και το σημαντικότερο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συμπεριέλαβε τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα αγοράς έκτακτης ανάγκης για την πανδημία (PEPP), σε αντίθεση με τα περισσότερα προηγούμενα προγράμματα αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Με βάση το μερίδιο κεφαλαίου της Ελλάδας στην ΕΚΤ, αυτό επιτρέπει την αγορά τίτλων αξίας έως και 37 δισ. ευρώ (περίπου 22% του ΑΕΠ) στη δευτερογενή αγορά από το Ευρωσύστημα. Στα τέλη Μαΐου, το Ευρωσύστημα είχε αγοράσει ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 25,7 δισ. Αυτό παρέχει μια σημαντική πρόσθετη πηγή ευελιξίας χρηματοδότησης και συμβάλλει στο να παραμείνει διαχειρίσιμο το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Το τελευταίο εξάμηνο, η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε εκδόσεις νέων ομολόγων και σε επανεκδόσεις με χαμηλά επιτόκια (0,9% για το 10ετές ομόλογο τον Ιούνιο).
- Η ελληνική οικονομία έχει αποδώσει καλύτερα από ό,τι ανέμενε ο οίκος Fitch τους τελευταίους έξι μήνες, παρά την επαναφορά αυστηρών περιορισμών στην προσωπική και επιχειρηματική δραστηριότητα λόγω των κυμάτων μολύνσεων από κορωνοϊό. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 8,2% το 2020 σε σύγκριση με την εκτίμησή μας για συρρίκνωση 10,2%, πριν επεκταθεί κατά 2,5% σε τριμηνιαία βάση το 1ο τρίμηνο του 2021. Οι βραχυπρόθεσμοι δείκτες δείχνουν ισχυρή δραστηριότητα το 2ο εξάμηνο του 2021. Υποθέτουμε ότι τα κονδύλια του Next Generation EU (NGEU) που διατίθενται στην Ελλάδα ως επιχορηγήσεις θα αρχίσουν να χρησιμοποιούνται φέτος, ενισχύοντας περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης.
- Αναθεωρήσαμε την πρόβλεψή μας για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ φέτος σε 4,3% από 3% με βάση την ανάκαμψη του 1ου τριμήνου 2021 και μια λιγότερο αρνητική επίδραση μεταφοράς από το 2020. Αναμένουμε ότι η οικονομία θα ανακάμψει περαιτέρω το 2022 και θα αναπτυχθεί κατά 5,3%, με τη διάθεση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης να αυξάνεται και να παρέχει αύξηση στην τελική ζήτηση καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Η πρόβλεψη για την αύξηση του ΑΕΠ για το 2022 αποτελεί σημαντική αναθεώρηση προς τα κάτω από την προηγούμενη αναθεώρησή μας, λόγω της ομαλότερης προβλεπόμενης πορείας για τη χρήση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάπτυξης και της χαμηλότερης επίδρασης μεταφοράς από το 2021. Για το 2023 αναμένουμε αύξηση του ΑΕΠ πάνω από τη μακροπρόθεσμη τάση, κατά 3,5%.
Σοβαρότερος κίνδυνος, η επίδραση της πανδημίας στον τουρισμό
- Ο κύριος βραχυπρόθεσμος κίνδυνος για τις προβλέψεις μας είναι ότι η νέα αύξηση των μολύνσεων από τον κορονοϊό μπορεί να οδηγήσει σε νέους περιορισμούς στην Ελλάδα και αποθαρρύνει τους ξένους τουρίστες από το να ταξιδέψουν στη χώρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ένας άλλος κίνδυνος για τις προβλέψεις μας είναι ο αντίκτυπος της πανδημίας στην αγορά εργασίας μόλις μειωθούν τα μέτρα στήριξης. Ένα διαρθρωτικά υψηλότερο ποσοστό ανεργίας θα μπορούσε να επηρεάσει το αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας. Θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τις προβλέψεις μας το γεγονός ότιι δεν περιλαμβάνουν την επίδραση των δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η συνιστώσα των δανείων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ελληνικής κυβέρνησης έχει ανώτατο όριο τα 12,7 δισ. ευρώ (περίπου 7% του ΑΕΠ του 2019). Θα συμπεριλάβουμε τον αντίκτυπό τους καθώς θα διατίθενται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα σχετικά έργα και τη χρηματοδότηση.
- Η απότομη συρρίκνωση των εσόδων από υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό οδήγησε σε σημαντική διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2020 σε 6,7% του ΑΕΠ από 1,5% το 2019. Αναμένουμε μόνο μέτρια μείωση του ελλείμματος κατά την επόμενη τριετία, σε 5,7% φέτος και 4,3% έως το 2023. Το καθαρό εξωτερικό χρέος αυξήθηκε απότομα το 2020, στο 169,1% του ΑΕΠ. Οι κίνδυνοι που απορρέουν από το υψηλό εξωτερικό χρέος της Ελλάδας μετριάζονται από ένα μεγάλο μερίδιο των υποχρεώσεων σε ευρώ που οφείλονται σε επίσημους πιστωτές και από ένα αρκετά χαμηλό επίπεδο ευαισθησίας στις διαθέσεις της αγοράς ομολόγων.
- Ο τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να αποτελεί αδυναμία για το πιστωτικό προφίλ του κράτους, αλλά έχει βελτιώσει τις μετρήσεις ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) μειώθηκε σε 30,1% από 40,6% κατά τη διάρκεια του 2020, λόγω των συναλλαγών τιτλοποίησης και παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητος το 1ο τρίμηνο του 2021. Η πρόοδος στα σχέδια εξυγίανσης ισολογισμός από συστημικά σημαντικές ελληνικές τράπεζες επέφερε θετικές αξιολογήσης, με αποτέλεσμα τη βελτίωση του δείκτη του τραπεζικού συστήματος της Fitch σε "B" από "CCC".
- Περαιτέρω μειώσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα υποστηριχθούν από την πρόσφατη παράταση του προγράμματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων «Ηρακλής» της ελληνικής κυβέρνησης, για άλλους 18 μήνες έως τον Οκτώβριο του 2022, με ανώτατο όριο εγγυήσεων 24 δισ. Ενώ αναμένουμε εισροή νέων ΜΕΔ, κυρίως από δάνεια που μέχρι τώρα επωφελούνταν από αναστολή πληρωμών, εξακολουθούμε να αναμένουμε σημαντική μείωση του δείκτη ΜΕΔ φέτος.
Τι μπορεί να φέρει βελτίωση ή επιδείνωση αξιολόγησης
Σε υποβάθμιση θα μπορούσαν να οδηγήσουν οι ακόλουθοι παράγοντες:
- Δημόσια οικονομικά: Μη μείωση του δημόσιου χρέους/ΑΕΠ βραχυπρόθεσμα, για παράδειγμα λόγω μιας πιο έντονης και μεγαλύτερης περιόδου δημοσιονομικής χαλάρωσης και αδύναμων οικονομικών επιδόσεων.
- Μακροοικονομικά: Επιβεβαίωση μακροχρόνιων αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας στην ελληνική οικονομία και τη μεσοπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξή της.
- Διαρθρωτικά στοιχεία: Δυσμενείς εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα που αυξάνουν τους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά και την πραγματική οικονομία, μέσω της αποκρυστάλλωσης ενδεχόμενων υποχρεώσεων στον ισολογισμό του κράτους ή/και αδυναμία ανάληψης νέων δανείων για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης.
Σε αναβάθμιση θα μπορούσαν να οδηγήσουν οι ακόλουθοι παράγοντες:
- Δημόσια Οικονομικά: Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην επιστροφή του δημοσίου χρέους/ΑΕΠ σε σταθερή πτωτική πορεία μετά το σοκ του Covid-19, για παράδειγμα λόγω της δημοσιονομικής εξυγίανσης, της βελτιωμένης αύξησης του ΑΕΠ και του συνεχιζόμενου χαμηλού κόστους δανεισμού.
- Διαρθρωτικά: Συνεχής πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού από συστημικά σημαντικές τράπεζες, συνεπεία της επιτυχούς ολοκλήρωσης των συναλλαγών τιτλοποίησης και των χαμηλότερων επιβαρύνσεων απομείωσης, και με αποτέλεσμα τη βελτίωση της παροχής πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα.
- Μακροοικονομικά: Βελτίωση του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού και των επιδόσεων μετά το σοκ του Covid-19, ιδίως εάν υποστηρίζεται από την εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ και άλλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
